جهانگردی پدیده‌ای است که از دیر باز در جوامع انسانی مختلف وجود داشته اما با ورود به عصر مدرن به صورت یک صنعت سود‌آور در آمده و مورد‌توجه بسیاری از کشورهای دنیا قرار گرفته است که هر ساله با رشد و توسعه این صنعت چند وجهی مواجه بوده ایم. با نگاهی گذرا به در آمدهای جهانگردی کشورهای مختلف به این نتیجه می‌رسیم که نگاه کشورهای مختلف دنیا به توسعه جهانگردی با اهداف مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و…… کاملا متفاوت بوده، اما اکثر کشورها، توسعه اقتصادی را در درجه اول اهمیت قرار داده اند، بدین دلیل که جهانگردی به سرعت رشد یافته و به بزرگ‌ترین صنعت دنیا تبدیل شده و منافع عمده اقتصادی را به اقتصاد ملی کشورها وارد کرده است. بر اساس آمارهای موجود، جهانگردی ۱۰درصد از درآمدها و شغل‌های دنیا را به‌وجود آورده است و پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال ۲۰۱۰ به دو برابر برسد. از دیدگاه اقتصادی اصلی‌ترین کارکرد صنعت جهانگردی کسب درآمدهای ارزی، توزیع مجدد درآمدها،ایجاد زمینه اشتغال، سرمایهگذاری و ایجاد ارزش افزوده همچنین فروش کالاها و خدمات مورد‌نیاز گردشگرها است. مقاله حاضر به بررسی نقش گردشگری بر متغییرهای کلان‌اقتصادی از قبیل اشتغال، سرمایهگذاری و ارزش افزوده می‌پردازد همچنین میزان اشتغال و سرمایهگذاری که در اثر توجه به امر جهانگردی بدست خواهد آمد را مشخص کرده و رابطه بین آنها را بیان می‌کند. ● توریسم و موقعیت توریستی ایران از آنجا که پایه و اساس جهانگردی بر سفر استوار است عواملی که در جابه‌جایی اجزای آن از نقطه‌ای به نقطه دیگر مورد‌استفاده قرار می‌گیرد در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای است. سرزمین پهناور ایران با میراث کهن فرهنگی و یادمان‌های دیدنی، از تنوع آب و هوایی، جاذبه‌های گردشگری در شمال و جنوب کشور، جاذبه‌های طبیعی و اکتسابی (که هر‌کدام به تنهای می‌تواند یک کشور را به عنوان بازاری قابل عرضه به جریان توریسم بین‌المللی وارد کند) برخوردار است. به طوری که در سال ۱۳۳۵ متوسط اقامت جهانگردان خارجی در ایران ۱۸/۵ شب محاسبه شده بود که در مقایسه با متوسط اقامت در سایر ممالک فوق‌العاده بالا بود. اما متاسفانه در چند سال گذشته به علت عدم‌توجه به امر توریسم در ایران و نادیده گرفتن آن باعث شده نه تنها کشور ما درآمد کلانی را که از این راه حاصل می‌شود، از دست بدهد بلکه باعث شده است متوسط اقامت در ایران به ۱۸/۲ شب برسد و این امر گویای آن است که گردشگران بیشتر در زمینه تجارت وارد ایران می‌شوند تا سیاحت و این نشان‌دهنده کاهش گردشگر سیاحتی می‌باشد و این در حالی است که در سال ۲۰۰۰ گردشگری ۱۲/۶درصد از کل صادرات جهان را به خود اختصاص‌داده است و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۱۰، این صنعت حدود ۱۳درصد از کل صادرات را به خود اختصاص دهد. ایران در میان کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی(O I C ) طبق آمارهای سال‌های گذشته به لحاظ تعداد گردشگر ورودی رتبه ۱۳ و به لحاظ درآمد حاصل از ورود جهانگردان رتبه دهم را دارا بوده است در حالی که به لحاظ جاذبه‌های گردشگری در ردیف ۱۰ کشور