برخی جاها از بدن انسان را نباید ادکلن و یا عطر زد بخاطر اینکه انجام این کار به ضرر فرد تمام می شود! گاهی اگر جلوی آینه بایستید و به پوستتان نگاه کنید، متوجه وجود لک‌هایی می‌شوید که شاید حتی نفهمیده باشید کی و چرا روی پوستتان ظاهر شده‌اند؛ لک‌هایی که در خیلی از مواقع پیشگیری از ایجاد آنها چندان هم سخت نیست. در ادامه نوشت: با دکتر محمد‌علی نیلفروش‌زاده، متخصص پوست و رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی، درباره دلایل بروز این لک‌های پوستی و نحوه پیشگیری و درمان آنها گفت‌وگو کرده‌ایم. لک‌ها چرا و چطور روی پوست ظاهر می‌شوند؟ رنگ‌پذیری پوست به هموگلوبین، کاروتنوئید و ملانوسیت‌ها بستگی دارد و بیشترین تاثیر را ملانین بر رنگ پوست می‌گذارد. تغییرات رنگ پوست به 2 شکل است؛ یا رنگ ذاتی و ژنتیکی است یا اکتسابی که در اثر مواجهه با نور خورشید بروز می‌کند. در نواحی مختلف بدن چون تراکم ملانوسیت‌ها یا سلول‌های حاوی ملانین تفاوت دارد، رنگ پوست ممکن است متفاوت باشد. در اثر تحریکات درونی و بیرونی و افزایش سلول‌های رنگ‌‌ساز، لک‌های پوستی ظاهر می‌شود. عوامل مختلفی در این بین نقش دارد که از آن جمله می‌توان به اختلالات ژنتیکی، عفونت‌های موضعی، داروها، مواد‌شیمیایی، تغذیه و سوءتغذیه، بدخیمی‌های پوستی، اختلال‌های هورمونی، بارداری و… اشاره کرد. آیا لک‌ها در سن یا جنس خاصی شایع‌ترند؟ این به دلیل بروز لک بستگی دارد. برخی لک‌ها در مردان و برخی در زنان شایع‌ترند و برخی به دوران کودکی مربوط هستند و برخی در سالمندی ظاهر می‌شوند. در مورد شایع‌ترین دلیل بروز لک برایمان بگویید. شایع‌ترین علت بروز لک، نور آفتاب است و شایع‌ترین نوع لک، لک‌های بارداری است که بیشتر در خانم‌ها به رنگ قهوه‌ای به شکل قرینه و به‌تدریج ظاهر می‌شود. بعضی خانم‌هایی که از قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند نیز دچار همین لک‌ها می‌شوند. گاهی بعد از اتمام بارداری یا قطع مصرف قرص، لک برطرف می‌شود اما گاهی تا سال‌ها باقی می‌ماند. کدام لک‌ها از دوران کودکی ظاهر می‌شوند؟ کک و مک از 5 سالگی ظاهر و بیشتر روی نقاط باز بدن دیده می‌شود. این نوع لک مخصوصا در افرادی که پوست روشن و موهای قرمز یا چشمان آبی دارند بیشتر دیده می‌شود و با افزایش سن روشن می‌شود. کک و مک گرچه از نظر زیبایی آزاردهنده است اما خطری برای سلامت ندارد. کدام لک در سالمندی ظاهر می‌شود؟ لک‌های پیری که از نامشان هم مشخص است به دنبال تماس طولانی مدت با نور آفتاب و افزایش سن ظاهر می‌شوند. این لک‌ها مسطح و قهوه‌ای‌رنگ در صورت و پشت دست‌ها هستند و به مرور پررنگ‌تر و وسیع‌تر می‌شوند و باید حتما معاینه شوند زیرا ممکن است به ضایعات بدخیم تبدیل شوند. آیا تغذیه هم در بروز لک تاثیر دارد؟ بله، برخی لک‌ها به دنبال کمبود ویتامین B12 بروز می‌کند. این لک‌ها در افرادی که پوست تیره دارند شایع‌تر است. کمبود ویتامین A، اسید فولیک و کم‌خونی هم می‌تواند باعث بروز این مشکل شود. داروها چطور؟ می‌توانند عامل بروز لک باشند؟ بله، بسیاری از افراد می‌گویند از پوستشان در برابر آفتاب محافظت می‌کنند اما دلیل بروز لک را نمی‌دانند. مصرف برخی داروها از جمله قرص‌های ضدبارداری، ضدمالاریا و برخی داروهای روان‌پزشکی رنگ قهوه‌ای یا آبی تیره روی پوست ایجاد می‌کند. داروهای شیمی‌درمانی و داروهایی که پوست را به نور حساس می‌کنند نیز می‌توانند باعث بروز لک باشند. اینکه می‌گویند روی زخم‌های تازه‌ترمیم‌شده هم باید کرم ضد‌آفتاب زد چون آفتاب باعث لک در محل جای زخم می‌شود، درست است؟ بله، برخی لک‌ها به دنبال التهاب پوست ایجاد می‌شوند. پوست کسانی که دچار آکنه هستند، زخم می‌شود یا جوش‌هایشان را دستکاری می‌کنند، مبتلا به لوپوس هستند یا پوستشان تحت سایش است یا لیزر می‌کنند اگر در تماس با نور آفتاب باشند، تیره می‌شود. کسانی که صورت را کیسه می‌کشند هم ممکن است با تکرار این عادت دچار لک شوند. بیماری‌ها چطور؟ بیماری هم می‌تواند عامل بروز لک باشد. در پوست مبتلایان به برخی بیماری‌ها از جمله آسم، مشکلات کبدی و ریوی، روماتیسم و… لک‌های تیره به‌وجود می‌آید. آیا ممکن است شغل هم در شکل‌گیری لک‌های پوستی تاثیر داشته باشد؟ بله، مثلا لک‌های شغلی به دنبال تماس پوست با آسفالت یا ترکیب‌های روغنی و نور خورشید به‌وجود می‌آیند. این نوع لک‌ها باید حتما به‌وسیله پزشک بررسی و اگر لازم است، نمونه‌برداری و درمان شوند. گاهی هم پدها و ادکلن‌ها عامل بروز لک هستند. وقتی برخی ترکیب‌های شیمیایی عطرها و ادکلن‌ها روی پوست اسپری می‌شود، لک تیره ایجاد می‌کند. این مشکل به‌خصوص در آقایانی که ادکلن را به گردن یا پشت گوش اسپری می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. آیا می‌توان از بروز لک‌ها پیشگیری کرد؟ در مورد برخی لک‌ها بله اما برخی دیگر مثل کک و مک ژنتیکی هستند و راه پیشگیری ندارند. از بروز لک ناشی از داروها یا بیماری‌ها هم نمی‌توان پیشگیری کرد، مگر اینکه دلیل بروز بیماری را رفع کرد. بیشتر داروها را هم باید شب‌ها استفاده کرد تا حساسیت به نور بیشتر نشود. یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از بروز بسیاری از لک‌ها استفاده مکرر و مرتب از ضدآفتاب‌هاست که باید باتوجه به SPF تعیین‌شده و نوع پوست فرد استفاده شود. قرار نگرفتن در نور شدیدآفتاب مخصوصا بین 10ساعت صبح تا 4 بعد از ظهر و استفاده از پوشش مناسب یعنی کلاه و عینک آفتابی می‌تواند کمک‌کننده باشد. ترکیب‌های شیمیایی نباید با پوست در تماس مستقیم باشند و اگر با توجه به شغلتان با این مواد در تماس هستید، باید از محافظ‌هایی مثل دستکش و ماسک استفاده کنید. عطر را هم باید به لباس اسپری کرد. درمان لک‌های پوستی چیست؟ در درمان برخی از لک‌های پوستی، استفاده از لایه‌بردارها یا پیلینگ شیمیایی سطحی با دوز مناسب توصیه می‌شود. استفاده از داروهای ضدلک یا روشن‌کننده‌ها که ترکیب‌های بی‌رنگ‌کننده از جمله هیدروکینون و کورتیکواستروئید دارند نیز می‌تواند موثر باشد. گاهی درمان‌های موضعی کافی نیست و به درمان‌های لیزری یا ساب‌سیژن نیاز است. در این صورت باید حتما به متخصص پوست مراجعه کرد زیرا انتخاب درست پارامترها بسیار مهم است. نباید از تجویز افراد غیرمتخصص برای رفع لک استفاده کرد زیرا برخی اقدامات نابجا باعث ماندگاری و پررنگ شدن لک می‌شود. تمام روش‌های درمان چه موضعی چه لیزر باید با توجه به شرایط بیمار و رنگ پوست و وسعت و عمق لک انتخاب شوند. طی درمان باید از کرم‌های پوشاننده استفاده کرد تا فرد از نظر ظاهری ناراحت نباشد و روند درمان طی شود. لک‌های پوستی معمولا در کسانی که پوست و رنگ چشم روشن و کسانی که موهای قرمز دارند، شایع‌تر از افراد دیگر بروز می‌کنند.
