نیم قرن ایران در این رمان

منصور انوری از تالیف نهمین مجلد از رمان بلند «جاده جنگ» خبر داد و گفت: جلد نهم این رمان به میانه تالیف رسیده است. برنامه‌ من این است که هر سال دو مجلد از این رمان را بنویسم که با این حساب فکر می‌کنم حداقل تا پنج سال آینده نگارش این رمان به پایان برسد.

​

مطلب حاضر مروری است بر ضرورت و چگونگی تالیف «جاده جنگ».



مبدا: سوم شهریور 1320
تاریخ معاصر ایران یکی از پرتحول ترین ادوار این مرز و بوم است. یکی از این دوره های تاریخی سوم شهریور 1320 است. دوره ای که دنیا درگیر خونین ترین جنگ تاریخ شد و رقابت قدرت ها برای سلطه بر کشور های ضعیف اوج گرفت. سوم شهریور بود و ایران مورد هجوم نیروهای کشورهای متفق.در این دوره ایران دچار آشوبی شدکه در تاریخ بی سابقه است. این روز رویدادهایی را رقم زد که به پیروزی انقلاب اسلامی منتهی شد. منصور انوری به درستی اهمیت این روز را تشخیص داده و با مبداء قرار دادن آن، رمانی نوشته با عنوان «جاده جنگ» که قرار است تاریخ این دوران را تا سالهای پایان جنگ تحمیلی،در قالب 14 جلد روایت کند. تا کنون 5جلد از این رمان توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده و جلد ششم آن هم به زودی منتشر خواهد شد.



داستان «جاده جنگ» چیست؟
داستان رمان«جاده جنگ» از روز سوم شهریور 1320 و ماجرای هجوم روس‌ها و متفقین از شمال شرقی خراسان به ایران و اشغال ایران آغاز می‌شود و با پایان جنگ تحمیلی به اتمام می‌رسد. در این مجموعه، وقایعی همچون 15خرداد1342، فعالیت‌ مبارزاتی گروه‌های اسلامی، تظاهرات مردمی، پیروزی انقلاب اسلامی، خرابكاری‌های گروهک‌های ضد انقلاب در كردستان و جنگ 8 ساله عراق علیه ایران به تصویر ‌كشیده می شود. 7جلد نخست این اثر به جریان حضور روس ها در ایران اختصاص دارد. خیلی از حوادث این دوره در هیچ کتاب تاریخی نیامده و برای نخستین بار به صورت مصاحبه از شاهدان عینی این وقایع پرسیده شده. در مجلدات بعدی به حادثه 15خرداد1342، مبارزات و پیروزی انقلاب اسلامی و چگونگی آغاز تا پایان جنگ تحمیلی پرداخته شده است. 4جلد آخر رمان به وقایع جنگ تحمیلی می پردازد. این رمان به نوعی کمک می‌کند ارزش جنگ تحمیلی و دفاع مقدس دربرهه ای که رخ داده و اتفاقاتی که افتاده به صورت یک مقایسه نشان داده شود. در واقع نویسنده از این طریق از روایت یک بعدی دفاع مقدس عبور کرده و عظمت این حماسه هشت ساله را بهتر شناسانده است.



«جاده جنگ» چگونه متولد شد؟
منصور انوری به این سوال اینگونه پاسخ می‌دهد: «از زمان کودکی مطالب و مواد اولیه این رمان را در ذهنم داشتم چون خودم متولد این دیار (شمال جغرافیایی ایران) هستم و تا حدودی با توجه به اقتضای سنی شاهد برخی از این قضایا بودم . برحسب وظیفه تصمیم گرفتم این خاطرات را در قالب رمان پرورش دهم. از طرفی ما در عصر حاضر دو جنگ تحمیلی بسیار مهم را تجربه كرده‌ایم كه ایران با چهره‌ای كاملا متفاوت با این 2 حادثه برخورد داشته است. یکی حمله متفقین در جنگ جهانی دوم که در این جنگ چهره ایران بدون مقاومت و نوعی خواری همراه بود و دیگری دفاع مقدس که در این جنگ تحمیلی مردم با قدرت، جلوی ارتش متجاوز صدام ایستادگی كردند. یکی از مهمترین انگیزه‌ها و هدف‌ اصلی من برای نگارش «جاده جنگ» به نوعی مقایسه این دو جنگ بود تا عظمت جنگ تحمیلی و مقاومت قهرمانانه ما بهتر نشان داده شود.