اول جهان و اولین کشور جهان سوم است. در این میان ترکیه ظرف ۲۰ سال گذشته از ۲۵۰۰۰ نفر گردشگر به حدود ۱۳میلیون نفر و تونس از ۵۰۰هزار نفر به بیش از ۶میلیون نفر ارتقا داشته است. در حالی که ایران حتی با کشور کوچک تونس که با ۵/۹میلیون نفر جمعیت بیش از ۵میلیون نفر گردشگر داخلی و ۶میلیون نفر گردشگر خارجی را مدیریت می‌کند قابل مقایسه نیست. ● رویکردهای کلان اقتصادی در صنعت توریسم امروزه توجه سیاستگذران و برنامه ریزان کشورها به صنعت گردشگری به عنوان یک استراتژی توسعه‌اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و سیاسی بیش از پیش معطوف این امر شده و آثار مثبت اقتصادی و فرهنگی آن مورد توجه جدی دولت‌ها و ملل گوناگون قرار گرفته است. بسیاری از کشورها با بهره‌گیری از این صنعت به نقطه اوج اهداف مورد نظر دست یافته به نحوی که بیشترین درآمد خود را از طریق آن تامین می‌کنند و در زمره کشورهای توسعه یافته جهان مطرح شده‌اند. صنعت گردشگری نوعی سرمایهگذاری غیر‌مستقیم خارجی در داخل کشور است و اثرهای انبساطی آن در کلیه بخش‌های اقتصادی، اثرهای توسعه‌ای دارد. به همین دلیل برنامه‌ریزی عامل مهمی برای دستیابی به موفقیت در بخش گردشگری است که مجریان را بر آن می‌دارد تا بر اساس محدودیت زمانی، خود را به نقطه عطف دیدگاه سیاست‌گذاران نزدیک کنند.صنعت توریسم و سهم آن در اقتصاد ملی کشورها از جمله مباحث مهمی است که مورد‌توجه صاحبان امر قرار گرفته است و ارتباط تنگاتنگی با صنایع دیگری مانند هتلداری، حمل و نقل، آژانس‌های مسافرتی، صنایع‌دستی، رستوران‌داری، صنایع‌غذایی، کشاورزی و… دارد. اصلی‌ترین کارکرد این صنعت کسب درآمدهای ارزی، توزیع مجدد درآمدها، ایجاد زمینه اشتغال، فروش کالاها و خدمات مورد‌نیاز گردشگران و به ویژه صنایع‌دستی توسعه حمل و نقل و رونق اقتصادی است. در کشور ما نیز سازمان ایرانگردی و جهانگردی بر‌اساس رویکرد جهانی «گفت‌وگوهای تمدن‌ها» و رویکرد منطقه‌ای «همبستگی ملی» و حسن همجواری با همسایگان همچنین رویکرد کلان‌اقتصادی، فعالیت‌های خود را اعم از تحقیقات، آموزش و برنامه‌ریزی بازاریابی مبتنی بر رویکردهای زیر تعقیب می‌نماید: ۱) توسعه گردشگری داخلی در دو بعد استانی و ملی ۲) تمرکز به جذب همسایگان از طریق افزایش تسهیلات در مرزهای خشکی و دریایی ۳) توجه به گردشگران قاره ای در حوزه جغرافیایی فرهنگی با مشخصه گردشگری قاره‌ای ۴) بازاریابی بین‌المللی با تمرکز بر بازارهای گردشگری مدیترانه‌ای و فراآتلانتیکی به تبع اجرای این برنامه‌ها و رویکردها موجب می‌شود که در بعد اقتصادی فواید زیر نصیب کشور گردد: ۱) تسریع گردش سرمایه در نظام اقتصادی کشور ۲) توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال ۳) بهبود وضعیت معیشتی استان‌های محروم ۴) جذب سرمایه‌های بخش‌خصوصی خارجی و چندین مزیت دیگر که دولت می‌تواند با اختصاص بخشی از درآمدهای حاصل از گردشگری در جهت تقویت هویت ملی و فرهنگ دهی و نگاه‌اقتصادی به گردشگری خارجی گام بردارد. در مقیاس وسیع اندازه ضریب تکاثری منوط بر این است که بخش عمده عرضه کالاها و خدمات جهانگردی تا چه حد توانسته به خوبی توسعه یابد. در صورتی که واردات کالاهای خارجی