ماموگرافی به چه دردی می خورد؟ ماموگرافی - امروزه با رشد و توسعه ماموگرافی های دیجیتال، سونوگرافی و ام آرآی ممکن است این پرسش مطرح شود که آیا برای تشخیص زوردس سرطان پستان یا غربالگری این بیماری، می توان از این روش ها به جای ماموگرافی معمول استفاده کرد؟ به نظر می رسد با این که تکنیک های جدید، کیفیت تصویری بهتری در اختیارمان می گذارند و تشخیص دقیق تری را امکان پذیر می کنند، هنوز نتوانسته اند جایگزین ماموگرافی سنتی شوند. ماموگرافی مجموعه ای از تصاویر رادیوگرافی اشعه ایکس به صورت دوبعدی و سیاه و سفید است. ماموگرافی می تواند ناهنجاری های کوچکی در بافت پستان در حد نیم سانتی متر را مشخص کند. شما یا پزشکتان توده پستانی را تا به اندازه ای دو برابر این حد، یعنی به اندازه یک نخود بزرگ، نرسیده باشد، نمی توانید لمس کنید. اولین ماموگرافی به عنوان یک تصویر حد پایه به متخصص رادیولوژی کمک خواهد کرد تا با مقایسه ماموگرافی بعدی با آن هر تغییر ایجاد شده را تشخیص دهد. یکی از چیزهایی که متخصص رادیولوژی در ماموگرافی به دنبال آن می گردد، «میکروکلسیفیکاسیون» ذرات ریز رسوب کلسیم است که به صورت نقاط سفید رنگ کوچک در عکس خود را نشان می دهند. منشاء ایجاد این ذرات نامعلوم است. این رسوبات کلسیمی به کلسیمی که از راه خوردن، نوشیدن یا مکمل های غذایی دریافت می کنید، ربطی ندارد. ۸۰ درصد این ذرات ریز کلسیمی بی خطر هستند و در مواردی ممکن است نشانه سرطان پستان باشند. متخصص رادیولوژی بسته به نوع و الگوی این ذرات کلسیمی ممکن است تشخیص دهد که لازم است نمونه برداری بافتی انجام شود، تصاویر رادیوگرافی با بزرگنمایی بیشتر اضافی برداشته شود یا ماموگرافی تکرار شود. ● ماموگرافی چه چیزی را نشان می دهد؟ در ماموگرافی، چربی به رنگ خاکستری دیده می شود، بافت پستانی که متراکم تر است، سفید به نظر می رسد. ذرات ریز کلسیمی و وتوده های خوش خیم یا غیرسرطانی و نیز توده های بدخیم یا سرطانی نیز سفید دیده می شوند. ناهنجاری ها در ماموگرافی های زنان سالمندتر و بعد از سن یائسگی را آسان تر می توان تشخیص داد زیرا پستان های آنها عمدتا از چربی تشکیل شده است، در نتیجه یک توده خوش خیم یا بدخیم که سفید رنگ است را در زمینه خاکستری مربوط به بافت چربی، به راحتی می توان شناسایی کرد. برای داوری در این مورد که توده کشف شده بدخیم است یا نه، متخصص رادیولوژی ظاهر آن را بررسی می کند. برای مثال اگر ذرات ریز کلسیمی در سراسر پستان مشاهده شوند، احتمال بیشتری دارد که خوش خیم باشند در حالی که ذرات کلسیمی که ریز و در یک جا متمرکز هستند، با احتمال بیشتری ممکن است سرطانی باشند. کیست های خوش خیم معمولا گرد و با دیواره های صاف هستند، در حالی که تومورهای سرطانی لبه های دندانه دار دارند. متخصصان رادیولوژی اغلب از سونوگرافی برای تشخیص اینکه توده کشف شده کیستی و بنابراین خوش خیم است یا نه، استفاده می کنند. در مجموع اغلب ناهنجاری هایی که در ماموگرافی ها دیده می شوند، نهایتا خوش خیم از آب در می آیند. ● ماموگرافی دیجیتال در ماموگرافی دیجیتال، تصویر به صورت یک فایل دیجیتال کامپیوتری ذخیره می شود و نه روی فیلم رادیوگرافی. این تکنولوژی سودمندی های عملی مهمی نسبت به ماموگرافی معمولی دارد. از آنجایی که تصویر اشعه ایکس به صورت دیجیتال ذخیره می شود، متخصص رادیولوژی می تواند روی تصویر زوم کند تا آن را بزرگ کند یا می تواند سایه روشن تصویر را به نحوی تنظیم کند که