در ابتدای این کتاب می خوانیم که از ابتدای آفرینش جهان انسان هم بوده است و جایگاه ویژه ای در جهان دارد. دراین بخش مروری بر مقدمه کتاب و پیش گفتار آن می پردازیم و اصول آن را به ترتیب مرور می کنیم کاربرد گیاهان دارویی و معطّر در طراحی منظر و باغهای شفابخش گردآوری و تالیف: محسن کافی، غلامحسین همایونی، محمّدتقی عبادی، عباس زارع ناشر: انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی نوبت و سال چاپ: اول، ۱۳۹۴ شابک: ۹۷۸۶۰۰۶۳۶۲۹۵۳ تعداد صفحه: ۳۸۴ صفحه، تمام رنگی افسانه ها و اساطیر پیدایشِ جهان به توصیف چگونگی آفرینش در محلات و نواحی گوناگون در کنار پیدایی یک عنصر طبیعی مانند رودخانه، مرداب، کوه و … پرداخته اند که این نشان از ارتباط عناصر آفریده شده از سوی خداوند با محیط طبیعی بوده است. گویی که سرشت انسان با طبیعت عجین شده و این ارتباط جزئی از نیازهای او محسوب می گردد. متاسفانه در قرن حاضر به دلایل مختلف از جمله تغییر سبک زندگی این ارتباط حیاتی میان هیاهوی زندگی شهری گم شده و رو به زوال و نابودی است. روند صنعتی شدن زندگی شهری تغییرات ناخوشایندی را بر جسم و روح انسان های شهرنشین به وجود آورده و فرآیندهای فیزیولوژیکی، جسمی و روانی او را دچار آسیب های جدی نموده است که بخش اعظمی از آن به دلیل دوری انسان امروزی از محیط زیست طبیعی و عناصر موجود در آن است. بنابراین گریزی غیر از هماهنگی و ایجاد ارتباط متعادل بین طبیعت و تکنولوژی یا به عبارتی زندگی مدرن وجود ندارد. پارکها در مقیاس های مختلف به عنوان لکه های سبز اکولوژیکی و اجتماعی کانون حیاتی شهرها بوده و در دسترس ترین فضاهای سبز محسوب می شوند. وجود گونه های گیاهی و درختی متفاوت در این فضاها میتواند پیوند دهنده انسان و طبیعت در شهرها باشد. از این رو برنامه ریزی مناسب برای توسعه انواع باغ ها و پارکها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. پدیده باغ های شفابخش موضوع جدیدی است که امروزه در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. توسعه باغ های شفابخش به واسطه ارتباط عمیقی که میان حواس پنجگانه و طبیعت برقرار می نماید و ویژگی های ذاتی که دارد آنها را از باغ های دیگر متمایز نموده و کارکردی خاص برای آن تعریف می کند. رعایت اصول طراحی و انتخاب گونه مناسب، باغ های شفابخش را در جهت رفع مشکلات روحی و جسمی با استفاده از تاثیر نیروی قدرتمند طبیعت بر سرشت انسان پیش خواهد برد. رویکرد کتاب حاضر در به تصویر کشیدن جایگاه گیاهان دارویی در سبک باغ سازی و طراحی فضای سبز است که احداث باغ های شفابخش در شهرها مبتنی بر اهداف مطروحه می تواند نشان از این مهم باشد. اکنون با استعانت از خداوند بزرگ، با انتشار این کتاب گام های اولیه در راستای تدوین ارتباطات مفهومی و عملی بین فضاهای سبز شهری و گیاهان دارویی در جهت توسعه باغ های شفابخش در شهرهای