زندگینامه: محمدرضا شجریان (1319) محمدرضا شجریان اول مهر ماه 1319 در مشهد متولد شد چنانكه خود در خاطراتش از ایام كودكی بیان كرده، 5 ساله بودكه در خلوت كودكانه‌اش آواز می‌خواند 15 بهمن 1326 به كلاس اول می‌رود و یك سال بعد به آموزش تلاوت قرآن‌كریم نزد پدر می‌پردازد. در 9 سالگی تلاوت قرآن را آغاز می‌كند و یك سال بعد این كار را در میتینگ‌ها و اجتماعات سیاسی آن سال‌ها ادامه می‌دهد. در سال 1331 برای نخستین بار صدایش از رادیو خراسان پخش می‌شود. سال 1332 وی عنوان شاگرد ممتاز را در بین دانش آموزان مشهدی از آن خود می‌كند و سپس در دبیرستان شاهرضا تحصیلات خود را پی می‌گیرد. همزمان در مسابقات فوتبال دبیرستان‌های مشهد هم حضور می‌یابد و در سال 1334 موفق می‌شود به تیم دانش آموزی استان راه یابد. شجریان در سال 1336 به دانشسرای مقدماتی در مشهد می‌رود و از همین سال است كه برای نخستین بار با یك معلم موسیقی به نام جوان آشنا می شود. پی گیری جدی كار آواز سبب می شود تا در سال 1338 وی به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان بپردازد. یك سال بعد شجریان دیپلم دانشسرای عالی را می‌گیرد و به استخدام آموزش و پرورش در می‌آید و همزمان به تدریس در دبستان خواجه نظام‌الملك بخش رادكان می پردازد و نیز با سنتور آشنا می‌شود. آشنایی با سنتور این اشتیاق را در وی شدت می‌بخشد كه با نت و فراگیری سنتور نزد آقای جلال اخباری و شروع سنتور سازی و تحقیق برای بهتر کردن صدای سنتور تجربه‌های خود درموسیقی را گسترش دهد. شجریان در همین سال (1340) با دوشیزه فرخنده گل افشان در شهر قوچان ازدواج می‌كند و مرداد ماه جشن عروسی می‌گیرند كه حاصل این ازدواج آغاز یك زندگی سی ساله و سه دختر و یك پسر( همایون) است. در سال 1342 وی از بخش رادکان به روستای شاه اباد مشهد به عنوان مدیر دبستان منتقل می‌شود و در همین سال فرزند اول وی (راحله) متولد و نیز وی موفق می‌شود كه اولین سنتور خود را با چوب توت بسازد. در سال 1344دختر دوم (افسانه)در مشهد به دنیا می‌آید كه بعدها به همسری پرویز مشكاتیان در می‌آید. بعد از چند سال تدریس و مدیری دبستان‌های مشهد آذر ماه 1346 شجریان به تهران منتقل می‌شود و از همان بدو ورود با استاد احمد عبادی (نوازنده و نواساز نامی سه‌تار) آشنا می‌شود وهمزمان به همكاری با رادیو ایران می‌پردازد و در كنار آن به کلاس درس اواز استاد اسماعیل مهرتاش و انجمن خوشنویسان نزد استاد بوذری می‌رود. اشنایی با رضا ورزنده (استاد سنتور) در تابستان همین سال. اجرا و ضبط اولین برنامه در رادیو ایران که با عنوان "برگ سبز شماره ی 216" در شب جمعه 15 آذر ماه پخش شد از دیگر فعالیت‌های شجریان در این سال بود. کار در رادیو با نام مستعار "سیاوش بیدکانی" تا سال 1350 خورشیدی و بعد در رادیو و تلویزیون با نام خودش از جمله تلاش‌های شجریان در مسیر زندگی هنری‌اش به شمار می‌رفت. در سال 1347 از آموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی انتقال می یابد و همزمان به كلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی می‌رود. دختر سوم وی مژگان در 27 اردیبهشت درتهران متولد می‌شود و در همین سالهاست كه وی برنامه‌هایی با استاد احمد عبادی، لطف الله مجد، اجرا می‌كند. در سال 1349 همكاری خود با با برنامه‌های تلویزیون ملی ایران را آغاز می‌كند و همزمان به دریافت خوشنویس ممتاز نایل می‌شود. در سال 1350 با استاد فرامرز پایور آشنا می‌شود. به مشق سنتور و آموزش ردیف آوازی صبا