گسترش روزافزون کاربرد محصولات الکترونیک به تولید زباله‌های الکترونیک منجر می‌شود که به عنوان یکی از پیامدهای ناشی از پر رنگ شدن نقش این ابزار در زندگی امروز، معضلی جهانی شناخته می‌شود. جامعه جهانی با حجم قابل توجهی از انواع زباله های الکترونیک مواجه است که تهدیدی جدی علیه محیط زیست به شمار می آید و هزینه های زیادی به کشورها تحمیل می کند. یکی از مهم ترین ویژگی های زباله های الکترونیک، وجود عناصر سمی فراوان ازجمله فلزات سنگین است که سرنوشت آنها در زباله های شهری می تواند به پیامدهای نامطلوب و متعددی برای سلامت انسان و محیط زیست منتهی شود. ریختن زباله های الکترونیک در سطل های زباله و وجود آنها در انبوهی از پسماندهای تر آغاز این راه است. با تبدیل زباله ها به کود کمپوست و ورود عناصر و ذرات زباله های الکترونیک در این فرآیند و در ادامه، راه یافتن این عناصر به اراضی کشاورزی و فرآورده های غذایی، مسیری برای اثرگذاری این مواد سمی و خطرناک بر سلامت مردم ایجاد خواهد شد که اثرات فاجعه بار آن تا نسل ها در موجودات زنده باقی خواهد ماند. به همین دلیل دفع پسماندهای الکترونیک با توجه به خطرات بالقوه ای که دارد، باید به روش علمی انجام شود تا اثرات مخرب کمتری از خود برجای بگذارد. برای مثال اگر زباله های الکترونیک را در قالب های بتونی و در عمق هشت متری زمین دفع کنند، مواد خطرناک آنها وارد محیط زیست نمی شود. به همین علت در بسیاری از کشور ها مراکزی برای جمع آوری زباله های الکترونیک وجود دارد. در این مراکز زباله ها تفکیک شده و براساس خطری که دارد، تقسیم بندی می شود تا به صورت جداگانه و در شرایط مناسب دفع شود. بنابراین با توجه به این که پیامدهای ناشی از زباله های الکترونیک بیش از همه دامنگیر انسان می شود، باید برای این معضل زیست محیطی چاره ای اندیشید. اگرچه با توجه به این که این زباله ها مقاوم است و قدرت نفوذپذیری بالایی در آب و خاک دارد، می تواند حیات گیاهان و موجودات آبزی را نیز به خطر اندازد. افزایش 33 درصدی زباله‌های الکترونیک بسیاری از کاربران دنیای دیجیتال، رایانه ها و گوشی های تلفن همراه قدیمی و از رده خارج خود را دور می اندازند و مدل های جدیدتری را جایگزین آنها می کنند، اما آیا تا به حال با خود فکر کرده اید چه سرنوشتی در انتظار زباله های الکترونیک است؟ اگر برای بازیافت صحیح و اصولی زباله های الکترونیک چاره ای اندیشیده نشود، حاصل انقلاب بزرگ دیجیتال برای زمین و محیط زیست چیزی جز سم خالص نخواهد بود. گزارش جدید سازمان ملل حاکی است تا چهار سال دیگر حجم زباله های الکترونیک ابزارهای مختلف از گوشی های تلفن همراه تا رایانه ها، یخچال ها، نمایشگرها و دیگر دستگاه های الکترونیک به 33 درصد کل زباله های سیاره زمین افزایش خواهد یافت. به عبارت دیگر، زباله های الکترونیک تا سه سال آینده به اندازه ای افزایش خواهد یافت که می توان با این حجم از زباله 200 آسمانخراش صد طبقه ساخت. سال گذشته 54 میلیون تن زباله الکترونیکی در سطح دنیا تولید شده است. به عبارت دیگر به ازای هر نفر از جمعیت هفت میلیارد نفری ساکن کره زمین 20 کیلوگرم زباله الکترونیکی و الکتریکی تولید شده است. براساس نقشه تهیه شده، کشور چین با تولید 2/12 میلیون تن زباله در تولید زباله های الکترونیک پیشگام است و پس از آن ایالات متحده آمریکا با تولید 11 میلیون تن زباله الکترونیک در ردیف دوم این فهرست قرار می گیرد. هر کالای الکترونیک حاوی بیش از 30 درصد پلاستیک، 7 درصد سرب، حدود 40 درصد آلومینیوم و مقادیر ناچیزی طلا، نقره، آهن و همچنین فلزات سنگینی مانند جیوه، آرسنیک و کادمیوم است داستان زباله‌های الکترونیک در ایران به کجا رسید در کشور ما متاسفانه قوانین و سیستم مدون و مشخصی برای بازیافت زباله های الکترونیک وجود ندارد. اگرچه در کشور ما بررسی دقیقی برای تخمین حجم زباله های الکترونیک انجام نشده، اما به نظر می رسد از نظر تولید زباله های الکترونیک در سطح بالایی قرار دارد که بخشی از آن همراه با دیگر زباله ها و بدون توجه به شیوه های علمی و اصولی بازیافت این گروه از زباله ها دور ریخته می شود و بخش قابل توجهی از آن نیز انبار می شود. هر کالای الکترونیک حاوی بیش از 30 درصد پلاستیک، 7 درصد سرب، حدود 40 درصد آلومینیوم و مقادیر ناچیزی طلا، نقره، آهن و همچنین فلزات سنگینی مانند جیوه، آرسنیک و کادمیوم است. بازیافت و دفع اصولی این گروه از زباله ها نه تنها از نظر اقتصادی به صرفه خواهد بود، بلکه می تواند خطرات زیست محیطی ناشی از آن را نیز کاهش دهد. اگرچه در کشور ما قوانین مدونی درباره بازیافت زباله های الکترونیک وجود ندارد، اما براساس قوانین جهانی بازیافت این گروه از زباله ها به میزان چهار کیلوگرم به ازای هر نفر الزامی است. بر این اساس تولیدکنندگان موظف به تامین بودجه طرح های بازیافت هستند و خرده فروشان نیز برای بازپس گیری قطعات الکترونیک مستهلک و ازکارافتاده خدماتی را به مشتریان خود ارائه می کنند. خرید ممنوع نوآوری در دنیای دیجیتال حرف اول را می زند، بویژه در دنیای گوشی های تلفن همراه، لپ تاپ ها و رایانه ها که طراحان در تلاش هستند با شکل ظاهری این ابزارها مصرف کنندگان را به طرف خرید مدل های جدید ترغیب کنند، اما سوال اینجاست چرا این افراد باهوش راهی برای افزایش طول عمر ابزارهای الکترونیکی یا استفاده مجدد بهینه از آنها پیدا نمی کنند؟ یک راهکار ساده برای حل معضل این است که به دنبال خرید محصولات جدید نرفته و از همان ابزارها و وسایلی که داریم برای مدت زمان طولانی تری استفاده کنیم.
