اغلب والدین با دیدن علائم سرماخوردگی در کودک دست به کار می شوند و سراغ جعبه دارویی کوچک موجود در خانه می روند و داروهایی مثل آنتی بیوتیک یا شربت ضدسرفه به او می دهند تا بتوانند علائم سرماخوردگی در کودک را تسکین دهند. دکتر شیوا رفعتی، متخصص کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد می گوید: «سرماخوردگی درمان ندارد و علت بیماری ورود ویروس های مختلف به بدن کودک است.» سرماخوردگی در کودکان بیشتر از چه نوعی است؟ هر کودک ممکن است در طول سال با چند ویروس مختلف سرما بخورد. بیش از 200 نوع ویروس سرماخوردگی وجود دارد. شایع ترین نوع ویروس، رینوویروس است. این ویروس در فصل پاییز و زمستان فعال تر است. کودکان در سن کم ممکن است 8-6 بار سرما بخورند. تعدد سرماخوردگی در 15-10 درصد کودکان به 12 بار در سال می رسد. البته غیرطبیعی محسوب نمی شود. این حالت را در کودکانی که به مهد می روند بیشتر مشاهده می کنیم. ویروس از چه راه هایی وارد بدن می شود؟ ویروس از طریق سرفه، عطسه، حرف زدن، تماس با اشیایی که در دسترس چند نفر است مثل لیوان، گوشی تلفن، در یخچال و... منتقل می شود. ویروس در محیط خارج از بدن و روی اشیا به مدت 2 ساعت زنده می ماند. علائم آن چگونه است؟ کودکان ابتدا احساس ناراحتی و خراش گلو دارند و بعد آبریزش بینی و انسداد به آن افزوده می شود. خراش و درد گلو زود بهبود می یابد. ترشح های بینی هم شفاف است. 30 درصد از کودکان سرفه هم دارند. آیا تغییر رنگ ترشح های بینی در کودک می تواند نشانه وجود عفونت در مجاری هوایی باشد؟ ترشح های بینی به تدریج تغییر رنگ می دهد و به رنگ سبز در می آید. این وضعیت طبیعی است و نشانه عفونت سینوس ها نیست و جای نگرانی ندارد. طول مدت سرماخوردگی در کودکان چقدر است؟ سرماخوردگی معمولی در کودکان یک هفته طول می کشد ولی در بعضی از کودکان تا 12 روز هم طول می کشد. کدام بیماری ها در کودک علائمی مشابه سرماخوردگی دارند؟ بیماری هایی مانند آلرژی، سینوزیت، لوزه سوم و... علائمی مانند سرماخوردگی در کودک ایجاد می کنند. آلرژی مانند سرماخوردگی ممکن است با خارش گلو و بینی، آبریزش بینی، سرفه و گرفتگی بینی همراه باشد. سینوزیت نیز با تب، سردرد، ادم و تورم اطراف چشم و تشرح های چرکی بینی و پشت حلق همراه است. البته این علائم بیش از 2 هفته طول می کشد. لوزه سوم نیز گاهی علائمی مانند سرماخوردگی ایجاد می کند ولی شاخص ترین علامت در کودکانی که لوزه سوم دارند، خرخر است. گاهی نیز کودکان اجسامی را داخل بینی می برند که ممکن است باعث عفونت در مجرا شود. البته این ترشح یکطرفه، بدبو و طول کشیده است. برای پیشگیری از سرماخوردگی به خصوص میان دانش آموزان چه توصیه ای دارید؟ باید به کودکان مدرسه ای آموزش داد تا مرتب دست هایشان را بشویند. جداکردن حوله و مسواک های کودکان نیز کمک کننده است. انداختن یک حبه سیر رد غذا به صورت پخته و استراحت کافی کودک، کم کردن استرس ناشی از ترس و تغذیه مناسب و خوردن میوه تازه باعث قوی تر شدن سیستم ایمنی می شود. کودکانی که برای اولین بار وارد مهد کودک یا مدرسه می شوند ممکن است چند بار و به فاصله کمی دچار سرماخوردگی شدید شوند. چون هیچ تماسی با ویروس های مختلف نداشته اند ولی در سرماخوردگی های بعدی علائم کمتری را نشان می دهند. باید به کودکان آموزش داد تا ترشح های بینی را تخلیه کنند و دستمال آلوده را در سطح زباله بیندازند. مسئولان مدارس حتما باید به این نکته توجه داشته باشند و در دستشویی ها صابون مایع قرار دهند و دانش آموزان را نسبت به شستشوی دست ها تشویق کنند. خانواده ها نیز نباید کودک تب دار را به مدرسه بفرستند. برای تسکین علائم سرماخوردگی کودکان چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟ همان طور که می دانیم سرماخوردگی در کودکان یا بزرگسالان درمان ندارد و درمان ها صرفا تسکینی هستند اما درمان های تسکینی در کودکان نیازمند ملاحظاتی است. دادن شربت سرفه به کودکان کمتر از 2 سال به ویژه کمتر از 1 سال ممنوع است. برای کودکان بالای 1 سال می توان شربت سرفه عسل تجویز کرد. حتی می توان مقدار کمی عسل را با چند قطره آبلیموی تازه مخلوط کرد و به کودک داد. مصرف مایعات گرم و غرغره کردن با آب نمک برای کاهش خارش و سوزش گلو مفید است. داروهای گیاهی مانند دمنوش آویشن نیز به بهبود سرفه کمک می کند. برای گرفتگی بینی کودک هم می توان از قطره های بینی استفاده کرد. دادن سوپ مرغ، آش، شیر، غذاهای گرم، آب میوه تازه و لیموشیرین برای کودک مفید است ولی باید از دادن غذاهای سرخ کردنی، ترش، تند و غذاهای سرد مانند بستنی و آب سرد به کودک خودداری کرد. آیا مادری که دچار سرماخوردگی شده می تواند به کودک خود شیر بدهد؟ مادرانی که دچار سرماخوردگی هستند، می توانند به فرزندانشان شیر بدهند چون ویروس سرماخوردگی وارد شیر مادر نمی شود ولی قبل از شیر دادن باید دست ها را با آب و صابون بشویند. البته شیر مادر حاوی آنتی بادی است و کودکانی که شیر مادر می خورند کمتر دچار سرماخوردگی می شوند مگر اینکه به صورت مداوم با فرد بیمار و حامل ویروس سرماخوردگی در تماس باشند. چه زمانی سرماخوردگی کودکان جدی است؟ کودکانی که بی قرارند، تب بالا، سرفه های شدید، گوش درد، خس خس سینه و تنگی نفس دارند و علائمشان بیشتر از 10 روز طول کشیده را حتما باید به پزشک ارجاع داد. سرفه های پایدار نشانه چه مشکلی در کودک است؟ بعضی از کودکان به خصوص آنهایی که دچار آلرژی، آسم و لوزه سوم هستند مجاری هوایی حساسی دارند و با ورود ویروس به مجاری راه های هوایی حساس تر می شود. این کودکان ممکن است تا مدت ها بعد از پایان سرماخوردگی سرفه های خشکی داشته باشند. اگر سرفه بیشتر از 2 هفته طول بکشد بهتر است با پزشک در این باره مشورت شود. لازم به ذکر است استفاده از اسپری های خوشبوکننده، سیگار و اسپند شدت سرفه را افزایش می دهد. اگر سرفه خلط دار باشد احتمال سینوزیت کودک مطرح است.
