سقط جنين چيست؟

سقط جنين


سقط جنين چيست؟

سقط جنين (miscarriage) يعني از دست دادنِ حاملگي در بيست هفته اول. حدود پانزده تا بيست درصد از حاملگي‌هاي شناخته شده به سقط جنين منجر مي‌شوند، و بيش از 80 درصد از اين اتلاف ها قبل از دوازده هفتگي اتفاق مي‌افتند.سقط جنين شامل موقعيت هايي كه شما تخمك بارور را قبل از گرفتن نتيجه‌ي مثبت تست باروري از دست مي‌دهيد نمي‌شود. مطالعات نشان داده اند كه 30 تا 50 درصد از تخمك هاي بارور قبل از اين كه زن بفهمد كه باردار شده است، از بين مي‌روند، چون آنقدر زود از دست مي‌روند كه در زمان مقرر عادت ماهانه مي‌شود – به عبارت ديگر زن اصلا متوجه نمي‌شود كه باردار بوده است.اگر كودك را بعد از بيست هفتگي از دست بدهيد، به آن مرده‌ زايي (stillbirth) مي‌گويند.



چه چيز باعث سقط جنين مي‌شود؟

علل سقط جنین-بين 50 تا 70 درصد از سقط جنين‌ها در سه ماهه‌ي اول، نتيجه‌ي اتفاقات تصادفي هستند كه در اثر ناهنجاري‌هاي كروموزومي در تخمك بارور به وجود مي‌آيند. در اغلب موارد، اين سقط جنين به معناي آن است كه تخمك يا اسپرم تعداد كروموزمهاي نادرستي داشته و در نتيجه، تخمك بارور نتوانسته به شكل نرمال رشد كند.

در موارد ديگر، سقط جنين در نتيجه‌ي مشكلاتي پيش مي‌آيد كه در حين فرايند پيچيده‌ي رشد نخستين اتفاق مي‌افتند – مثلا، وقتي كه تخمك به درستي در رحم القا نشود يا جنين نقص ساختاري داشته باشد كه اجازه‌ي ادامه رشد پيدا نكند. از آنجا كه بيشتر مراقبين بهداشت بررسي‌هاي مفصل بعد از يك سقط جنين را انجام نمي‌دهند، معمولا نمي‌توان گفت كه چرا بارداري از دست رفته است. و حتي وقتي كه ارزيابي مفصلي به عمل مي‌آيد – مثلا بعد از آن كه دو يا سه سقط جنين متوالي داشته باشيد – علت سقط جنين در نيمي از موارد همچنان ناشناخته مي ماند.

وقتي كه تخم بارور مشكلات كروموزومي دارد، احتمالا دچار وضعيتي مي‌شويد كه نطفه‌ي ناكام ناميده مي شود (كه حالا در مجامع پزشكي معمولا به آن نقص باروري ابتدايي مي‌گويند). در اين موارد، تخم بارور در رحم القا مي‌شود و جفت و كيسه‌ي جنين شروع به رشد مي كنند، اما جنين حاصل از آن خيلي زود از رشد باز مي‌ماند يا اصلا تشكيل نمي‌شود.از آنجا كه جفت شروع به ترشح هورمون مي‌كند، تست حاملگي شما مثبت مي‌شود و نشانه‌هاي ابتدايي حاملگي را خواهيد داشت، اما آزمايش آلتراسوند كيسه‌ي جنيني را خالي نمايش مي‌دهد. در موارد ديگر، جنين اندكي رشد مي‌كند اما دچار ناهنجاري هايي است كه ادامه حيات را غيرممكن مي‌كند، و رشد قبل از شروع ضربان قلب باز مي ايستد.وقتي كه كودكتان ضربان قلب پيدا مي‌كند – كه حدود 6 هفتگي با آلتراسوند قابل مشاهده است – احتمال سقط جنين به طرز چشمگيري كاهش مي يابد.



چه چيزهايي ممكن است زن را در معرض خطر سقط جنين قرار بدهد؟

اگرچه احتمال سقط جنين براي هر زني وجود دارد، برخي بيشتر از ديگران احتمال سقط جنین دارند. در اينجا چند فاكتور خطرساز سقط جنین را مي‌ آوريم:



عوامل احتمالی سقط جنین:

• سن:یکی از عوامل موثر در سقط جنین سن است،زنان مسن تر احتمال بيشتري به آبستني با ناهنجاريهاي كروموزومي و در نتيجه سقط جنین دارند. در واقع، در زنان 40 ساله دوبرابر زنان 20 ساله احتمال انداختن بچه و سقط جنین وجود دارد.



