با مشکل بزرگ شدن شاخک های بینی چه باید کرد و چه عواملی در ایجاد این عارضه تاثیرگذارند و باعث بدتر شدن آن می شوند؟چگونه می توان این مشکل را رفع کرد و پیامدهایی مانند گرفتگی،انسداد،آبریزش ،مشکلات بویایی و حساسیتی در بینی جلوگیری کرد؟ انسان هم از راه دهان و هم بینی تنفس می کند. البته اصلی ترین راه ورود هوا به ریه ها بینی است و اگر مجاری بینی دچار انسداد نسبی یا کامل باشد، بیمار ممکن است با مشکل هایی مانند خروپف شبانه، سردرد، کاهش احساس بویایی و چشایی و ناهنجاری دهانی- فکی (این اختلال در کودکان در حال رشد مشاهده می شود) روبرو شود بنابراین، برای اینکه افراد بتوانند راحت زندگی کنند، باز بودن مجاری ضروری است. در کودکان این هفته به عواملی که باعث انسداد بینی کودکان می شوند، پرداخته ایم. عوامل مکانیکی از رایج ترین بیماری های انسدادی مکانیکی بینی که باعث گرفتگی بینی کودکان می شود، می توان به این موارد اشاره کرد: انحراف بینی، بزرگی شاخک های بینی، وجود پولیپ یا تومور بینی، آترزی بینی (وضعیتی است که در آن، قسمت عقب بینی که هنگام تولد باید باز باشد، بسته می ماند). عوامل موضعی این مارد جزو بیماری های عمومی یا سیستمیک هستند که باعث انسداد می شوند مثلا کم کاری تیروئید، مشکل های هورمونی با آلرژی در فصل های خاص. از کودکان که بگذریم، خانم های باردار هم که در 3 ماهه دوم و سوم هستند، گاهی احساس گرفتگی در بینی می کنند. بیماری های عفونی تنفسی هم با تورم مخاط باعث انسداد بینی می شود رینیت یا التهاب بینی است که در اثر آلرژی فصلی یا حساسیت بیمار به یک عامل در محیط یا در اثر ابتلا به ویروس سرماخوردگی اتفاق می افتد. مهم ترین علامت انسداد بینی مهم ترین علام انسداد بینی، گرفتگی آن و تلاش کودک برای تنفس از راه دهانی است. اگر انسداد درازمدت باشد، علائم دیگری مانند خونریزی های مکرر از بینی، شل شدن دندان ها و پوسیدگی آنها، بی حسی در مناطقی از صورت، مشکل در تکلم و حتی شنیدن و… نیز به مرور ظاهر خواهدشد. موارد اورژانس گرفتگی بینی گرفتگی بینی در بعضی موارد به اقدامی سریع نیاز دارد. گاهی لخته ای متعاقب شکستگی و ضرب دیدگی بینی ایجاد می شود. لخته ممکن است باعث آبسه شود و اگر این لخته یا آبسه درمان نشود، به تدریج باعث خوردگی اسکلت غضروفی بینی خواهدشد که بعدها باعث تغییر شکل بینی یا همان اصطلاح بینی زینی شکل می شود. یکی دیگر از موارد اورژانس، گرفتگی بینی در نوزادان است. در دوران نوزادی پرده ای حد فاصل بینی و دهان قرار گرفته که هنگام تولد از بین می رود. گاهی به علت اختلال های ژنتیکی به طور مادرزادی دیواره باقی می ماند. این بیماری «اترزی کوآن» نام دارد. آترزی کوآن موردی اورژانسی محسوب می شود و چنین کودکانی بلافاصله باید جراحی شوند. تشخیص و درمان برای درمان گرفتگی بینی، ابتداب اید علت پیدا شود. وقتی گرفتگی بینی ناشی از انسداد مکانیکی باشد، راه حل جراحی است؛ مثلا درمان بزرگی شاخک ها یا وجود تومور در بینی، جراحی است ولی وقتی بیماری سیستمیک باشد، مثلا کم کاری تیروئید وجود داشته باشد، باید مشکل آن با استفاده از دارو برطرف شود. در مواردی که بیمار دچار آلرژی فصلی است، درمان ها نگهدارنده هستند. در این مواقع مصرف کورتون ها تا حد زیادی علائم گرفتگی را بهتر می کند. البته مصرف کورتون برای درمان آلرژی، بدن را مقاوم می