همه چیز درمورد گوش درد کودکان

گوش انسان از سه قسمت تشکیل شده است با نام های : گوش داخلی ، گوش میانی و گوش خارجی. بیشتر درد ها و عفونت های گوش مربوط به گوش میانی می شود. در این مقاله به بررسی علل های عفونت و انواع عفونت های گوش میانی به خصوص در کودکان می پردازیم. همانطور که قبلا گفته بودیم بیشتر از 80 درصد کودکان زیر سه سال حداقل یک بار عفونت گوش را تجربه کرده اند.




گوش درد ، در حقیقت یک نوع عفونت مجاری تنفسی است زیرا گوش با بینی و حلق در ارتباط است و ویروس ها و میکروب هایی که تولید عفونت گوش می کنند از این راه وارد گوش می شوند .
عواملی که بچه ها را بیشتر برای عفونت گوش آماده می کند عبارتند از :
▪ سن زیر سه سال
▪ عدم استفاده از شیرمادر و خوردن شیر با بطری در سنینی که می توانند به وسیله مادر تغذیه شوند .
▪ اقامت در مهدکودک
▪ بازبودن سق دهان یا لب شکری هایی که عضلات کام نرم آنان در زیر مخاط باز باشد .
▪ داشتن نقص ایمنی مادرزادی
▪ داشتن لوزه سوم آدنوئید . لوزه سوم لازم نیست حتماً خیلی بزرگ باشد گاه لوزه های کوچک ، سرشار از میکروب است
▪ استنشاق دود سیگار پدر و مادر یا اطرافیان
اما علت ابتلا بیشتر کودکان بدین قرار است :
▪ درکودکان ، مجرایی که بینی را به گوش متصل می سازد و به نام شیپور اوستاش نامیده می شود افقی و کوتاه است بنابراین داخل شدن میکروب به داخل گوش راحت تر است ، در حالی که در افراد بزرگسال ، طول بیشتری دارد و تقریباً عمودی است .
▪ یک نوع ماده مؤثر برای ایمن سازی بدن که گاماگلوبولین نام دارد در سطح خونی کودکان به نسبت بزرگسالان کمتر است و از یک کودک به کودک دیگر نیز متفاوت است .
▪ در بدن ، برای هر میکروب ، یک ضد میکروب که آنتی بادی نام دارد تشکیل می شود . شایع ترین میکروب مولد گوش درد بچه ها ، پنوموکوک است که آنتی بادی آن نزد اطفال کمتر از بزرگسالان است .
▪ استخوان پشت گوش که استخوان ماستوئید نام دارد در بچه ها کوچک است و این استخوان در تهویه گوش و مبارزه با میکروب ها نقش مهمی دارد و از مخاط و عروق خونی غنی است .
▪ اطفالی که گروه خونی ABO دارند بیشتر از دیگر کودکان به گوش درد مبتلا می شوند همچنین پسرها بیشتر از دخترها دچار این بیماری می شوند ( نژآد سفید بیشتر از نژاد سیاه از نظر گوش درد استعداد دارد ) .
▪ وضع بد اقتصادی خانواده در پیدایش عفونت گوش بی تأثیر نیست .
▪ گوش درد در بهار و زمستان بیشتر است .
▪ عفونت های گوش را به سه دسته تقسیم می کنند که عارضه اغلب آنها اختلالات شنوایی و گفتاری است .
▪ نوع حاد ، که اغلب چند روز طول می کشند ، پس از مدتی تکرار می شود . اختلالات شنوایی در اینها زودگذر و در حدود ۱۵ تا ۳۰ روز است . عارضه در یکی از دو گوش و یک طرفه بوده و عارضه گفتاری به جای نمی ماند .
▪ نوع دوم که گاه مزمن شده و در گوش میانی مایعی به نام سروزیته ترشح می شود . عفونت ، اغلب دوطرفه است و اگر طولانی شود سنگینی گوش و اشکالات گفتاری پدیدار می شود .
▪ نوع سوم یا مزمن ، که آن هم دوطرفه است و در گوش مایع چسبناکی به نام چسب یا GLUE پیدا می شود یا در بعضی مواقع پرده گوش پاره و سوراخی در آن پدیدار می شود که اغلب باقی می ماند این دسته از بیماران ، اگر درمان نشوند اختلال شنوایی و گفتاری در آنها طولانی خواهد بود مثلاً کودک صدای رادیو و تلویزیون را بیش از اندازه بلند می کند و به سئوالات جواب نمی دهد ، که تصور می رود حواسش پرت است و یا به چیز دیگری فکر میکند . کلمات را ناجور و نامفهوم ادا می کند . یادگیری وی برای کلمات و در سنینی بالاتر برای درس ها ، والدین را راضی نمی سازد .
