گذری بر سبک مرحوم کسمایی در دوبله ی فیلم حالا از نسل شاگردان علی کسمایی ، خیلی ها هستند که خودشان حکم استاد را دارند، اسم ورسمی دارند و هر کدام محل آموختن برای نسل های بعد هستند. اما اگر شاگردان کسمایی کسانی مثل خود را پرورش نداده اند ، برای این نیست که کسمایی مثلا فوت کوزه گری را یادشان نداده است . این فوت آخر به سخاوت استاد یا به خصتش در آموختن مربوط نیست. به مشی استاد بر می گردد. باید روندی را آموخت که که علی کسمایی را به پدر دوبله ی ایران تبدیل کرده است. وقتی می گوییم، مشی ، غرض شیوه ی زندگی شخصی نیست . بلکه شیوه ای است که اگر زندگی شخصی هم در آن دیده می شود تاثیری است که بر زندگی حرفه ای می گذرد. این فوت آخر را استاد نمی توانسته به شاگردانش بیاموزد. طبیعی است که کسی که غریق مفهومی می شود ، فارغ از امواجی است که در آن غوطه می خورد ، و وقتی فارغ باشی ، دیگر شاید تحلیل درستی از راه رسیدنت نداشته باشی . چون هر جا که باشی باز به افق دیگری می اندیشی . قصد نگارنده ساختن فضایی اسطوره ای نیست . به هیچ وجه . بسیار تکنیکال باید به آن پرداخت. استاد علوم محض و یا کاربردی مثل فیزیک ، یا ریاضی وظیفه اش انتقال دانشی است که کسب کرده ، اما برای رسیدن به خلاقیت و شیوه های جدید ادراکات هنری یا علمی استاد نقشی نخواهد داشت. باید بی آن که استاد بگوید ، از مشی او فهمید که برای رسیدن به این فضا چه باید کرد. در استعداد و دانش منوچهراسماعیلی ،ابوالحسن تهامی ،ناصر طهماسب ،جلال مقامی و بسیاری دیگر از بزرگان دوبله ی ایران تردیدی نیست . حتی نمونه های موفقی که همین افراد در مقام مدیر دوبلاژ ، در آن نقش داشته اند کم نیستند ، اما این طراحی و مدیریت ها هم با هم نسلانشان صورت گرفته و نسل جوانی که به قدر این نسل صدای ماندگار بشوند ، تربیت نشده است. از دوبلورهای نسل این سی سال به این طرف چند نفر هستند که بدون حضور قدیمی ها این تصور را قوت ببخشند که فیلم مهمی را بتوانند ، دوبله کنند . اما در پنجاه سال پیش ، به این طرف ، نسلی تربیت شد که هنوز محل آبشخور دوبله است. این فوت آخر را استاد نمی توانسته به شاگردانش بیاموزد. طبیعی است که کسی که غریق مفهومی می شود ، فارغ از امواجی است که در آن غوطه می خورد ، و وقتی فارغ باشی ، دیگر شاید تحلیل درستی از راه رسیدنت نداشته باشی . چون هر جا که باشی باز به افق دیگری می اندیشی . مرحوم کسمایی ، بیشتر از آن که اهل حرف باشد ، اهل عمل بود. شاید این قدر این جمله را شنیده باشیم که با دوباره شنیدنش ، یاد شعار بیافتیم. ولی این حرف بیشتر از زبان کسانی به ما تعلیم شده که اهل عمل نبوده اند. اهل عمل بودن یعنی کار کردن ، کار کردن و کار کردن. همین. نسل شاگردان علی کسمایی هم کار می کنند. خوب هم کار می کنند . حتی سعی می کنند که داشته هایشان را به نسل های بعدی یاد بدهند، اما دوباره اسماعیلی و عرفانی و زند ساخته نمی شود . چون فقط از دوبله می گویند و نمی گذارند که تمرین ها در وجود خودشان و شاگردانشان ته نشین شود. وقتی منوچهر اسماعیلی در هزار دستانی که علی کسمایی مدیر دوبلاژآن است جای انتظامی و مشایخی و کشاورز رل می گوید یا طهماسب جای نصیریان و والی و فروهر و اکثر تماشاچی ها هم متوجه نمی شوند باید دید علی کسمایی چه کرده که دیگر اسماعیلی و طهماسب رل نمی گویند . انگار شخصیت طاهر تفنگ چی و شعبان استخوانی و هزار دستان همه باهم در وجود و صدای اسماعیلی ته نشین شده است . این ته نشین شدن به دانش و هدایت مدیر دوبلاژ بر میگردد. تسلط بر سینما ، بر تاریخ معاصر ایران ، تعامل با نویسنده وکارگردان فیلم ، از دوبله ی هزاردستان اثری ماندگار ساخته است واگر مدیر دوبلاژی بخواهد نمونه ای این چنین را تکرار کند بیش از رعایت تکنیک ها ی لازم برای دوبله ی فیلم باید روند ی که منجر به این اتفاق می شود را رعایت کند. نمونه های قابل ارجاع این چنین، در میان کارهای مرحوم کسمایی ، دوبله ی هملت کوزینیتسف و دکتر ژیواگوی دیوید لین است. مرحوم کسمایی ، از جمله مدیران دوبلاژ سینمای ایران بود که علاوه بر آشنایی با هنرهای مرتبط با دوبله ، مثل سینما،تئاتر ، به زبان های غیر فارسی هم تسلط داشت . این تسلط در دوباره نویسی متن دیالوگ های فیلمی که شاید خود مترجم آن نبود کمک می کرد . علاوه بر این در دوبله ی فیلم وتعلیم و هدایت گویندگانش به فضای فیلم اکتفا نمی کرد . در دوبله ی هملت این تلاش و دقت به خوبی دیده می شود. فیلمی که بیش از نیم قرن از دوبله ی ان می گذرد ، اما هنوز هم دوبله ای دست نیافتنی دارد . مرحوم کسمایی برای دوبله ی هملت ، به ترجمه ی دیالوگ ها بسنده نمی کند، تمامی نسخه های ترجمه شده از نمایش نامه ی شکسپیر را مقابله می کند ودر بسیاری موارد برای وفاداری به متن شکسپیر، تغییراتی در فیلم ایجاد می کند . تغییراتی که به اصالت سینمایی فیلم لطمه نزند. هملتی که مرحوم کسمایی دوبله کرده مثل این است که گروهی زبده تئاتری ، بهترین اجرا را از هملت داشته اند و ازقضا حالا با فیلمی از کوزینیتسف سینک زده شده.