کند و اثر کورتون را از بین می برد. بستن در و پنجره، زدن ماسک، شستن مداوم مجرای بینی برای پاک کردن از ذرات غبار و گذاشتن بالش سفت زیر سر نیز کمک کننده است. برای بیمارانی که به سرماخوردگی مبتلا هستند نیز مصرف آنتی هیستامین ها و مسکن ها و استفاده از بخور تا حدود زیادی از شدت گرفتگی بینی کم می کند ولی این درمان ها موقتی هستند و باید دوران بیماری سرماخوردگی سپری شود. وقتی پولیپ ها دردسر ساز می شوند علت بروز پولیپ بینی هنوز معلوم نیست. پولیپ ها در هر سنی ممکن است تکشیل شوند ولی این اعارضه را بیشتر در افراد جوان و میانسال مشاهده می کنیم، پولیپ های کوچک علامت چندانی ندارند ولی با رشد پولیپ، مجرای بینی و سینوس ها مسدود می شوند و علائم را تشدید می کنند. البته پولیپ و سینوزیت مزمن معمولا علائم مشابهی دارند که پزشک باید آنها را از هم تشخیص دهد. این علائم آبریزش بینی، گرفتگی مداوم بینی و سختی در تنفس از راه مجاری بینی، کاهش حس بویایی و چشایی، درد صورت یا سردرد، احساس درد در دندان های آرواره فوقانی، خروپف، خارش اطراف چشم و احساس فشار در پیشانی است. وجود آبریزش و سردرد ممکن است این تصور را برای بیمار به وجود آورد که دچار سرماخوردگی شده است ولی در صورتی که این علائم بیشتر از 10 روز طول بکشد، حتما باید به پزشک مراجعه کند. البته گاهی به طور ناگهانی بیمار دار علائم شدید از قبیل اختلال تنفس، کاهش دید یا ناتوانی در حرکت دادن چشم ها، تورم شدید در اطراف چشم ها و سردرد و تب می شود که علائم اورژانسی هستند و بیمار باید خیلی زود به پزشک مراجعه کند. چنین علائمی احتمال دارد به علت التهاب پولیپ باشد. درمان بزرگی شاخک های بینی چیست؟ دکتر محسن نراقی**: در دیواره های طرفینی بینی هر انسانی 3 شاخک فوقانی، میانی و تحتانی قرار دارد که وظیفه آن ها مرطوب، گرم و تصفیه کردن هوای تنفسی است. شاخک های بینی ممکن است به دلیل وجود التهاب یا ناهنجاری های ساختاری دچار افزایش حجم شوند. بزرگی اغلب در شاخک های میانی و تحتانی رخ می دهد که هر یک علائم متفاوتی دارند. بزرگی شاخک میانی معمولا در اثر آلرژی، سینوزیت مزمن یا ناهنجاری آناتومیک است. چنین بیمارانی علائمی مانند سینوزیت دارند و از دردهای مبهم و احساس فشار بین دو چشم شکایت دارند. بزرگی شاخک میانی بینی را می توان با دارو درمان کرد. اگر درمان دارویی مفید نباشد، می توان با جراحی آندوسکوپی بینی بخش های اضافی شاخک میانی را برداشت تا علائم بیمار کاهش پیدا کند. بزرگی شاخک تحتانی نیز در اثر التهاب و آلرژی ایجاد می شود. این بیماران از گرفتگی بینی و تنفس دهانی هنگام خواب شکایت دارند. درمان در این بیماران نیز دارویی است و اگر دارو موثر نباشد، درمان جراحی انجام می شود. قبلا شاخک های تحتانی را با عمل جراحی خارج می کردند ولی امروزه با استفاده از لیزر یا رادیوفرکونسی فقط حجم شاخک های بینی را کاهش می دهند. دلیل قبل از اقدام های درمان، باید بیمار آندوسکوپی شود تا از بزرگی شاخک اطمینان حاصل شود. این روش هیچ عارضه ای ندارد چون برشی روی شاخک انجام نمی گیرد، بیمار خونریزی ندارد، نیازی به پانسمان داخل بینی نیست و تقریبا ناراحتی های معمول بعد از عمل جراحی وجود ندارند. هم چنین این عمل سرپایی است، با بی حسی موضعی انجام می شود و نیازی به بیهوشی بیمار و بستری شدن او در بیمارستان نیست.