• سابقه‌ي سقط جنين: زناني كه دو يا چند سقط جنين متوالي داشته اند بيشتر از زنان ديگر در معرض مجدد سقط جنین هستند.



• اختلالات يا بيمارهاي مزمن خاص:یکی دیگر از عوامل موثر در سقط جنین بیماری های مزمن است،ديابتي كه درست كنترل نشده، اختلالات وراثتي در انعقاد خون، نقصهاي خودايمني مشخص (مثل سندروم انتي فسفو ليپيد يا لوپوس) و اختلالات هورموني خاص (مثل سندروم تخمداني پلي كسيتيك).



• مشكلات رحمي يا گرنه‌ي رحمي:داشتن ناهنجاريهاي مشخص رحمي يا گردن رحم ضعيف يا بطور نامعمولي كوتاه).از عوامل دیگر سقط جنین است.



• سابقه نقص تولد يا مشكلات ژنتيكي:داشتن كودكي با نقص مادرزادي،يا سابقه خانوادگي (يا همسري با سابقه خانوادگي) مشكلات ژنتيكي،از دیگر عوامل خطر ساز سقط جنین است.

• عفونت هاي خاص: تحقيقات نشان داده كه اگر شما ليستري، گوشك، سرخجه، سرخك، سيتومگالو ويروس، پاروو ويروس، سوزاك، اچ آي وي، و عفونتهاي ديگري داشته باشيد، احتمال خطر سقط جنين بالاتر است.

• سيگار كشيدن، ميگساري، و مصرف مواد مخدر: سيگار كشيدن بسيار، مصرف الكل زياد، و مواد مخدري مثل كوكائين و اكستازي در حين حاملگي باعث افزايش خطر سقط جنین مي‌شود. و برخي مطالعات نشان داده اند كه رابطه‌اي بين نوشيدن بيش از چهار فنجان قهوه در روز و خطر بالاتر سقط جنین وجود دارد.



•استفاده از داروهاي بخصوص: برخي داروها با افزايش سقط جنين رابطه دارند، بنابراين مهم است كه با مراقب خود درباره بي‌خطر بودن داروهايي كه در زمان آبستني مصرف مي‌كنيد صحبت كنيد. اين شامل تجويزها و داروهاي بدون نسخه شامل داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي (NSAIDS) مثل ايبوپروفن و آسپيرين هم مي‌شود.



• قرار گرفتن در معرض سموم محيطي: فاكتورهاي محيطي كه خطر سقط جنین را افزايش مي‌دهند عبارتند از سرب و آرسنيك؛ برخي مواد شيميايي مثل فرمالدئيد، بنزن، و اكسيد اتيلن؛ و مقادير زياد از تشعشع يا گازهاي بيهوشي.








سقط جنين



• فاكتورهاي والد: درباره رابطه شرايط پدر با افزايش ريسكِ سقط جنین در زوجين اطلاعات كمي در دسترس است، اگرچه اين ريسك با افزايش سن پدر بالاتر مي‌رود. محققان در حال مطالعه درباره ميزان آسيب پذيريِ اسپرم توسط سموم محيطي و قدرت باروري تخم هستند. برخي مطالعات نشان داده اند كه وقتي پدر در معرض جيوه، سرب، و مواد شيميايي صنعتي و آفت كشها قرار گرفته باشد خطر سقط جنین بيشتر مي‌شود.خطر سقط جنين در شما با هر فرزندي كه به دنيا مي‌آوريد و در صورت بارداري سه ماه بعد از زايمان بيشتر مي‌شود.



از روي چه نشانه هايي مي‌توانید بفهمید كه سقط جنین داشته اید؟

علائم سقط جنین-لك ديدن يا خونريزي مهبلي معمولا اولين نشانه‌ي سقط جنین است. البته به ياد داشته باشيد كه يكي از هر چهار زن باردار در اوايل بارداري خونريزي دارند و لك مي‌بينند (لكه‌هاي خون روي زيرپوش يا دستمال توالت)، و نيمي از اين بارداري‌ها به سقط جنین منجر نمي‌شوند.