▪ هر سه نوع گوش درد در سه سال اول زندگی که سالهای زبان بازکردن و فراگیری است شایع تر است . درد به جز در نوع حاد ، در آن دو دسته دیگر چندان آزاردهنده نیست و به همین دلیل ، پدر و مادر متوجه نمی شوند و او را به پزشک نمی رسانند .
▪ در هر یک از انواع فوق ، گوش تحت تأثیر دو عامل قرار دارد ، عفونت و عیب ایمنی بدن .
▪ شاید بد نباشد گوش را به ساندویچی تشبیه کنیم که یک طرف آن عفونت و طرف دوم آن ، عیب ایمنی است . عفونت معمولاً ناشی از میکروب است که از طریق بینی و حلق به گوش راه می یابد . در ۵۰٪ موارد میکروب و ویروس با هم هستند . اگر ترشح داخل گوش را کشیده و آزمایش کنیم ، نوع میکروب مشخص می شود و اگر میکروبی نباشد ، عارضه ویروسی است .
در نوع میکروبی ، آنتی بیوتیک به خوبی اثر می کند و حتماً باید سه هفته آن را ادامه داد . در نوع مخلوط و ویروسی ، تقویت بنیه ایمنی هم در نظر گرفته می شود که یک راه آن استفاده از واکسن است .
▪ آبریزش بینی یا وجود خلط با ترشح در ته گلوی کودک ، زنگ خطری برای پیدایش گوش درد است . بچه های لوزه سومی بیشتر این حالت را دارند . همچنین آن دسته از کودکان که به حساسیت یا آلرژی مبتلا هستند . بیشتر دچار این حالت می شوند . بعضی اطفال ، مستعد آلرژی و دارای نقص ایمنی هستند و ممکن است ظرف یک سال تا بیست مورد عود عفونت گوش داشته باشند .
● درمان
استفاده از آنتی بیوتیک ها در انواع عفونت های میکروبی ، به ویژه در موادر حاد و تخلیه گوش میانی ، از طریق باز کردن پرده صماخ در موارد طولانی تر مفید است .
گاه ضروری به نظر می رسد که پس از بازکردن پرده گوش ( که هیچ گونه ضرری ندارد ، از وسایلی استفاده کرد که مانع جوش خوردن سریع آن شود .
این وسایل ، لوله های استریل ریزی هستند که به قرقره شباهت داشته و به آنها لوله تهویه Ventilation tube یا گرومت می گویند و پزشک ، آنها را در محل سوراخ پرده گوش کار می گذارد .
لوله ها ترشح گوش را خارج و هوا را وارد می کند . گرومت ها پس از ۴ تا ۸ ماه ، وقتی که گوش میانی به خوبی تهویه شد ، خود به خود از گوش بیرون می افتند و پارگی پرده ، چند روز بعد جوش میخورد . از بین بردن کانون های عفونت حلق و بینی و مجاری فوقانی تنفس ، به ویژه لوزه سوم ، مفید است .
همان طور که گفته شد بعضی لوزه سوم های کوچک هم پر از میکروب هستند و باید عمل جراحی بر روی آنها صورت گیرد .
اگر متخصص گوش و حلق و بینی برای برداشن لوزه سوم نظر دهد ، نباید به دلیل کوچک بودن ، به تشخیص وی شک نمود . از بین بردن زمینه آلرژی و درمان های مربوطه ( اگر حساسیت در کار باشد ) لازم است . تقویت بنیه ایمنی کودک از راه واکسیناسیون ، مفید است .
دیده شده در کودکانی که از نظر عفونت های ویروسی مثل آنفلوانزا و عفونت های میکروبی ، واکسینه شده اند گوش درد ، کمتر بوده است . واکسن ضدپنوموکوک که در داروخانه های ایرانی هم موجود است ، برای جلوگیری از گوش دردها مؤثر است .
همچنین واکسن های ضدآنفلوانزا از شش ماهگی تا سنین دبستانی قابل استفاده هستند و در شروع فصل سرما ، تزریق می شوند . مقدار تزریق در کمتر از دو ساله ها ، نصف آمپول و پس از آن ، یک آمپول کامل است .