اسپندار،«دونلی نواز» نامی

​

استاد شیرمحمد اسپندار را شاید بتوان شناخته شده ترین هنرمند نوازه ساز دونلی نواز نامید. هنرمندی که با وجود همه سختی های زندگی توانسته این هنر بلوچی را زنده نگه دارد.

استاد شیرمحمد اسپندار در سال 1310 هجری خورشیدی در بمپوربلوچستان متولد گردید . در نوجوانی به پاکستان رفت و در سال 1337پس از کسب تجربه در زمینهء موسیقی به ایران بازگشت. وی تا سال1362 برای نواختن موسیقی بلوچی از تک نی هم استفاده می‌کرده‌است.

استاد اسپندار موفق به کسب دکترای افتخاری موسیقی سنتی از کشور فرانسه و دیپلم افتخار نوازندگی در ایران شده‌است.

هم اکنون به پاس فعالیت های چشمگیر وی در زمینه موسیقی بومی،تندیس او و نخستین دونلی در موزه تهران به یادگار گذاشته شده‌است.در جلسه ای که برای بزرگداشت این هنرمند بلوچ با حضور برخی مشاهیر و علاقه مندان فرهنگ سیستان وبلوچستان در تالار ایوان شمس برگزار شد، شهرناز دار، کارشناس موسیقی، بزرگداشت اسپندار را بهانه ای برای بزرگداشت فرهنگ استان برشمرد و او را خوشبخت ترین هنرمند بومی لقب داد که سبب خیر شده و موجبات بالندگی هنرهای خطه سیستان وبلوچستان را فراهم کرده است.

حسین ریگی، فیلمساز بلوچ که فیلم زندگی اسپندار را با نام «گدان» ساخته است نیز در مورد توجه به فیلمسازان بومی و حمایت مادی از این قشر سخن گفت. پیرمحمد ملازهی هم که از چهره های علمی و دانشگاهی این منطقه و کارشناس خاورمیانه است از محرومیت های دوران زندگی اسپندار گله کرد و خواستار حمایت از او در دوران حیاتش شد. دکتر افشار سیستانی نیز به دریافت دیپلم افتخار توسط اسپندار در سال 62 اشاره و تاکید کرد: «از طرف رییس جمهور فرانسه نیز دکترای موسیقی و هنر اهدا شده است که در افتخارات شیر محمد و سیستان وبلوچستان باقی خواهد ماند.»

استاد اسپندار موفق به کسب دکترای افتخاری موسیقی سنتی از کشور فرانسه و دیپلم افتخار نوازندگی در ایران شده‌است.

نور زهی، کارشناس سینمای بلوچ و از هنرمندان این خطه نیز اظهار امیدواری کرد به زودی فیلم «شیر دونلی» را با محور زندگی شیر محمد کلید بزند. همچنین فیلم سینمایی «گدان» ساخته حسین ریگی با همراهی موسسه تصویر شهر با همکاری دبیرخانه کمیسیون فرهنگی - اجتماعی کلانشهرها و مراکز استان ها به نمایش در آمد.

دونلی چه سازی است؟
"دونلی" یا "دونی" یکی از سازهای محلی بلوچستان و از خانوادهء نی است. این ساز شامل دو نی است که نوازنده هنگام نواختن هر دو نی را در دهان خود قرار داده و نی مونث را اندکی پایینتر از نی مذکر قرار می‌دهد. تنها شش سوراخ نی مذکر از محل دمیدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. نی مونث وظیفه واخوان را به عهده دارد. سه سوراخ صوتی آن از محل دمیدن ساز گاهی نواخته می‌شوند.

قطعات مشهور موسیقی استاد
1- لیکو دلگانی

2- ذوالجلال ، گواتی

3- ساز بادی ، گواتی

4- مست قلندر (آوازی) –،گواتی

5- ذهیروک جبل ، غزل

6- مست قلندر (بدون آواز) ، گواتی

7- سوت

8- کردی (آوازی)

9- قلندر، مست قلندر ، گواتی

10- ساز بادی ، گواتی

11- سوت براهویی

12- کلمپور (ساز بادی) ، گواتی (آوازی)

13- ساز بادی ، گواتی

14- غزل ، ذکر لا اله الا الله

15- لیکو دلگانی