را به حداقل رسانیم و خدمات و کالاهای محلی و داخلی مصرف شود تاثیر ضریب تکاثری به مراتب زیاد خواهد بود تا مصرف کالاهای وارداتی. چون جهانگردی، صنعتی کاربر است و بسیاری از صنایع کوچک و بزرگ به آن مرتبط است، بنابراین تاثیر ضریب تکاثری آن نسبت به دیگر صنایع بیشتر است لذا این صنعت به دلیل ضریب تکاثری بالایی که دارد نسبت به دیگر صنایع دارای مزایایی است از جمله اشتغالزایی و اگر کشورها ساختار اقتصادی مناسبی داشته باشند طبقه محروم جامعه هم سهم بیشتری از آن می‌برند. ویژگی‌هایی که باعث شده جهانگردی به عنوان یک صنعت برتر انتخاب شود عبارتند از: ▪ منابع عمده اقتصادی ▪ زود‌بازده بودن و عدم‌نیاز به سرمایهگذاری کلان ▪ مزیت‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی ▪ ایجاد امنیت توسعه در روابط سیاسی بین کشورها اگر بخواهیم ضریب تکاثری کشورمان را بررسی کنیم برابر نظریه اقتصاد دانان متخصص در فعالیت‌های گردشگری ضریب تکاثری یا فزاینده سرمایهگذاری این رشته از فعالیت در جامعه‌ای مشابه ایران رقمی بین ۷ تا ۱۰ می‌باشد رقمی که فوق‌العاده بالا است و آثار آن صرف نظر از اینکه در تولید ملی و توسعه متعادل منطقه‌ای فوق‌العاده موثر است، بیشترین اثر را در ایجاد فرصت‌های تازه شغلی دارد. ● گردشگری و سرمایهگذاری در‌حال‌حاضر، اقتصاد و صنعت ایران یکی از استثنایی‌ترین شرایط اقتصادی دنیا را دارا است، از طرفی شرایط اولیه برای تولید مانند نیروی کار و انرژی بسیار ارزان و غیره در وضعیت بسیار مناسب قرار دارد اما دخالت‌های بیشتر دولت در فعالیت‌های اقتصادی، تبلیغات منفی و تحریم اقتصادی باعث شده است که سرمایه‌گذاران خارجی از سرمایهگذاری در ایران استقبال نکنند. تجربه کشورهای آسیایی جنوب شرقی و کشورهای عربی نشان می‌دهد که تنها با اتکا بر دو معیار گسترش گردشگری و سرمایهگذاری خارجی می‌توان اقتصاد یک کشور را با تحولات اساسی رو‌به‌رو کرد. از طرفی دیگر بنابر تحلیل کارشناسان جذب سرمایهگذاری خارجی کلید تحول صنعتی و اقتصادی کشور محسوب می‌شود. گسترش گردشگری با توجه به مراکز سیاحتی و زیارتی و مناطق ناب و استثنایی طبیعی می‌تواند در رونق صنایع داخلی موثر باشد. زیرا معمولا گردشگران بهترین و در دسترس‌ترین صادرکنندگان صنایع هر کشور محسوب می‌شوند و حتی بسیاری از کشورهای توریستی دنیا با ایجاد جشنواره‌های خرید و نمایشگاه‌های بین‌المللی، همچنین تخفیف ویژه‌ای در زمینه حمل و نقل و امکانات اقامتی قائل می‌شوند تا گردشگران را به منظور خرید صنایع داخلی خود به کشورشان بکشانند اما در ایران اکثر این جشنواره‌ها فقط برای خریداران داخلی بر پا می‌شود. در‌حال‌حاضر فعالیت‌های خدماتی مانند حمل و‌نقل، هتلداری و مراکز تفریحی و سیاحتی در ابتدایی‌ترین وضعیت ممکن نسبت به کشورهای دیگر قرار دارد. به همین دلیل ما باید با بستر سازی مناسب از نظر فرهنگی و اجتماعی و با سیاست‌های تشویقی از نظر اقتصادی و ایجاد نمایشگاه‌های بین‌المللی در تمام زمینه‌ها بتوانیم شرایط مناسب سرمایهگذاری خارجی را فراهم سازیم و در نتیجه باعث توسعه گردشگران و افزایش میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در داخل کشورمان شویم. ● تاثیر