قهرمانان اصلی داستان دو شخصیت هستند؛یکی مرئی و دیگری نامرئی.در واقع این دو شخصیت دوست هستند و وقتی روسها به ایران حمله می کنند شخصیت نامرئی به نام «مرگان» مدت 9 ساعت در ابتدای هجوم متفقین و به تنهایی در تنگه باج‌گیران این جاده با آن‌ها مبارزه كرده است
چرا «جاده جنگ»؟
این جاده اشاره ای است به استفاده ای که متفقین در زمان جنگ جهانی دوم از موقعیت استراتژیک ایران کردند و مهمات و ادوات نظامی را برای کمک به روسها از این جاده (جاده شاهرود) به روسیه فرستادند و عملا این جاده به پل پیروزی متفقین در این جنگ منجر شد. بعدها دوباره این جاده نقش مهمی در دوره انقلاب ایفا کرد. در واقع این جاده کنایه و نمادی است از اینکه جنگ هیچ گاه تمام نمی شود و ادامه دارد.



چه کسانی از «جاده جنگ» می‌‌گذرند؟
قهرمانان اصلی داستان دو شخصیت هستند؛یکی مرئی و دیگری نامرئی.در واقع این دو شخصیت دوست هستند و وقتی روسها به ایران حمله می کنند شخصیت نامرئی به نام «مرگان» مدت 9 ساعت در ابتدای هجوم متفقین و به تنهایی در تنگه باج‌گیران این جاده با آن‌ها مبارزه كرده است. این شخصیت که نامرئی است شروع به ضربه زدن به منافع روسها می‌کند.شخصت مرئی هم جوانی است که آن زمان یك سرجوخه ژاندارمری با نام سیدرضا‌ شریفی است كه به یک افسر زن تاجیک که در ارتش روسیه خدمت می کند علاقه‌مند می‌شود. این خانم که عالیه نام دارد دانشجوی پزشکی است و در ارتش خدمت می کند و بعد با هم فرار می کنند. سید رضا 35 سال از كشور خارج می‌شود و به این بهانه، در قسمتی از رمان حضور ندارد و دوباره در روز‌های آغاز جنگ تحمیلی، در حالی که پیرمردی است، به ایران برمی گردد و به خرمشهر می‌رود و مجددا به داستان بازمی‌گردد. علاوه بر این دو شخصیت مرئی و نامرئی، حدود 100 شخصیت دیگر هم در این مجموعه وجود دارد که به فراخور زمان وارد صحنه می شوند.



خلاصه ای از نیم قرن حوادث ایران
حدود 90 تا 95 درصد موضوعات این رمان واقعی و کاملا مستند است.این را منصور انوری می گوید. البته در قسمت‌های ابتدائی رمان به دلیل کمبود اسناد این میزان کمی کاهش می یابد ولی با این حال،در همین قسمت هم50 تا 60 درصد از داستان هم بر مبنای واقعیت روایت شده است.در واقع استخوان بندی اصلی رمان واقعی و مستند است و می توان این رمان را خلاصه ای از نیم قرن حوادث و رویدادهای ایران دانست.

رمان «جاده جنگ» نثر ساده و بی‌آلایشی دارد:

«در مقابل سرهنگ افشارلوف سروان بهرامی، با همان سر و وضع آراسته، اما مغموم و متفكر، نشسته و از پنجره به بیرون خیره شده بود. در اتاق آنها كه نسبتا بزرگ و مجهزتر از بقیه اتاق‌های هتل بود، چند افسر ارشد دیگر در حال بازی با ورق بودند. دود سیگار فضای اتاق را انباشته بود و سر و صدای آنها از لابه‌لای پرده‌های دود به گوش می‌رسید...» ( ص 215)