ناهنجاری هایی که به صورت معمول دیده نمی شدند، آشکار شوند. تصاویر ماموگرافی دیجیتال را می توان روی دیسک ثبت کرد. این امر ذخیره کردن آنها را آسان و دسترسی بعدی به آنها را تسهیل می کند. تصویر دیجیتال را می توان در هر پایانه کامپیوتری در هر کجای مرکز درمانی دید و برای مشاوره گرفتن به مراکز درمانی دیگر هم فرستاد. تصاویر دیجیتال پستان در کمتر از ۱۰ ثانیه آماده می شوند، در حالی که ماموگرافی معمول با استفاده از فیلم اشعه ایکس ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان می برد. ● ماموگرافی سه بعدی یک روش جدید برای تصویربرداری از پستان به نام «توموسنتز دیجیتال» در سال های اخیر به وجود آمده و تحت بررسی بوده است، در این روش از چند زاویه مختلف از پستان تصویربرداری می شود. در نتیجه به جای یک تصویر منفرد، مجموعه تصاویری از سطح مقطع های پستان به دست می آید و در کامپیوتر می توان این تصاویر را به صورت سه بعدی شبیه سازی کرد. این تکنیک با رفع کردن مشکل روی هم افتادن ساختارهای پستان که ممکن است سرطان را مخفی کنند، امکان تشخیص ضایعات پستان را افزایش می دهد. این شیوه در عین حال احتمال نتایج مثبت کاذب را کاهش می دهد. ● شناسایی با کمک کامپیوتر متخصصان رادیولوژی از شناسایی به کمک کامپیوتر بعد از انجام ماموگرافی استفاده می کنند تا مناطق دچار مشکل در پستان را دقیق تر تشخیص دهند. این سیستم ها معمولا از نرم افزارهای پیچیده کامپیوتری استفاده می کنند که می توانند الگوهایی که اغلب با سرطان همراه اند را تشخیص دهند و با هشدار دادن به متخصص رادیولوژی او را وادارند که نگاه دقیق تری به آن قسمت بیندازد. استفاده از این کمک تشخیصی کامپیوتری نیاز به آن دارد که ابتدا تصویر ماموگرافی به صورت دیجیتال درآمده باشد. تشخیص به کمک کامپیوتر پیدا کردن محل های ذرات کلسیمی و مکان یابی توده ها به همان اندازه چشم انسان خوب عمل می کند. پژوهش ها نشان داده اند سیستم های تشخیص با کامپیوتر میزان تکرار ماموگرافی و نمونه برداری بافتی را افزوده اند و نهایتا احتمال شناسایی سرطان پستان را تا ۲۰ درصد افزایش داده اند. ● بررسی با ام آرآی تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام آرآی) با ایجاد یک حوزه قوی مغناطیسی تصاویری از بدن ایجاد می کند. در هنگام انجام ام آرآی پستان، بیمار باید به شکم روی میز اسکن بخوابد. ممکن است از تزریق ماده حاجب به جریان خون استفاده شود. ماده حاجب شبکه رگ های پستان و به خصوص تشکیل رگ های خونی غیرطبیعی را که مشخصه سرطان ها است، نشان می دهد. هر دو پستان را می توان در یک بار تصویربرداری کرد. ام آرآی ترکیب بافت نرم و محتوای مایع آن را نشان می دهد و بنابراین می تواند تومورها را به خوبی شناسایی کند اما نمی تواند محل های رسوب کلسیم را نشان دهد. بنابراین ام آرآی در ترکیب با ماموگرافی و سونوگرافی می تواند به شناسایی توده های پستانی در زنانی که ایمپلنت سیلیکونی کار گذاشته اند، شناسایی عود سرطان پس از شیمی درمانی و بررسی پستان های با بافت متراکم در ماموگرافی هایی که نتیجه قطعی به دست نداده اند، مورد استفاده قرار گیرد. ام آرآی همچنین ممکن است برای بررسی زنانی که در معرض خطر بالای سرطان پستان هستند، به کار رود. اما در زنانی که در گروه پرخطر برای سرطان پستان قرار ندارند، ام آرآی توصیه نمی شود. ام آرآی نیز مانند ماموگرافی به طور قطعی نمی تواند میان یک توده سرطانی و یک کیست خوش