گردشگری الکترونیک بر صنعت توریسم گردشگری الکترونیک نقطه‌عطفی بین گردشگری و فناوری اطلاعات است. امروزه این دو پدیده از فعالیت‌های عمده و بسیار مهم در ایجاد درآمد و ایجاد فرصت شغلی در جهان بشمار می‌آیند. فناوری اطلاعات از حدود دو دهه گذشته در بخش گردشگری بکار گرفته شده و در این مدت روند رو‌به رشدی داشته است. به عنوان نمونه استفاده از اینترنت برای رزرو جا در هتل، رزرو بلیت هواپیما در همه جای دنیا امری رایج است. بر اساس آمار کمیسیون گردشگری کانادا، یک چهارم مردم کانادا و ۳۵درصد از خانواده‌های آمریکایی سفر اینترنتی می‌کنند و تقریبا بدون صرف هزینه و وقت، به همه جا می‌روند و لذت می‌برند. هرچند در کشور ما تاکنون هیچ اثری از گرایش به این سود دیده نمی‌شود با وجود این در صورت اعتقاد به رقابتی بودن این بخش، استقبال از فناوری اطلاعات و زمینه‌سازی توسعه گردشگری الکترونیک از موضوع‌های اساسی و تعیین‌کننده خواهد بود. این نوع گردشگری برای معرفی جاذبه‌های باستانی، بناهای جذاب، اشیای قیمتی و هر پدیده مادی دارای فرم، حجم و اندازه کاربرد دارد و برای تمامی کشورها به خصوص کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه که اغلب از امکانات و زیر‌ساخت‌های مناسب و کافی برخوردار نیستند یا احداث و توسعه آنها بسیار گران و در کوتاه‌مدت غیر‌ممکن است مناسب‌تر است. بنابراین توسعه این نوع گردشگری در مناطق و کشورهایی اهمیت تعیین‌کننده خواهد داشت که عمده‌ترین تایید آنها بر بازدید از میراث باستانی و سایر پدیده‌های مادی دارای فرم و حجم و اندازه است. این نوع گردشگری در کشورهای دارای مشکل در خصوص نیروی انسانی آموزش‌دیده از جمله تورگردانی و راهنمایان تور موثر خواهد بود. گردشگری الکترونیک برای افرادی مانند محققان که صرفا برای مطالعه بر روی یک جاذبه از آن بازدید می‌کنند بسیار مفید است. چرا که امکان بررسی و مطالعه را تا حدی در محل زندگی یا تحقیق خود خواهند داشت. در این نوع گردشگری امکان معرفی صنایع‌دستی وجود داشته و حتی از طریق تجارت الکترونیک به فروش تولیدات و صنایع‌دستی کمک می‌شود. همچنین این نوع گردشگری گزینه‌ای جدید برای کنترل و مهار آثار منفی اجتماعی و نگرانی‌های بالقوه گردشگری برای برخی کشورها است. بعنوان نمونه کشورهایی که از ارتباط مستقیم افراد جامعه خود با خارجی‌ها نگران هستند از این طریق می‌توانند جاذبه‌ها و میراث خود را معرفی کنند. در کشور ما در زمینه گردشگری الکترونیک دو مشکل اساسی وجود دارد: ۱) رشد ناچیز فناوری اطلاعات در کشور ۲) فاصله اطلاعاتی و به عبارتی تفاوت و فاصله در دستیابی به فناوری اطلاعات در میان افراد جامعه بسیاری از نهادها و سازمان‌های دولتی و حتی خصوصی مرتبط با گردشگری در ایران فاقد نشانی اینترنت هستند و غالبا در مراحل ابتدایی به سر می‌برند. به‌عنوان مثال تعداد کاربران اینترنت در ایران در حدود ۲میلیون نفر و در کشور کره‌جنوبی بیش از ۳۰میلیون نفر است. با در نظر گرفتن تعداد جمعیت دو کشور ضریب نفوذ اینترنت در کره‌جنوبی ۴۲درصد و در کشور ایران ۵/۲درصد است و به عبارتی فاصله الکترونیکی ما با آنها حدود ۳۰ برابر است. ● پیامدهای بالقوه توسعه گردشگری بر اشتغال