نزد ایشان می‌پردازد . در همین سال است كه وی افتخار آشنایی با شاعر گرانمایه هوشنگ ابتهاج سایه را پیدا می‌كند و به همكاری با برنامه گلهای تازه رادیو می‌پردازد. در سال 1351 شجریان ضمن همكاری در برنامه گلها با استاد نور علی خان برومند آشنا می‌شود و به آموزش سبك وشیوه آوازی طاهر زاده نزد وی مشغول می‌شود. آشنایی با استاد دوامی و نیز آموختن ردیف‌های آوازی از دیگر توفیقات شجریان دراین سال بود. در سال 1352 وی به اتفاق گروهی از هنر مندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجه‌ای و مقدسی و حدادی و دیگران هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا می‌گذارند. در سال 1354 همایون متولد می‌شود و از همان سال اجرای وی برای كشور های خارجی هم آغاز می‌شود. 1355: شرکت در جشنواره توس (نیشابور)با فرامرز پایور، سایه، حسن ناهید، رحمت الله بدیعی، محمد اسماعیلی، عبدالوهاب شهیدی و هوشنگ ظریف. حضور در برنامه جشن هنر حافظیه شیراز با محمدرضا لطفی و فرهنگفر و اجرای برنامه راست پنجگاه. در همین سال وی به همراه ابتهاج سایه و برخی دیگر از هنرمندان از رادیو كناره گیری می‌كنند. در سال 1356 شركت دل آواز را تاسیس و نیز در سال 1357 در مسابقات تلاوت قرآن سراسر كشور به مقام نخست می‌رسد. در سال 1358 با غلامرضا دادبه آشنا می‌شود و سپس آلبوم‌های مختلفی را با گروه پایور و نیز آلبوم‌های دیگری را با گروه شیدا و عارف كار می‌كند. در فاصله سال‌های دهه شصت شجریان همكاری گسترده‌ای را با پرویز مشكاتیان آغاز می‌كند كه حاصل آن آلبوم‌های ماهور، بیداد، نوا، دستان و .. است. در همین سال‌ها وی به اتفاق گروه عارف كنسرت‌هایی را در خارج از ایران اجرا می‌كند. از سال 68 وی با گروه پیرنیاكان و عندلیبی به اجرا كنسرت در آمریكا و اروپا می‌پردازند. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار كنسرت‌هایی را در جمع آوری كمك مردم دنیا دراروپا و آمریكا اجرا می‌كنند. در سال 71 پس از ازدواج با همسر دوم خانم کتایون خوانساری به اجرای کنسرت‌های مرحله دوم در امریکا با داریوش پیر نیاکان، جمشید عندلیبی و همایون شجریان (اگوست تا نوامبر) می پردازد. انتشار آلبوم یاد ایام، آسمان عشق و نیز دلشدگان حاصل این سال‌ها است. در سال 1374 وی کنسرت‌هایی در شهرهای اصفهانف شیراز، ساری، کرمان و سنندج را برگزار می‌كند و در همین سال آلبوم چشمه نوش (با محمد رضا لطفی) گنبد مینا، جان عشاق، مدتی بعد در خیال را با همكاری مجید درخشانی منتشر می‌كند. در سال 76 فرزند دیگر شجریان به نام رایان از همسر دوم متولد می شود و یك سال بعد وی آلبوم شب؛ سكوت، كویر را با آهنگسازی كیهان كلهر منتشر می‌كند. شجریان در سال 78 جایزه افتخاری یونسكو را دریافت می كند (جایزه پیكاسو) و كتاب راز مانا نیز از وی درسال 79 منتشر می‌شود. از یكی دو سال بعد وی به اتقاق كیهان كلهر و حسین علیزاده و همایون شجریان كنسرت‌هایی را در اروپا و آمریكا اجرا می‌كنند كه حاصل ان آلبوم‌های نوا، داد و بیداد، زمستان است. شجریان به اتقاق علیزاده و كلهر و فرزندش در زمستان سال 1383 به مناسبت زلزله بم كنسرتی را درتهران برپا می‌كنند و همزمان اعلام می‌كنند كه قصد دارند مجتمعی را به نام باغ هنر بم بسازند كه دی وی دی همنوا بابم حاصل چنین اندیشه‌ای است. شجریان پس از آن در سال 84 نیز كنسرتی دیگر با علیزاده و كلهر و همایون درتالار كشور برگزار می‌كند . وی هم اینك با گروه آوا كنسرت‌هایی را در داخل و خارج از ایران اجرا می‌كند.
