شاهي (تره تيزک) از خانواده چليپاييان با نام علمي Lepidium sativum مي باشد. شاهي گياه بومي مديترانه شرقي است. اين گياه يك ساله و به ارتفاع 20 تا 30 سانتي متر است كه در نواحي مختلف ايران نيز، پرورش مي يابد. شاهي به عنوان غذا و دارو مصرف مي شود. سبزي شاهي را خيلي راحت مي توان کاشت و خيلي راحت و سريع آماده برداشت مي شود. اين گياه براي روش هيدروپونيک (رشد و نمو گياه در آب) نيز مناسب است. قسمت هاي قابل استفاده شاهي شامل ريشه ها، برگ ها و تخم شاهي مي باشد. ريشه شاهي نيز مزه تند و تلخي دارد. اين ريشه براي درمان سيفيليس و ناتواني در ادارار کردن مفيد است. برگ هاي شاهي، محرک ، ادرارآور و ضد باکتري مي باشند. اين برگ ها براي درمان بيماري اسکوربوت و بيماري هاي کبدي مفيد مي باشند. شاهي به عنوان يک پماد بر روي جاهايي که درد مي کند و يا آسيب ديده است، نيز به کار مي رود. تخم شاهي تخم شاهي مزه ي تند و تلخي دارد. اين ماده خاصيت چربي سوزي ، تصفيه کنندگي خون، شيرافزايي، قاعدگي آور، مقوي (نيروبخش) و ادرارآور دارد. دارويي براي چشم درد است. تخم شاهي قواي جنسي را تقويت مي کند. تخم شاهي براي مرض جذام، بيماري هاي پوستي، اسهال خوني ، اسهال، سوء هاضمه، بيماري هاي چشمي، اسکوربوت، آسم و سرفه مفيد است. تخم شاهي خاصيت سقط کنندگي جنين دارد. در ضمن تخم شاهي خاصيت مليني نيز دارد. فوايد شاهي براي سلامتي بدن ضد سرطان به دليل وجود ويتامين C و E در شاهي اين گياه خاصيت آنتي اکسيداني فوق العاده در جلوگيري از آسيب راديکال هاي آزاد دارد. در نتيجه يک ماده ي ضد سرطاني مي باشد. شاهي مانع از رشد سلول هاي سرطاني مي شود. پروفسور "لئون بينه" عصاره شاهى را گرفت و به بدن موش هايى كه به سرطان مبتلا بودند تزريق كرد و مشاهده كرد كه اين كار، رشد سلول هاى سرطانى را در اين موش ها متوقف مي کند. درمان کم خوني شاهي علاوه بر ويتامين C حاوي مقدار قابل ملاحظه اي آهن و اسيد فوليک نيز مي باشد، از اين رو براي اشخاص كم خون مفيد است. کاهش چربي خون در يک طرح تحقيقاتي در ايران که به منظور تعيين تاثير سبزي شاهي بر چربي هاي خون، در كاركنان دانشكده پيراپزشكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي انجام گرفت، مشخص شد که ميزان كلسترول در گروه مورد بررسي کاهش يافته بود. مفيد براي آسم شاهي حاوي مقدار قابل ملاحظه اي ويتامين A و روغن هاى فرار است. به همين دليل براي مخاط دستگاه تنفسى و در نتيجه مبتلايان به آسم فوق العاده مفيد است. كسانى كه برونشيت دارند يا سرفه هاى سختى مى كنند، هر روز 60 تا 150 گرم عصاره شاهي را مصرف نمايند. مفيد براي کليه ها شاهي مانند خيلي از سبزيجات گروه چليپاييان مانند کلم، کلم بروکلي و کلم پيچ داراي گلوکوزيدها و روغن خردل (روغن تلخ) مي باشد. اين مواد، محرک فعاليت کليه ها هستند و موجب تقويت معده و کيسه صفرا مي شوند. از اين رو مصرف شاهي به كساني كه سنگ كليه و مثانه دارند، توصيه شده است. ديگر فوايد * شاهي حاوي مقدار قابل ملاحظه اي کلسيم، آرسنيك، منگنز، مس، روي و گوگرد است. به همين دليل اشتها آور نيز مي باشد. * شاهي خاصيت درماني فوق العاده اي در اختلالات مفصلي و نقرس دارد. * عصاره شاهي، كرم بدن را از بين مي برد. * جويدن برگ هاي شاهي تازه، لثه ها را محكم مي كند و آن ها را سالم نگه مي دارد. * شاهي كك و مك را كه معمولا در صورت انسان به صورت لكه هاي قهوه اي ريزي پديدار مي شود، برطرف مي كند. بدين منظور بايد برگ شاهي را كوبيد و روي لكه ها گذاشت و يا تخم شاهي را كوبيد و در مقداري آب خيس نمود و يك بار در روز بر روي لكه ها گذاشت و آن قدر ادامه داد تا لكه ها برطرف شوند. * شاهي لكه هاي سفيد پوست را برطرف مي كند. به اين منظور بايد تخم شاهي را كوبيد و با كمي عسل مخلوط نمود و بر روي لكه ها قرار داد. اين عمل را روزي يك مرتبه تكرار كنيد تا بهبودي كامل حاصل شود. شاهي در آشپزخانه شاهي به طور معمول در ساندويچ هاي انگليسي مانند ساندويچ تخم مرغ و شاهي (تهيه شده با تخم مرغ آب پز، مايونز، نمک و مقداري شاهي) استفاده مي شود. اما در ايران بيشتر به صورت يک نوع سبزي خوردن استفاده مي شود. شاهي را در سبزي خوردن و يا به صورت سالاد بايد خورد. كسانى كه نمى توانند اين سبزى را خام بخورند بايد آب آن را بگيرند و بخورند. * مقدار مواد مغذي در 100 گرم شاهي خام
