«دختر من 7 سال دارد. 2 دندان جلویی فک پایینش در حال درآمدن است اما هنوز دندان شیری اش نیفتاده. تغذیه دخترم خیلی خوب است و زیاد شیر می خورد. می گویند دلیل این تاخیر قوی بودن ریشه دندان است. آیا این حرف درست است؟ من باید چه کار کنم؟» این یکی از پرسش هایی است که در خصوص مشکلات دهان و دندان کودکان به دست ما رسیده و در پاسخ به آن باید بگویم نگران نباشید و این مطلب را مطالعه کنید. واقعیت این است که بیش از حد ماندن دندان شیری ربطی به مصرف زیاد شیر یا سایر مواد غذایی و دارویی توسط کودک ندارد بلکه به عوامل مختلفی از قبیل موقعیت جوانه دندان دائمی زیرین یا چسبندگی ناحیه ای از دندان شیری به بافت لثه یا استخوان بستگی دارد. در برخی از موارد والدین هنگام رویش دندان های دائمی کودک متوجه درهم و کج بودن این دندان ها می شوند و این موضوع نگرانی های زیادی را برای آنها به وجود می آورد. از آنجایی که از 7-6 سالگی بررسی وضعیت رویش دندان های دائمی و میزان فضای موجود برای رویش این دندان ها ضروری است. در این مطلب به مشکل های رایج رویش دندان های دائمی خواهیم پرداخت. 1- اول کدام دندان در می آید؟ حدود 7-6 سالگی 4 دندان دائمی در قدام فک پایین و 4 دندان آسیای اول دائمی در قسمت های خلفی فک بالا و پایین می رویند و روند رویش دندان های دائمی تا 12 سالگی ادامه خواهدداشت. 2- آیا سن رویش دندان ها در همه کودکان یکسان است؟ نه! سن دندانی کودکان در برخی از موارد با سن تقویمی آنها تفاوت دارد؛ به طوری که ممکن است زمان رویش دندان های کودک با همسالانش متفاوت باشد. به طور تقریبی زمان رویش دندان های دائمی نسبت به زمان طبیعی تا 6 ماه طبیعی تلقی می شود. 3- وقتی دندان دائمی پشت دندان شیری در می آید، چه کار کرد؟ به طور کلی جوانه دندان های دائمی فک پایین در ناحیه قدام پشت دندان های شیری قرار دارد. به همین دلیل هنگامی که دندان های دائمی قدامی می رویند ابتدا در پشت دندان های شیری مشاهده می شوند و این وضعیت برای والدین ایجاد نگرانی می کند ولی به طور طبیعی دندان های شیری طی مدت کوتاهی به طور خود به خود خواهند افتاد و دندان دائمی با رشد فک و استخوان های اطراف دندان در محل درست خود قرار خواهد گرفت و در بیشتر موارد نیازی به کشیدن دندان های شیری نیست گرچه برای بررسی و راهنمایی بیشتر بهتر است در این زمان دندان پزشک کودک را معاینه کند. 4- اگر دندان شیری نیفتاد، چه؟ در برخی از کودکان بدون افتادن دندان شیری، دندان دائمی جایگزین می روید. در چنین مواردی بررسی دندان مذکور توسط دندان پزشک ضروری است. ممکن است برحسب صلاحدید دندان پزشک دندان شیری که بیش از حد باقی مانده کشیده شود یا در مواردی مثل ناحیه قدام فک پایین ممکن است دندان شیری برای افتادن خود به خود رها شود. 5- با دندان های دائمی نامرتب چه می توان کرد؟ در فک برخی از کودکان فضای کافی برای رویش دندان های دائمی وجود ندارد و از آنجایی که اندازه دندان های دائمی از دندان های شیری بزرگ تر است این دندان ها به صورت کج و در هم می رویند. در برخی از موارد با رشد فک و تغییرهای ایجادشده در استخوان های اطراف دندان ها این وضعیت به طور خود به خود برطرف یا بهتر می شود ولی گاهی نیز به مداخله ارتودنسی نیاز خواهدبود. 6- چه زمانی برای درمان ارتودنسی گودک مناسب است؟ اختلال های متعددی به مداخله ارتودنسی نیاز دارند. در بسیاری از این اختلال ها در سنین رشد با استفاده از دستگاه های متحرک ارتودنسی می توان تغییرهای مطلوبی در وضعیت دندان ها و فک کودک ایجاد کرد بنابراین توصیه می شود کودکان زمان رویش اولین دندان های دائمی یعنی حدود 7-6 سالگی از نظر وجود مشکل های احتمالی نیازمند درمان ارتودنسی، بررسی شوند. 7- دلایل نامنظم بودن دندان ها چیست؟ رویش نامرتب دندان ها، کج قرار گرفتن آنها یا مشکل های فک کودکان به دلایل مختلفی از قبیل ارث، ناهماهنگی اندازه دندان ها با فضای موجود در فک، برخی از بیماری های عمومی یا به دلیل از دست رفتن پیش از موعد دندان های شیری است. از آنجا که وجود دندان های شیری نقش مهمی در رویش درست دندان های دائمی دارد در صورت از دست رفتن هر یک از دندان های شیری به خصوص دندان های شیری خلفی باید به جای دندان شیری از دست رفته وسیله ای به نام فضا نگهدار قرار داد. عادت های دهانی باید تا 4 سالگی ترک شود برخی از عادت های دهانی مانند عادت مکیدن انگشت با استفاده از پستانک به مدت طولانی می توانند اختلال هایی در وضعیت فک ها و دندان ها ایجاد کنند بنابراین چنانچه کودک این عادت ها را بعد از 4 سالگی هم ادامه دهد مداخله دندان پزشک برای برطرف کردن این عادت ها با استفاده از روش های خاص و وسایل ارتودنسی ضروری است. در غیر این صورت ممکن است مشکل هایی که نیازمند درمان های ارتودنسی پیچیده است به بیمار تحمیل می شود. لازم به ذکر است در سن کمتر از یک سالگی هیچ گونه تلاشی برای برطرف کردن عادت مکیدن انگشت نباید انجام گیرد.