شايد درد شكمي هم داشته باشيد كه معمولا بعد از اولين خونريزي شروع مي‌شود. احساس انقباضات شكمي مداوم خفيف يا شديدي داريد، يا احساسي شبيه درد پشت خفيف يا فشار در لگن خاصره. اگر درد و خونريزي را با هم داريد، احتمال دوام بارداري شما كمتر مي‌شود.خيلي مهم است دقت كنيد كه خونريزي مهبلي يا درد در اوايل بارداري ممكن است نشانه‌ي بارداري مولار molar pregnancy يا بارداري خارج رحمي ectopic pregnancy باشد. اگر هركدام از اين نشانه ها را داشتيد، بلافاصله با دكتر يا ماما تماس بگيريد تا تشخيص دهد كه مشكل بالقوه‌اي اي هست كه نياز به درمان فوري دارد يا خير. همچنين، اگر RH خون شما منفي است، شايد تا دو سه روز بعد از اولين خونريزي نياز به تزريقِ گلوبولين مصونيت RH داشته باشيد، مگر آن كه پدر فرزندتان هم RH منفي باشد.

بعضي از سقط‌ جنین ها در اولين معاينه پيش زادي تشخيص داده مي‌شوند، وقتي كه دكتر يا ماما نتواند صداي ضربان قلب نوزاد را بشنود يا متوجه شود كه رحم شما آنطور كه بايد، بزرگتر نمي‌شود. (در اغلب موارد نطفه يا جنين چند هفته قبل از بروز نشانه‌هايي مثل خونريزي يا انقباضات شكمي دست از رشد مي‌كشد). اگر مراقب شما شك به سقط جنين ببرد، دستور آزمايش آلتراسوند مي‌دهد تا بفهمد در رحم شما چه خبر است و احتمالا آزمايش خون هم بدهد.



اگر بفهميد كه در حال سقط جنين هستید چه بايد بكنید؟

اگر در زمان حاملگي هركدام از نشانه هايي مثل خونريزي يا درد شكمي داشتيد بلافاصله با دكتر يا ماماي خود تماس بگيريد. مراقب شما را معاينه مي‌كند تا بفهمد خونريزي از جانبِ گردنه رحم شما هست يا خير، و رحم شما را هم معاينه مي‌كند. همچنين ممكن است آزمايش خون بدهد تا هورمونِ hCG بارداري را اندازه بگيرد و اگر مقدار آن در خون شما رو به افزايش است آزمايش را در دو سه روز آينده تكرار كند.







سقط جنين



اگر خونريزي يا درد شكمي داريد و مراقبتان كمترين شكي به بارداري خارج رحمي ببرد، بلافاصله آزمايش آلتراسوند انجام مي‌دهد. اگر هيج نشاني از مشكل نباشد اما همچنان لك مي‌بينيد، حدود 7 هفته ديگر يك آلتراسوند ديگر انجام خواهيد داد.در اين مرحله، اگر در سونوگرافي جنيني با ضربان قلب مشاهده گرديد، شما بارداري دوام پذيري داريد و حالا خطر سقط جنین در شما كمتر است، اما اگر همچنان خونريزي داريد لازم است كه بعدها آلتراسوند ديگري انجام دهيد. اگر در سونوگرافي جنيني با اندازه مشخص ديده شد كه ضربان قلب ندارد، اين به معناي آن است كه جنين زنده نمانده است.



اگر كيسه جنيني يا جنين كوچكتر از اندازه مورد نظر باشند، يعني از زمان بندي مقرر جا مانده‌ايد و اوضاع به آن خوبي كه فكر مي كرديد نيست. بسته به شرايط، بايد سونوگرافي خود را طي يك تا دو هفته تجديد كنيد و قبل از آن كه مراقب شما تشخيص آخر را بدهد آزمايش خون انجام دهيد.

اگر در سه ماهه دوم هستيد و سونوگرافي نشان مي‌دهد كه گردنه رحم كوتاهتر مي‌شود يا در حال باز شدن است، ممكن است دكتر تصميم به عملي به نام سركلاژ Cerclage بگيرد كه طي آن براي جلوگيري از سقط جنين يا زايمان پيش از موعد گردنه رحم شما را با بخيه تنگ مي‌كند. (اين در شرايطي است كه نوزاد شما در آلتراسوند طبيعي باشد و هيچ نشاني از عفونت داخل رحمي نداشته باشيد). سركلاژ بدون خطر هم نيست، و همه موافق نيستند كه شما گزينه مناسبي براي اين كار باشيد.

اگر نشانه هاي احتمالي سقط جنين را داشته باشيد، پزشك يا ماماي شما استراحت در بستر تجويز مي‌كند بلكه احتمال سقط جنين را كاهش دهد – اما هيچ مدركي دال بر مفيد بودن استراحت در تختخواب در درست نيست. وي ممكن است پيشنهاد كند كه در صورت خونريزي يا درد شكمي، مقاربت نكنيد. مقاربت كردن باعث سقط جنين نمي‌شود، اما اگر اين نشانه ها را داريد بهتر است از انجام آن خودداري كنيد.