کشور برداشته خواهد شد تا با استفاده از محفوظات علمی مولفین و تجربیات اجرایی موجود در این زمینه، ادای دین به تاریخ و فرهنگ ارزشمند این مرز و بوم انجام پذیرد. . محسن کافی (استاد گروه علوم و مهندسی باغبانی و فضای سبز دانشگاه تهران) غلامحسین همایونی (دانشجوی دکتری علوم باغبانی دانشگاه لرستان) محمّدتقی عبادی (دانش آموخته دکتری علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس تهران) عباس زارع (مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری کرج) . . فهرست مطالب: سخن مؤلفین پیش گفتار نگرش نوین به جایگاه گیاهان دارویی در فضای سبز و باغ های شفابخش باغهای شفابخش، فصل مشترک فضاهای سبز، باغ ایرانی و گیاهان دارویی گیاهان دارویی مصداق هم آغوشی باغسازی با طبیعت ایران در مسیر آفرینش زری اسکیپ شفابخشی و ویژگی باغ های شفابخش شاخص های باغ های شفابخش گیاهان دارویی جایگزین برخی از گیاهان پوششی گیاهان دارویی بعنوان تقلیل دهنده تبخیر و تعرق سطحی گیاهان دارویی و توسعه پایدار فضاهای سبز شهری گیاهان دارویی ابزاری مهم در توزیع وزنی آب در زری اسکیپ گیاهان دارویی و افزایش راندمان آبیاری گیاهان دارویی و توسعه مکانیسم سایه اندازی فضاهای سبز کاربرد گیاهان دارویی مصادق عینی باغ های خوراکی زنده سازی تاریخ طب کهن کلام آخر فصل اول: پتانسیل‌های گیاهان دارویی جهت کاربرد در فضای سبز اهمیت و مزایای استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز صفات مهم و مورد توجه در هنگام انتخاب گیاهان دارویی جهت کاربرد در طراحی فضای سبز روانشناسی رنگ ها در فضای سبز با تکیه بر گیاهان دارویی معرفی اصول طراحی رنگ فصل دوم: طبقه بندی گیاهان مورد استفاده در فضای سبز طبقه بندی گیاهان بر اساس علم گیاهشناسی طبقه بندی گیاهان فضای سبز از نظر سازگاری با شرایط محیطی طبقه بندی گیاهان فضای سبز بر اساس عادت رشدی و شکل و نوع ساقه هوایی طبقه بندی گیاهان فضای سبز بر اساس چرخه زندگی الف) گیاهان یکساله فضای سبز ب) گیاهان دوساله فضای سبز کاربرد گیاهان یکساله و دوساله در طراحی فضای سبز ۱- گیاهان یکساله الف) گیاهان یکساله مقاوم ب) گیاهان یکساله حساس ۲- گیاهان دوساله ج) گیاهان چندساله فضای سبز کاربرد گیاهان علفی پایا در طراحی کاشت فضاهای سبز طبقه بندی گیاهان دارویی مناسب برای کاربرد در طراحی فضای سبز فصل سوم: معیارهای محیطی دخیل در انتخاب گونه گیاهی مقدمه کنترل آلودگی شیمیایی هوا کنترل آلودگی فیزیکی هوا مقاومت در برابر دی اکسید گوگرد آزاد سازی اکسیژن کنترل تابش نور خورشید و درجه حرارت (سایه انداز درخت) کنترل باد یا جریان هوا کنترل ریزش باران و رطوبت هوا کنترل فرسایش و تثبیت خاک کنترل فرسایش آبی فصل چهارم: معیارهای ظاهری دخیل در انتخاب گونه گیاهی مقدمه عادات رشدی گیاه اندازه درختان و بوته ها دارا بودن نیاز اکولوژیک متناسب با