چه نوع درمان هایی برای عارضه آزواسپرمی وجود دارد و کسانیکه به این عارضه مبتلا هستند چه راههای درمانی را باید پیش بگیرند؟ آزواسپرمی به معنی فقدان اسپرم در مایع منی است که طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل می‌شود و دلایل زیادی در بروز آن نقش دارد. دکتر محمدرضا صفری‌نژاد در گفت‌وگو با سلامانه با اشاره به این مساله گفت: «در داخل هر یک از بیضه‌ها حدود 200 لوله اسپرم‌ساز وجود دارند که در آنها سلول‌های زایا تقسیم شده و پس از طی کردن مراحل مختلف به اسپرم بالغ تبدیل و از طریق لوله منی بر وارد مایع منی و خارج می‌شوند. فرایند تولید اسپرم در مردان خیلی پیچیده است و برای تشخیص این بیماری به نمونه‌برداری از بیضه‌ها یا همان بیوپسی نیاز است.» وی در ادامه اظهار داشت: «در مردان مبتلا به آزواسپرمی که فاقد سلول زایا در بیضه‌ها هستند هیچ راه درمانی وجود ندارد و در بیمارانی که دارای توقف در تکامل اسپرم هستند باید حداکثر سعی را کرد تا علت آن مشخص شود.» او با اشاره به اینکه در مواردی که علت آزواسپرمی مشخص نباشد معمولا درمان امکان‌پذیر نیست، گفت: «یکی از علل مهم این بیماری استفاده نابجا و بیش از حد از هورمون‌های استروئیدی یا همان تستوسترون است که بیشتر به وسیله ورزشکاران استفاده می‌شود ولی امروزه در ترکیب تعداد زیادی از داروهای چربی‌سوز نیز به مقدار زیاد می‌توان از این هورمون‌ها یافت. سایر مواردی که می‌توانند باعث توقف تولید اسپرم در بیضه‌ها شوند عبارتند از دیابت، بیماری سارکوئیدوز، نارسائی کلیه و افزایش کلسیم خون. هرچند در عمل به ندرت می‌توان علتی برای این بیماری یافت و اکثر قریب به اتفاق موارد مادرزادی هستند. امروزه برای موارد توقف اسپرم به شرطی که در مراحل پیشرفته باشد، درمان موثر وجود دارد. از هر 3 نفر مبتلا به این بیماری، یک نفر با درمان، دارای اسپرم بالغ در مایع منی خواهد شد.» این استاد دانشگاه با بیان اینکه این درمان پرهزینه بوده و طول مدت درمان 12-6 ماه است، خاطرنشان کرد: «در انسان تکامل اسپرم دارای 6 مرحله است و 64 روز طول می‌کشد. یعنی یک سلول زایا بخواهد به اسپرم بالغ تبدیل شود باید 64 روز منتظر شد. به همین علت هر نوع درمان برای بهبود کیفیت اسپرم نیازمند حداقل 6 ماه زمان یا 2 دوره تکامل اسپرم است.» صفری‌نژاد در پایان با تاکید بر این موضوع که تشخیص صحیح این بیماری اهمیت بسیاری دارد، گفت: «تعداد قابل توجهی از مواردی که در آن بیمار مبتلا به آزواسپرمی فاقد سلول زایا تشخیص داده شده، در بررسی و نمونه‌برداری‌های بیشتر مشخص می‌شود که نه‌تنها دارای سلول زایاست، بلکه این سلول‌ها به مقدار قابل توجهی نیز تکامل یافته‌اند. اگر در مرد مبتلا به آزواسپرمی اندازه بیضه‌ها و میزان هورمون FSH طبیعی باشد، به احتمال زیاد دارای توقف در فرایند تولید اسپرم است. از این رو، اساس تشخیص، نمونه‌برداری صحیح و متعدد از هر دو بیضه و وجود یک پاتولوژیست متبحر و با تجربه است که در نمونه‌ها بتواند مراحل تکامل را تشخیص و گزارش کند.»