ممكن است چند هفته خونريزي خفيف يا درد شكمي داشته باشيد. مي‌توانيد از نوار بهداشتي استفاده كنيد اما استفاده از تامپون در اين دوره ممنوع است و براي درد مي‌توانيد از استامينوفن استفاده كنيد. اگر در حال سقط جنین هستيد، خونريزي و درد شكمي كمي قبل از گذراندن مرحله‌ي «محصول لقاح»– يعني تشكيل جفت جنين و بافت جنيني يا نطفه‌اي كه متمايل به خاكستري است و لخته‌هاي خون دارد - بدتر مي‌شود.

اگر مي‌توانيد، اين بافت را در ظرفي تميز نگه داريد چون ممكن است مراقب شما براي بررسي و آزمايشات جهت يافتن علت سقط جنين شما به آن احتياج داشته باشد. در هر حال، شايد بخواهد در اين مرحله شما را دوباره معاينه كند پس با او تماس بگيريد و بگوييد چه اتفاقي افتاده است.



اگر مراقب گفت كه ديگر باردار نيستید اما هنوز بافت را از دست نداده‌اید چه بكنید؟

راههاي مختلفي براي اين مسئله وجود دارد، و فكر خوبي است كه درباره خوبي و بدي هركدام با مراقب خود صحبت كنيد. اگر تهديدي براي سلامت شما وجود ندارد، شايد بهتر است بگذاريد سقط جنین در زمان خودش اتفاق بيفتد. (بيش از نيمي از زنان در عرض يك هفته بعد از آن كه مي‌فهمند بارداري‌شان دوام‌پذير نيست، خودبه خود سقط مي‌كنند.) يا شايد بخواهيد مدت زمان معيني صبر كنيد تا ببينيد احتمال برداشتن بافت قبل از موعد وجود دارد يا خير.

در برخي موارد، مي‌توانيد از دارو براي تسريع فرايند سقط جنین استفاده كنيد، اگرچه اين كار عوارضي نظير تهوع، استفراغ، و اسهال دارد. حال بخواهيد صبر كنيد يا براي تسريع آن از دارو استفاده كنيد، احتمال ان هست كه در اخر مجبور شويد بافت را با عمل جراحي خارج كنيد.

از طرف ديگر، اگر دريابيد كه احساساتي‌تر از آن هستيد كه صبر كنيد، يا صبر كردن براي انداختن دردناك است، شايد تصميم بگيريد كه بافت را از بدنتان خارج كنند. اين كار توسط كورتاژ ساكشني يا اتساع و كورتاژ (D&C) انجام مي‌گيرد. مطمئنا اگر مشكلي داشته باشيد، مثل خونريزي قابل توجه يا نشانه‌هاي عفونت كه صبر كردن براي سقط را ناامن مي‌كند، لازم است كه بلافاصله بافت را خارج كنند. و اگر اين دومين يا سومين سقط جنین متوالي شما باشد، مراقب شما ممكن است اين عمل را تجويز كند تا بتوانند بافت براي مورد آزمايش ژنتيكي قرار دهند.



عمل كورتاژ چه شكلي است؟

عمل کورتاژ-اين عمل معمولا نيازي به بستري شدن در بيمارستان ندارد مگر اين كه دچار عوارض شويد. و مثل هر جراحي ديگري، بايد با شكم خالي برويد – يعني از شب قبل هيچ مايعات يا غذايي نخورده باشيد.

بيشتر ماماها ترجيح مي‌دهند از كورتاژ ساكشني (يا تخليه مكشي) استفاده كنند چون كمي سريعتر و امن‌تر از روش سنتي D&C است، اگرچه برخي تركيبي از هردو روش را استفاده مي‌كنند. در هركدام از عمل‌ها، دكتر سپكولومي را وارد مهبلِ شما كرده، گرنه‌ي رحم و مهبل را با محلول ضدعفوني مي‌شويد، و گردنه رحم را با ميله‌هاي فلزي باريك اتساع مي‌دهد (مگر اين كه گردنه رحم شما به دليل دفع كردن مقداري از بافت خودبخود گشاد شده باشد). در بيشتر موارد، از طريق IV و بي حسي موضعي به شما مسكن داده مي‌شود تا گردنه رحم شما را سرّ كند.