شرایط اقلیمی منطقه عدم کاشت درختان آلوده کننده عدم مصرف خوراکی برخی گیاهان مشکلات و محدودیتهای گونه گیاهی قیمت و سهولت دسترسی به گونه ها عدم آلرژی زایی (عدم ایجاد حساسیت) گیاهان پرچین گیاهان پوششی مزیت های زمین پوش ها طراحی با استفاده از زمین پوشها بافت گیاه رنگ و جلوه زینتی در فصول مختلف رنگ و جلوه زینتی در فصل زمستان شکل برگ گلهای ناخواسته فصل پنجم: معیارهای طراحی دخیل در انتخاب گونه ها مقدمه رویشگاه و نوع محلی که گیاه برای آن مکان انتخاب می شود کنترل حرکت بصری (ایجاد حفاظ و محوطه خصوصی، کنترل و هدایت دید) کنترل انعکاس نورهای مزاحم مقیاس تعادل زمینه و متن مجموعه تنوع و آرامش توالی هویت نشانه سمبل و نماد وحدت سبک ها الف) سبک رسمی ب) سبک غیر رسمی فصل ششم: معرفی برخی از گیاهان دارویی و معطر جهت کاربرد در فضای سبز ۱- استبرق (Calotropis procera) ۲- اسطوخودوس (Lavandula officinalis) ۳- اکالیپتوس (Eucalyptus globulus) ۴- آقطی (Sambucus nigra) ۵- آویشن ها (Thymus spp) – آویشن باغی (T.vulgaris) – آویشن ابلق (T.citriodorus) – آویشن دنایی (T. daenensis) ۶- بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla) ۷- بابونه رومی (Anthemis nobilis) ۸- بادرنجبویه (Melissa officinalis) ۹- برگ بو (Laurus nobilis) ۱۰- بلوط (Quercus spp.) ۱۱- بنفشه معطر (Viola odorata) ۱۲- بومادران (Achillea millefolium) ۱۳- به لیمو (Lippia citriodora) ۱۴- بید سفید (Salix alba) ۱۵- بیدمشک (Salix aegyptiaca) ۱۶- پریوش (Cathrantus roseus) ۱۷- پنج انگشت (Vitex agnus-castus) ۱۸- پیراکانتا (Pyracantha spp) ۱۹- تمرهندی (Tamarindus indica) ۲۰- توس (Betula pendula) ۲۱- جینکو (Ginkgo biloba) ۲۲- چای چوپان (Stachys lavandulifolia) ۲۳- چریش (Melia indica) ۲۴- خاس (Ilex aquifolium) ۲۵- ختمی دارویی (Althaea officinalis) ۲۶- رزماری (Rosmarinus officinalis) ۲۷- زرشک (Berberis vulgaris) ۲۸- زغال اخته (Cornus mas) ۲۹- زوفا (Hyssopus officinalis) ۳۰- زیتون (Olea europaea) ۳۱- زیتون تلخ (Melia azedarach) ۳۲- سانتولینا (Santolina chamaecyparissus) ۳۳- سرخارگل (Echinacea spp) ۳۴- سرخدار (Taxus baccata) ۳۵- سماق (Rhus coriaria) ۳۶- سنجد (Elaeagnus angustifolia) ۳۷- سه پستان (Cordia myxa) ۳۸- شقایق (Papaver rhoeas) ۳۹- شمعدانی عطری (Pelargonium graveolens) ۴۰- شیرخشت (Cotoneaster frigidus) ۴۱- شیشا (Tanacetum vulgare) ۴۲- عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi) ۴۳- علف طلایی ((Solidago virgaurea ۴۴- علف لیمو (Cymbopogon citratus) ۴۵- عناب (Zizyphus jujuba) ۴۶- کتان (Linum usitatissimum) ۴۷- کرچک (Ricinus communis) ۴۸- کُنار (Ziziphus spina-christi) ۴۹- کَوَر (Capparis spinosa) ۵۰- گچ دوست (Gypsophila paniculata) ۵۱- گل