در‌حال‌حاضر گردشگری فعالیتی قدرتمند و حرفه‌ای بزرگ در سطح جهان است. به نحوی که ابتدا قبل از نفت، آنگاه هم ردیف آن سپس بالاتر از آن قرار دارد. در سال ۱۹۹۲ از هر ۱۵ نفر شاغل در جهان، یک نفر در بخش گردشگری فعال بوده اند. و کل شاغلان این بخش در همان سال ۱۳۰میلیون نفر بوده است. در حال حاضر میزان ۱۰درصد از شاغلان دنیا در مشاغل وابسته به بخش گردشگری فعالیت دارند. میزان درآمد فعالیت گردشگری از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۲، ۱۳۲ برابر شده و طبق برآوردهای قبلی، در سال ۲۰۰۵ بیش از ۱۵۰میلیون نفر در این بخش مشغول به کار شده‌اند. از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۵ حدود ۴۰میلیون شغل در این بخش ایجاد شده است و از سال ۲۰۰۰ تاکنون نیز هر ساله ۷۵۰میلیون نفر به گردشگری می‌پردازند. درآمد گردشگری در سال ۲۰۰۵ حدود ۵/۶درصد از درآمد ناخالص جهان بوده است. بر اساس پیش‌بینی سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۰ در حدود یک‌میلیارد و ۱۸میلیون نفربه گردشگری خواهند پرداخت و درآمد ناشی از گردشگری بین‌المللی در همان سال به حدود یک‌هزار میلیارد دلار خواهد رسید. بیشتر آگاهان، ایران را از نظر جاذبه‌های گردشگری جزو ۱۰ کشور اول جهان و اولین کشور جهان سوم می‌دانند. لذا اگر ایران بتواند تنها ۵درصد از این درآمدها را به خود اختصاص بدهد می‌تواند چیزی فراتر از درآمدهای نفتی را به خود اختصاص دهد و با این پتانسیل‌های موجود در کشور این کار زیاد هم دور از دسترس نیست. اگر به عنوان یک منبع درآمد عمده به آن اهمیت دهیم، همچنین طبق آمارهایی که ارائه شده است به ازای هر ۶ نفر گردشگر خارجی که وارد کشور شود یک شغل و به ازای هر ۲۵ گردشگر داخلی نیز یک شغل ایجاد می‌شود لذا می‌توان برای هزاران نیروی انسانی بیکار شغل ایجاد کرد. ● ارزش و اهمیت صنعت جهانگردی نوعی تفکر سنتی مبنی بر اینکه مشاغل وابسته به صنعت گردشگری به لحاظ مهارت و میزان مزد دریافتی در رده پایینی قرار دارند در میان سیاستمداران به چشم می‌خورد. به نظر آنها ادامه این روش برای قرن ۲۱ اصلا اقتصادی و مقرون به صرفه نیست. اما به نظر می‌آید که این قبیل افراد در هنگام ارزیابی مشاغل مربوط به این صنعت عواملی از جمله مسائل ذیل را در نظر نمی‌گیرند. صنعت جهانگردی نمی‌تواند به دور از بهره‌مندی از پیشرفت حاصله در علوم مختلف باشد، این صنعت دنبال موقعیت‌هایی است که مدیران با تکنیک بالا را در پست‌ها و مناصب مختلف، دفتر هواپیمایی و مشاغل وابسته به کار بگمارند. آنها دنبال فرصتی هستند که سیستم‌های مرتبط با کار خود را به آخرین تجهیزات کامپیوتری مجهز سازند و البته به دنبال این هستند تا طراحی و برنامه‌ریزی‌های اصولی را مدنظر خود قرار دهند و آنها را پیاده کنند. در مورد مزد و پاداش افراد با مشاغل مختلف در این صنعت، باید اظهار داشت که میزان دستمزد در این بخش از دستمزدهایی که به دیگر صنعتگران پرداخت می‌شود نه تنها کمتر نیست بلکه در مواقعی حتی بیشتر می‌باشد.در سطوح مختلف این صنعت می‌توان مشاغل تخصصی و قابل اهمیتی را مشاهده کرد. در ضمن باید اذعان داشت که افراد بسیاری نیز در این صنعت حضور دارند که دارای سوابق و تجربیات گوناگونی در این بخش هستند. باید در نظر داشت که در هنگام بیکاری، هر شغل ولو ناچیز در سطح پایین می‌تواند بسیار مهم باشد.