در كورتاژ ساكشني، دكتر لوله پلاستيكي توخالي را از گردنه رحم مي‌گذراند و بافت را از رحم شما به بيرون مكش مي‌كند. در روش D&C سنتي، پزشك از دستگاه قاشق شكلي كه كورت curette نام دارد استفاده مي‌كند تا بافت را از ديواره رحم شما بتراشد. كل اين عمل حدود 15 تا 20 دقيقه طول مي‌كشد، اگرچه تخليه بافت در كمتر از چند دقيقه انجام مي‌گيرد. سرانجام، اگر خون شما RH منفي باشد، نياز به تزريق گلوبولين مصونيتRH داريد مگر زماني كه پدر بچه هم RH منفي باشد.



بعد از سقط جنين چه مي‌شود؟

چه خود شما سقط جنین كرده باشيد و چه بافت را برداشته باشيد، بعد از آن به مدت يك يا چند روز دردهاي انقباضي خفيف شبيه قاعدگي داريد و يك يا دو هفته خونريزي خواهيد داشت. به جاي تامپون از نوار بهداشتي استفاده كنيد و براي تسكين دردها از ايبوپروفن يا استامينوفن استفاده كنيد. از آميزش، شنا كردن، دوش گرفتن، و استفاده از داروهاي واژني به مدت حداقل يك يا دو هفته پرهيز كنيد تا زماني كه خونريزي شما بند بيايد.

اگر به خونريزي شديد دچار شُديد (در عرض يك ساعت نوار بهداشتي شما خيس شد)، يكي از نشانه هاي عفونت را داشتيد (مثل تب، دردناكي، يا ترشحات واژني بويناك)، يا احساس درد شديد داشتيد، بلافاصله با مراقب خود تماس بگيريد يا به بخش فوريتهاي پزشكي برويد. اگر خونريزي شما شديد است و احساس ضعف، سرگيجه، يا منگي مي‌كنيد، ممكن است دچار شوك شويد. در چنين شرايطي بلافاصله با اورژانس تماس بگيريد .



آيا يك بار سقط كردن به معني آن است كه باز هم سقط جنين مي‌كنید؟

نه. اگرچه حق داريد كه نگران احتمال سقط جنين بعدي باشيد، اما متخصصان باروري يك مورد از دست دادن بارداري زودهنگام را نشانه‌ي وجود مشكلي در شما يا همسرتان تلقي نمي‌كنند.بعضي مراقب‌ها بعد از دو سقط جنين متوالي، دستور آزمايشات ژنتيكي و خوني مخصوص مي‌دهند تا بفهمند دليل مشكل چيست، مخصوصا اگر بالاي 35 سال داشته يا شرايط خاص پزشكي باشيد. در شرايط بخصوص مثل وقتي كه در سه ماهه‌ي دوم سقط جنین كنيد يا به دليل ضعف گرنه رحم زايمان زودرس در اوايل سه ماهه سوم داشته باشيد، احتمالا بعد از يك سقط شما را به متخصص زايمان پرخطر ارجاع مي‌دهند تا شرايط حاملگي شما را به دقت بررسي كند.



چه وقت بعد از سقط جنین مي‌توانید دوباره بارداري را امتحان كنید؟

بهتر است كمي صبر كنيد. چه خودبخود سقط جنین كرده باشيد و چه بافت را برداشته باشيد، طي چهار تا شش هفته دوباره قاعده مي‌شويد.بعضي مراقبان مي‌گويند كه بعد از اين مدت دوباره مي‌توانيد آبستن شويد، اما برخي ديگر توصيه مي‌كنند كه يك دوره قاعدگي ديگر را هم بگذرانيد تا زمان بيشتري براي بهبود جسمي و روحي داشته باشيد. (شايد لازم باشد در اين مدت از لوازم جلوگيري استفاده كنيد چون بلافاصله بعد از دو هفته از سقط شروع به تخمك گذاري مي كنيد.)



اگر نتوانید با انداختن بچه‌ تان كنار بيائید. چطور با آن مقابله كنید؟

حتي اگر از نظر جسمي آماده‌ي بارداري باشيد، ممكن است از نظر احساسي آمادگي نداشته باشيد. هر زني به روش خودش با رنجِ از دست دادت زودهنگام بارداري كنار مي‌آيد.

بعضي زنها با معطوف كردن توجه خود به بارداري دوباره در اولين زمان ممكن اين كار را مي‌كنند.ديگران ترجيح مي دهند تا ماهها بگذرد تا دوباره آمادگي آبستن شدن پيدا كنند. زماني را صرف احساسات خودتان بكنيد و كاري را كه براي شما و همسرتان بهتر است انجام دهيد.اگر فكر مي‌كنيد فايده اي دارد، از مراقب خود بپرسيد تا مشاور يا انجمن حمايت‌كننده‌اي را به شما معرفي