*: مصرف دارو در کودکان مساله بسیار مهمی است که اغلب برای خانواده سردرگمی هایی به وجود می آورد. معمولا خانواده ها هنگام مراجعه به پزشک انتظار دارند دارویی برای کودکشان تجویز شود در حالی که بسیاری از بیماری های کودکان را می توان فقط با دادن اطلاعات و نکات تغذیه ای درمان کرد. بهتر است خانواده ها نکاتی راجع به خطرها و فواید داروهای رایج، چگونگی مصرف آنها و حتی چگونگی رفتار با کودک هنگام دادن دارو بدانند. در ادامه مطلب به مهم ترین نکات قابل ذکر در این باره اشاره خواهیم کرد. 1- تجویز داروی برای کودکان باید محتاطانه باشد تجویز دارو برای کودکان خردسال، باید با دقت بیشتری همراه باشد چون کبد و کلیه کودک که وظیفه جذب و دفع دارو را برعهده دارند مانند فرد بزرگسال تکامل پیدا نکرده و ممکن است عوارض دارویی بیشتر دیده شود. 2- برای درمان سرماخوردگی کودکان به دارو نیازی نیست سرماخوردگی میان کودکان شایع است. اگر کودک تب خفیف، آبریزش بینی و سرفه خفیف داشته باشد نیازی به داروی ضدسرماخوردگی و ضدسرفه ندارد. فقط می توان برای گرفتگی بینی کودک از قطره کلرور سدیم و اگر تب خفیف داشته باشد از استامینوفن استفاده کرد. قطره کلرور سدیم قطره بی ضرری است و برای شستشوی بینی نوزادان و کودکان در مواقع سرماخوردگی یا گرفتگی بینی کاربرد دارد، اما مصرف بیشتر از 3 روز قطره نفازولین که آن هم در سرماخوردگی ها استفاده می شود، برای کودکان عارضه دار است و تجویز این قطره فقط باید با نظر پزشک باشد. 3- بهتر است با دارو جلوی سرفه کودک را نگیرید سرفه مکانیسم دفاعی بدن است و باعث خروج ویروس و ترشحات از بدن می شود. بنابراین استفاده از داروهای ضدسرفه که جلوی سرفه کردن کودک را می گیرد، بهبود را به تاخیر می اندازد. بهتر است برای تسکین سرفه از بخور و مایعات گرم استفاده شود. برای کودکان بیشتر از یک سال می توان از شربت های عسل یا آویشن استفاده کرد. شربت های دیفن هیدرامین و اکسپکتورانت در سنین زیر 2 سال به ویژه کمتر از 6 ماه نباید استفاده شود. وقتی کودک تب بالا و سرفه های شدید دارد پزشک معالج باید برایش دارو تجویز کند. 4- اسهال حاد آبکی کودکان را با افزایش مصرف مایعات درمان کنید این بیماری نیز در کودکان زیاد دیده می شود. بسیاری از اسهال های حاد کودکان در صورت نبود تب نیازی به درمان دارویی ندارند و با افزایش مصرف مایعات و جلوگیری از کم آبی قابل درمان هستند. مصرف سرم خوراکی یا پودر او.آر.اس نیز کمک کننده است. 5- یبوست کودک را با افزایش مصرف فیبر درمان کنید یبوست یکی از اشکالات روده ای شایع در کودکان است که با دادن مایعات زیاد، تغییر رژیم غذایی و افزایش فیبر غذایی قابل درمان است. اگر یبوست خیلی شدید نباشد می توان از خاک شیر یا ترنجبین برای کودکان سنین بالاتر از 3-2 سال استفاده کرد. در موارد شدید با مشورت پزشک می توان دارو استفاده کرد. یکی از این داروها شربت انجیر است. البته مصرف آن به مدت طولانی ممنوع است. 6- تجویز داروی موضعی برای کودکان باید محتاطانه باشد جربان خون پوست کودکان زیاد است و جذب دارو از طریق پوست بالاست. بنابراین پماد برای کودکان باید با احتیاط تجویز شد. مصرف پمادهای کورتون دار مثل بتامتازون یا ان ان جی در ادرار سوختگی ها ممنوع است. پماد کالامین که مصرف زیادی هم دارد و برای خارش پوستی تجویز می شود برای کودکان کمتر از 2 سال توصیه نمی شود. 7- گاهی اسپری ها از قرص و شربت موثرترند گاهی خانواده ها فکر می کنند اگر کودک اسپری ای که پزشک تجویز کرده مصرف کند ممکن است در آینده دچار آسم یا بیماری خاصی شد ولی والدین باید مطمئن باشند که اسپری تجویزشده اثر بهتر و عوارض کمتری نسبت به دارو دارد. بهتر است مدت درمان را با اسپری کامل کنند. اسپری باید به وسیله محفظه های مخصوص مصرف شود تا دارو کاملا داخل ریه کودک برود و به خوبی جذب شود. 8- به داروهای گیاهی اعتماد نکنید داروهای گیاهی به خصوص اگر از عطاری ها هم تهیه شوند دوز و بروشور دقیقی ندارند. بنابراین مصرف آنها در کودکان باید خیلی بااحتیاط باشد. خیلی از نوجوانان از داروهای گیاهی کاهش وزن استفاده می کنند. باید دقت کنید ممکن است این داروها ناخالصی های شیمیایی داشته باشند. همه داروهای گیاهی صددرصد بی خطر نیستند. 