آثار سفالی اوایل دوره اسلامی، از لحاظ شیوه ساخت و نوع طرح، بسیار مختلف و متنوع اند. ظروف سفالی گران قیمت و نفیس، برای ثروتمندان و درباریان؛ و نوع ارزان و ساده آن، برای طبقات متوسط و روستاییان ساخته می شد. این ظروف دارای ویژگی تزئینی قابل توجهی بودند که از خصایص صنایع اسلامی محسوب می شود. لعاب کاری و مینا کاری، برای اجناس نفیسی به کار می رفت که مختص دربار و درباریان بود. از فنون دیگر سفالگران خاور میانه می توان به نقاشی با یک یا چند رنگ قبل از لعاب دادن اشاره نمود. طبقه بندی و تعیین تاریخ سفال اوایل دوره اسلامی ایران، به علت عدم حفاری منظم، نا معلوم بودن منبع و محل آنها در اغلب موارد و به دلیل وجود دلال هایی که این قطعات را می فروختند و حاضر نبودند محل اکتشاف آنها را فاش کنند، تا اندازه ای مشکل است. به طور کلی، ظروف سفالی دوره حکومت های متقارن را می توان به گروه هایی طبقه بندی نمود که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت. سفال با تزیین برجسته و لعاب یک رنگ ظروف سفالی با لعاب یک رنگ را نیز به دو دسته می توان تقسیم نمود. دسته اول عبارت است از : کوزه های بزرگ با لعاب سبز یا آبی شبیه به سفال دوره ساسانی، که تزیین برجسته حاشیه آن با طرح نباتی به روشی به نام فن باربوتین، انجام گرفته است. این تکنیک اغلب در ساختن ظروف سفالی بدون لعاب به کار می رفت. دسته دوم، شامل: بشقاب کوچک، فنجان، بطری و ظروف دیگری است که تزیین برجسته قالبی با لعاب سبز دارند. طرح تزیینی این ظروف که در سامره و شوش پیدا شده، دارای اشکال هندسی، نباتی و برگ به طور شاخص است که بر روی ظروف سفالی دوره اشکانیان و ساسانیان نیزدیده می شود. ظروف کوچکی که اغلب بشقاب مانند هستند را می توان به دسته دوم منتسب دانست که با لعاب زرد رنگ پوشیده شده اند. این لعاب سطح ظرف را طلایی جلوه می دهد و بعضی از متخصصین، آن را جلای حقیقی و برخی قوس و قزح می دانند، که البته احتمال می رود این گونه ظروف، به تقلید از ظروف طلایی ساخته شده باشد. سفال با تزیین حکاکی و لعاب چند رنگ یکی از بزرگ ترین گروه سفال اوایل دوره اسلامی در ایران، آنهایی است که تزیینشان حکاکی است و با لعاب سرب شفاف، پوشانیده شده اند. سفالی که این قسم تزیین را داشته باشد، به نام گرافیتو (خراشیدن) خوانده می شود که نام تجاری آن گبری است. لعاب این ظروف، کلاً سبز رنگ و یا زرد طلایی است که رنگ های دیگر از قبیل سبز و قهوه ای، زرد، سبز و ارغوانی روی آن پراکنده شده است. یک گروه مشخص سفال ایران، کاسه هایی ساخته شده از گل سرخ، همراه با سطوح تزییناتی حکاکی شده، مثل اشکال پرنده، حیوان، طرح های نباتی و کتابت به خط کوفی است. این تزیینات، به شکل مشبک انجام گرفته و در زمینه، معمولاً خطوط و گاهی اشکال و طرح های نباتی دیده می شود. رنگ لعاب آن کرم، زرد و گاهی دور لبه آن ، حاشیه ای به رنگ سبز دیده می شود. گاهی تمام صفحه وسط، از شکل یک پرنده، مثلاً طاووس پوشیده شده است. از ظروف چینی تانگ که از چین وارد می شد و در نقاط مختلف از جمله سامره، مداین و نیشابور پیدا شده است. سفال سازان ایرانی، که از ظروف ساخت چین پیروی می کردند، تنها به تقلید از آنها قناعت نکردند، بلکه طرح های تزیینی و رنگ آمیزی جدیدی به کار بردند که در ظروف ساخت چین، دیده نمی شود اغلب ظروف سفالی، با این خصوصیات، در ری، تحت حاکمیت آل بویه ساخته می شده و سابقاً به علت شباهتی که شکل پرندگان و حیوانات روی این ظروف با آثار فلزی اواخر دوره ساسانی داشت، آنها را به زمان ساسانی نسبت می دادند. طرح برگ نخلی، اگرچه مقتبس از صنایع ساسانی است، اسلوب اواخر سده هشتم/ دوم و اوایل سده نهم/ سوم را دارد. شکل، پایه و سطح صاف که گاهی دارای حلقه های مدور است، همه دال بر این است که تاریخ ساخت این ظروف، نمی تواند زودتر از سده نهم/ سوم باشد. این نوع ظروف سفالی در سده نهم/ سوم و شاید اواخر سده هشتم/ دوم در نیشابور و نواحی دیگر مشرق ایران ساخته می شد. سفال با طرح تزیینی حکاکی، اغلب دارای رنگ زرد قهوه ای و سبز ارغوانی است که روی ظروف پراکنده شده که تقلیدی است. از ظروف چینی تانگ که از چین وارد می شد و در نقاط مختلف از جمله سامره، مداین و نیشابور پیدا شده است. سفال سازان ایرانی، که از ظروف ساخت چین پیروی می کردند، تنها به تقلید از آنها قناعت نکردند، بلکه طرح های تزیینی و رنگ آمیزی جدیدی به کار بردند که در ظروف ساخت چین، دیده نمی شود. سفال سازان ایرانی در رنگ آمیزی ظروف چینی، تغییراتی دادند. مثلاً رنگ زرد و قهوه ای را روشن تر کردند و رنگ ارغوانی را بیشتر به کار بردند. اغلب رنگ های پراکنده را با طرح های بریده، طوری ترکیب کرده اند که اشکال هندسی منظم، از قبیل، دایره، لوزی و اشکال متقاطع از آنها به وجود آمده است. سطوحی را که بدین ترتیب به وجود می آید، با اشکال طوماری غیر منظم، برگ نخلی و گل، پر کرده اند. یکی از بهترین نمونه های طرح حکاکی یا کنده در بشقابی از نیشابور، دیده می شود که با اشکال برگ نخلی شکاف دار، سطوحی که شبیه گل لاله است، تزیین شده است. این طرح، متعلق به حدود اوایل سده نهم/ سوم است.