خیم فرق بگذارد، بنابراین ممکن است به اشتباه در محلی از پستان وجود سرطان را تشخیص دهد که اصطلاحا به آن نتیجه «مثبت کاذب» می گویند. ● ماموگرافی هنوز مفید است با وجود مشکلاتی که ماموگرافی در تشخیص درست سرطان پستان دارد، هنوز بهترین ابزار برای تشخیص سرطان پستان در مراحل اولیه آن است. کیفیت ماموگرافی هایی که امروزه گرفته می شوند، به طور قابل توجهی بهبود پیدا کرده اند و میزان اشعه ای که برای گرفتن آنها به کار می رود کاهش یافته است. انجام ماموگرافی های منظم از زنان توانسته از مرگ های ناشی از سرطان های پستان در بسیاری از کشورها بکاهد. ● نظر کارشناس اگر صبر کنیم تا سرطان پستان به قدری بزرگ شود که با دست قابل لمس باشد کمی دیر و درمان آن دشوار است. ثابت شده است که انجام غربالگری با ماموگرافی باعث کاهش میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پستان می شود زیرا ماموگرافی می تواند سرطان پستان را قبل از اینکه قابل لمس باشد تشخیص دهد. امروزه توصیه می شود که در سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی هر یک تا دو سال یک بار بسته به نظر پزشک و پس از ۵۰ سالگی هر سال یک بار ماموگرافی انجام شود. البته معمولا برای افراد زیر ۳۵ سال ماموگرافی توصیه نمی شود زیرا اشعه می تواند بر بافت پستان تاثیر سوء داشته و فقط در مواقع کاملا ضروری و با نظر پزشک انجام می شود. شیوه انجام ماموگرافی به این نحو است که فرد در مقابل دستگاه ماموگرافی می ایستد و پستان بین دو صفحه قرار می گیرد و کمی فشرده می شود و سپس اشعه x به بافت پستان تابانده شده و تصویر حاصله روی فیلم ماموگرافی ثبت می شود. از هر پستان دو عکس گرفته می شود که یکی با فشردن پستان به صورت افقی و دیگری با فشردن پستان به صورت عمودی به دست می آید. ممکن است فرد کمی احساس درد کند اما این درد و فشار کوتاه مدت و تنها برای چند ثانیه است. زمان لازم برای انجام ماموگرافی بیشتر از ۲۰ دقیقه نیست و حتما خانم ها باید مطمئن باشند که باردار نیستند. در صورتی که خانمی دچار درد و حساسیت پستان نزدیک عادت ماهیانه باشد توصیه می شود در یک هفته قبل از عادت ماهیانه برای انجام ماموگرافی مراجعه نکند. همچنین وقتی برای ماموگرافی مراجعه می کنید از اسپری یا لوسیون های ضدعرق یا پودر تالک در زیر بغل یا روی پستان استفاده نکنید زیرا آثار ناشی از آن به صورت رسوب کلسیم (میکروکلسیفیکاسیون) در عکس ماموگرافی دیده شده و پزشک را به اشتباه می اندازد. اگر پروتز در سینه دارید حتما به تکنسین رادیولوژی اطلاع دهید تا تکنسین از روش مناسب استفاده کند.در هنگام ماموگرافی حتما عکس های ماموگرافی قبلی را همراه داشته باشید زیرا برای تشخیص قطعی، مقایسه ماموگرافی با عکس های قبلی لازم است. پیشرفت اخیر در زمینه ماموگرافی، ابداع ماموگرافی دیجیتال است. روش انجام ماموگرافی دیجیتال مانند ماموگرافی معمولی است با این تفاوت که عکس حاصله به جای فیلم، روی کامپیوتر ثبت می شود و سپس قابل انتقال به روی فیلم است. از دیگر روش های جدید برای تصویربرداری از بافت پستان، ام.آر.آی است. ام.آر.آی روش گرانی است و به آسانی ماموگرافی در دسترس نیست و برای همه افراد هم توصیه نمی شود. تنها افرادی که سابقه خانوادگی شدیدا مثبت سرطان پستان دارند یا مبتلا به انواع ارثی سرطان پستان هستند یا سابقه تابش اشعه به قفسه سینه در دوران جوانی را دارند و در پیگیری های سرطان پستان از این روش استفاده می شود.