9- مصرف آهن ضرری برای دندان ها ندارد ترکیب های آهن در کودکان ترم یا رسیده (کودکی که به موقع متولد شده باشد) در 6 ماهگی تجویز می شود. خیلی از مادرها نگران تغییر رنگ دندان هستند. قطره های ایرانی کیفیت خیلی خوبی دارند و تنها مشکل، تلخی قطره است که همراه کردن آن با آب یا آبمیوه تلخی آن را کمتر می کند. برای جلوگیری از سیاه شدن دندان ها، قطره را باید در انتهای دهان کودک بریزید و بعد از آن چند جرعه آب به کودک بدهید و با یک پارچه سفید یا مسواک دندان هایش را تمیز کنید. تغییر رنگ دندان ها دائمی نیست و با تمیز کردن دندان ها از بین می رود. تغییر رنگ دندان ممکن است ناشی از پوسیدگی باشد که باید با دندان پزشک اطفال در این باره مشورت کرد البته قطره آهن باعث پوسیدگی دندان نمی شود. بعضی از ترکیب های قطره آهن حاوی مواد شیرین کننده هستند. این ترکیب ها ممکن است باعث پوسیدگی شوند. شربت مولتی ویتامین بعد از یک سالگی تجویز می شود شربت های مولتی ویتامین به جز در مواقع خاص بعد از یک سالگی توصیه می شود. برای کودکان کمتر از یک سال همان قطره آهن یا ویتامین آ+د کفایت می کند. 10- استامینوفن داروی بی خطری است، ولی نه برای مدتی طولانی تب یک واکنش دفاعی در بدن محسوب می شود. تب کمتر از 38.5 درجه به اقدام های درمانی نیاز ندارد ولی تب بالای 38.5 درجه را می توان با دارو یا شربت استامینوفن کاهش داد. پاشویه کودک نیز خیلی موثر است. استامینوفن داروی بی خطری است ولی مصرف طولانی مدت آن توصیه نمی شود. داروهای ضد تب فقط باعث کاهش تب می شوند و روی عامل بیماری اثری ندارند. معمولا با دادن دارو، علائم بیماری کودک قطع می شود و ممکن است با قطع علائم، مادر دارو را قطع کند ولی این کار اشتباه است و دوره درمان حتما باید تکمیل شود. 11- قطع خودسرانه بعضی از داروها ممنوع و خطرناک است گاهی کودک دچار تشنج می شود باید سال ها به مصرف دارو ادامه دهد یا در بیماری سل درمان دارویی باید 9-6 ماه ادامه یابد. مصرف دارو برای این کودکان دشواری هایی دارد. نکته مهم در کودکانی باید به مدت طولانی دارو مصرف کنند این است که داروها به هیچ وجه خودسرانه و ناگهانی قطع نشوند و کاهش دوز یا قطع دارو باید با نظر پزشک معالج باشد. 12- داروها را دور از دسترس کودکان قرار دهید هر بار هنگام مصرف دارو باید نام آن خوانده شود. ممکن است قوطی ها یا بطری های دارو مشابه هم باشند. داروها باید دور از دسترس کودکان و در طبقه های بالایی یخچال قرار گیرد. 50 درصد مسمومیت ها در کودکان کمتر از 5 سال، ناشی از مصرف داروست. هنگام دادن دارو به کودک آن را آبنبات یا اسمارتیز عنوان نکنید و حتما به او بگویی خوردن دارو برای خوب شدن بیماری است. 13- با کودکی که دارو نمی خورد چه کنیم؟ بعضی از کودکان مقاومت شدیدی در مقابل خوردن دارو از خود نشان می دهند. در این مواقع می توان داستانی درباره این که میکروب ها دشمن ما و داروها سربازهای کمک هستند و اگر سربازها نرسند، دشمن پیروز می شود را برای کودک توضیح داد. حتی می توان ابتدا به عروسک کودک دارو داد و بعد به خودش. والدین باید الگو باشند و اگر بیمار شدند دارو را جلوی دید کودک مصرف کنند تا کودک نیز هنگام بیماری رفتار مثبتی نسبت به دارو داشته باشد. هرگز کودک را فریب ندهید چون بار دیگر گول زدنش دشوار است و ممکن است دیگر موفق نشوید به او دارو بدهید. کودک را هنگام دارو خوردن تشویق کنید و هرگز به او نگویید اگر دارو نخوری به دکتر می گویم به تو آمپول بزند. متاسفانه خیلی از خانواده ها کودک را با آمپول تهدید می کنند که کاملا اشتباه است.
