هفته گذشته در برنامه سینما چهار شاهد پخش فیلم « سایه یک شک » از کارگردان توانای سینمای وحشت « آلفرد هیچکاک » بودیم. ضمن تقدیر از بانیان پخش چنین فیلمی - که البته در ادامه حرکت خوب تهیه کنندگان سینما چهار در پخش آثار موفق سینمایی جهان صورت گرفت – به برخی نکات خواندنی در باره هیچکاک اشاره میکنیم. - سرآلفرد جوزف هیچكاك در سال 1899 در انگلیس به دنیا آمد. - در دوران كودكى، یك بار پدرش او را به همراه یك نامه به اداره پلیس محلى فرستاد. افسر پلیس نامه را خواند و بلافاصله به مدت ده دقیقه به دستان آلفرد دستبند زد. بعد دستبند را باز كرد و برایش توضیح داد كه این سرنوشت كسانى است كه كارهاى بد انجام مى دهند. هیچكاك از آن روز به بعد همیشه از پلیس مى ترسید. - هیچکاک در سال 1923 اینگونه وارد حرفه کارگردانی شد : كارگردان فیلم «همیشه به همسرت بگو» وسط فیلمبردارى بیمار شد و هیچكاك که قرار بود تنها تیتراژ پایانی فیلم را تهیه کند فیلم را تمام كرد.!! - او در زمانی که بازیگران سینما بیش از فیلم سازان شهرت داشتند به جرات میتوان گفت تنها کارگردانی بود که بیش از بازیگران اعتبار و محبوبیت داشت. - هیچكاك را به سبب هیجان و دلهره اى كه در فیلم هایش جارى است «آقاى دلهره» نامیده اند. در اكثر فیلم هاى هیچكاك تم اصلى جنایتى است كه پرده از هویت انسان ها برمى دارد. ¬- هیچكاك به رغم آوازه اش در عالم سینما هرگز موفق به دریافت جایزه اسكار نشد. - هیچكاك در فیلم هایش نوآورى هاى متعددى داشته است. مثلاً فیلم «طناب» او تنها فیلم تاریخ سینما است كه بیشترین سکانسهای طولانی در آن گرفته شده و بدون كمك از عامل مهمی به نام تدوین شكل گرفته است.تمام صحنه های این فیلم در یک لوکیشن ساخته شده است. - زمانی ارنست همینگوی گفته بود که اگر در داستانی یک تفنگ را که بر روی دیوار قرار دارد توصیف کردید، در طول داستان باید این تفنگ نقشی را ایفا بکند.سینمای هیچکاک مصداق بارز جلوه گری این عقیده همینگوی است.هر صحنه یا تصویری در یک جای فیلم بکار می آید.مثل این دو مورد: الف - در فیلم سرگیجه اتاق مادلن با نور سبز چراغ بیرونی هتل روشن است. دلیل این کار هیچکاک را استفاده دراماتیک هیچکاک در صحنه های بعدی نظیر بیرون آمدن جودی از حمام دانسته اند. ب- در فیلم طناب دلیل دائم جلوی دید بودن کتابها و حرف از کتاب زدن بین بازیگران این بود که نهایتا کتابها با طنابی که ساعتی قبل برای جنایت از آن استفاده شده بسته شود. - پس از نمایش فیلم هولناک روح( یا همان بیمار روانی) هیچکاک نامه‌ای از یک پدر دریافت کرده بود که با عصبانیت نوشته بود دخترش پس از دیدن این فیلم دیگر حاضر به دوش گرفتن نیست. هیچکاک در جواب نوشته بود: «بفرستینش خشکشویی»!! - هیچکاک در زمان پخش فیلم بیمار روانی دستور داده بود که پس از شروع هر سانس به هیچ عنوان کسی را به سالن راه ندهند. دلیل آن هم این بود که قهرمان فیلم در همان نیمه اول فیلم به قتل میرسد و برای کسانی که بعد از این اتفاق برای دیدن فیلم وارد سینما میشدند فیلم بی سر و ته جلوه میکرد. - حاصل بیش از 50سال حضور او در سینما ساخت نزدیک 60 فیلم است که بسیاری از آنها جزو شاخص ترین فیلمهای تاریخ سینما هستند. فیلمهایی نظیر: ربه کا – سایه یک شک – طلسم شده – بدنام – طناب – سرگیجه – شمال از شمال غربی – روانی – پرده پاره و .... . - استاد بزرگ تعلیق درسینما در تاریخ 29 آوریل 1980 چشم از جهان فرو بست. جملاتی به یاد ماندنی از او به یادگار باقی مانده که برخی را مرور میکنیم: - « در اغلب فیلم هایی که این روزها ساخته می شود ، کمتر می توان سینما یافت. اغلب این فیلم ها را من تصاویر مردمی که با یکدیگر صحبت می کنند می خوانم. وقتی که داستانی به وسیله سینما بازگویی می شود ، فقط زمانی باید به گفتگو توسل جست که با تصاویر نتوان آن را بیان کرد. من همیشه ابتدا می کوشم تا داستان را به طریق سینمایی و به وسیله یک سلسله تصاویر بیان کنم ... »(مصادیق این جمله آخری را عینا در فیلم های طناب و سرگیجه میتوان دید.) - «همیشه تماشاگر را وادار كنید تا بالاترین حد ممكن رنج بكشد.» - «زنان موطلایى قربانیان خوبى هستند، آنها شبیه برف دست نخورده اى هستند كه رد خونى را نشان مى دهد.»(در توصیف اینکه چرا زنان قربانی در فیلمهای او همیشه دارای موهای طلایی بوده اند) - « رضایت اصلی من در این است که فیلم تاثیری روی تماشاگران گذاشت ، و من این تاثیر را خیلی مهم تلقی می کنم. من به موضوع توجهی ندارم ، به بازی نیز اهمیتی نمی دهم ، اما برای تکه های فیلم ، فیلم برداری ، نوار صدا و همه اجزاء تکنیکی که باعث شد تا تماشاگران از ترس فریاد بر آورند ، ارزش قائلم. احساس می کنم که خیلی رضایت بخش است چنانچه بتوانیم هنر سینما را برای به دست آوردن چیزی از عاطفه توده مردم به کار ببریم و با روح بی تردید ، به چنین توفیقی نائل شدیم. نه پیامی در این فیلم بود تا تماشاگران را برانگیزد ، نه بازی با اهمیتی یا لذت از داستان ، بلکه همه با فیلم خالص برانگیخته شدند. » ( پس از نمایش فیلم هولناک روح) - وقتى یك بازیگر به سراغم مى آید و مى خواهد درباره شخصیت اش با من بحث كند، مى گویم این شخصیت همینطورى توى فیلمنامه هست. اگر بگوید: پس انگیزه من چه مى شود؟ مى گویم: «دستمزدت»!!. - «فیلم خوب، فیلمى است كه به قیمت شام بیرون و بلیت سینما و پول پرستارى كه مى گیرید تا بچه تان را در خانه نگه دارد بیارزد».!! - «قتل ها را مثل صحنه هاى عاشقانه تصویر كنید و صحنه هاى عاشقانه را مثل قتل ها.» - «اگر فیلمى خوب باشد، حتى اگر صداى فیلم هم قطع شود باز هم تماشاگر مى تواند كاملاً بفهمد فیلم چطور پیش مى رود.» - «مدت زمان یك فیلم ارتباط مستقیم با تحمل مثانه آدم دارد.»!!