انگشتانه ارغوانی (Digitalis purpurea) ۵۲- گل حشره کش (Chrysanthemum cinerariaefolium) ۵۳- گل راعی (Hypericum perforatum) ۵۴- گل ساعتی (Passiflora incarnata) ۵۵- گل سپاس (Gentiana lutea) ۵۶- گل صابونی (Saponaria officinalis) ۵۷- گل گاو زبان ایرانی (Echium amoenum) ۵۸- گل گندم (Centaurea cyanus) ۵۹- گل ماهور (Verbascum thapsus) ۶۰- گل محمدی (Rosa damascena) ۶۱- گل مغربی (Oenothera biennis) ۶۲- گل مکزیکی (Agastache foeniculum) ۶۳- ماریتیغال (خارمریم) (Silybum marianum) ۶۴- مرزنجوش (Origanum vulgare) ۶۵- مریم گلی (Salvia officinalis) ۶۶- مورد (Myrtus communis) ۶۷- نسترن کوهی (Rosa canina) ۶۸- نمدار (Tilia spp.) ۶۹- ولیک (Crataegus spp.) ۷۰- همیشه بهار (Calendula officinalis) فصل هفتم: نمونه هایی از باغ های شفابخش مقدمه بخش اول: باغ شفابخش دستگاه گوارش ۱- گیاهان دارویی آنتی اکسیدان (Antioxidant) ۲- گیاهان دارویی کاهش دهنده اشتها (Decrease Appetite) ۳- گیاهان دارویی محرک اشتها (stimulate appetite) ۴- گیاهان دارویی درمان کننده یبوست (Constipation) ۵- گیاهان دارویی درمان کننده اسهال (Diarrhea) ۶- گیاهان دارویی درمان کننده بیماری ریفلاکس معده (GERD) ۷- گیاهان دارویی کمک کننده به هضم غذا (Food Digestion) ۸- گیاهان دارویی ضدنفخ و بادشکن (Flatulence and Cramping) بخش دوم: باغ شفابخش ساختار اسکلتی بدن ۱- التهاب مفاصل (Arthritis) ۲- کمردرد (Back Pain) ۳- پارگی غضروف (پارگی مینیسک) (Torn Cartilage) ۴- دردهای عضلانی مشترک (Muscle Joint Pain) ۵- گرفتگی عضلات (Muscle Spasm) ۶- کشیدگی عضلات (Strains) بخش سوم: باغ شفابخش دستگاه ایمنی بدن ۱- آلرژی ها (Allergies) ۲- سرماخوردگی (Common Cold) ۳- سرفه ی همراه با خلط (Wet Cough) ۴- سرفه ی خشک (Dry Cough) ۵- تب یونجه یا زکام بهاره (Hay Fever) ۶- آنفلوانزا (Flu) ۷- گلودرد (Sore Throat) بخش چهارم: باغ شفابخش پوست ۱- جوش صورت (Acne) ۲- بیماری پای ورزشکاران (Athlete’s Foot) ۳- زخم نیش و گزیدگی (Bites/Stings) ۴- کبودشدگی و خون مردگی (Bruise) ۵- سوختگی (Burn) ۶- بریدگی های کوچک (Minor Cuts and Scrapes) ۷- اگزما (Eczema) ۸- پسوریازیس (Psoriasis) بخش پنجم: باغ شفابخش دستگاه عصبی ۱- تونیک خشم (Anger Tonic) ۲- اضطراب (Anxiety) ۳- افسردگی (Depression) ۴- بیخوابی (Insomnia) ۵- حافظه (Memory) ۶- سردردهای تنشی (Tension Headaches) ۷- میگرن (Migraine) ۸- فشار روانی (Stress) بخش ششم: باغ شفابخش دستگاه قلب و عروق ۱- آنتی اکسیدان (Antioxidant) ۲- سخت رگی یا تصلب الشرایین (Arteriosclerosis) ۳- پاک کننده لنفاوی خون (Blood Lymph Cleanser) ۴- بواسیر (Hemorrhoids) ۵- فشار خون بالا (High Blood Pressure) ۶- کلسترول بالا (High Cholesterol) ۷- رگ های واریسی (Varicose Veins)