بسیاری از کشورهای صنعتی هم اکنون شاهد حضور درصد بالایی از افراد بیکار هستند و در این بین، بیشتر افرادی که به چشم می‌خورند مهارت و تخصصی ندارند، لذا اینجا است که هر شغلی حائز اهمیت است و در این اجتماعات، این قبیل شغل‌های بسیار پایین نیز دارای مرتبه بالایی می‌باشند. در جوامع و کشورهایی با اقتصاد برتر که مشکل بیکاری کمتری دارند، نیز افراد با تخصص بالا و حتی افراد با تخصص پایین نیز می‌توانند دارای جایگاه مربوط به خود باشند. آنها در هر صورت قادر هستند موجبات افزایش درآمد بیشتر در جامعه را فراهم سازند. آنچه در این راستا می‌تواند اهمیت داشته باشد فرصت مناسب و بجایی است که برای جذب و بکارگیری افراد مختلف و به واسطه سرمایه‌گذاری‌های هرچند اندک در بخش صنعت جهانگردی به وجود خواهد آمد. به طور مثال می‌توان ایجاد خط پرواز بین نقطه‌ای تا نقطه دیگر را عنوان کرد که بلافاصله پس از برقراری این خط پرواز تعدادی مشاغل جانبی نیز به‌وجود خواهد آمد. ایجاد و توسعه حالاتی از این دست می‌تواند منجر به شکوفایی اقتصادی در مناطقی خاص شود. انعطاف‌پذیری و پویایی از عوامل برجسته و مشاغل وابسته به صنعت جهانگردی است و افرادی که در این بخش فعالیت می‌کنند این فرصت را دارند تا به راحتی به نقطه‌ای دیگر در داخل و بعضا خارج از کشور سفرهایی را داشته باشند، ضمنا کسانی که سعی دارند از طریق انجام فعالیت‌های نیمه وقت برای خود شغلی را انتخاب کنند قادر باشند به صورت فصلی در این قسمت کارهایی را انجام دهند. در مجموع تاکید می‌شود که صنعت جهانگردی همواره در پی ایجاد فرصت‌هایی برای جذب افراد بیکار و از جمله جوانان هر جامعه ای است و این به معنای مقابله با یکی از بزرگ‌ترین معضلات کشورهای در حال توسعه می‌باشد. اغلب فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که در جهت به‌وجود آمدن مشاغل جدید به کار بسته می‌شوند، توام با یکسری دگرگونی و تغییراتی بوده و اغلب در جهت کمتر کردن هزینه‌های مربوط به تولیدات بخش کشاورزی، رهایی از بخش‌های تولیدی بیمار یا ضعیف یا بخش‌های جنبی و خدماتی است که تمامی‌موارد برشمرده شده نیز در کنار مشکلات خاص و مربوط به خود می‌باشند. صنعت جهانگردی، دنیای مربوط به خود را دارد و به لحاظ شکل و محتوای کار، چشم‌اندازها و امتیازات، برتری‌های نسبت به مشاغل دیگر دارد. در صنعت جهانگردی و مشاغل وابسته به آن می‌توان شاهد بکارگیری افراد متخصص تا رده‌های بسیار پایین شغلی بود. دراین راستا افراد جوان امکان جذب بیشتری در این بخش دارند. همچنین افرادی که نمی‌توانند جذب کارهای تمام وقت شوند در این صنعت فرصت جذب خواهند داشت.صنعت جهانگردی با گسترش فراگیر و همه‌جانبه، فرصت انتخاب بیشتری برای جویندگان کار فراهم می‌سازد و افراد قادر هستند در مراکز مختلف شهری و یا روستایی حسب میل و اراده خود جذب این بخش شوند. بخش‌های وابسته به جهانگردی تا حد بسیار زیادی در امور صادرات کشور ذی‌نفع هستند، ضمنا اشاره می‌شود که ویژگی‌ها و مشخصه‌های ذیل می‌توانند دلیلی برای در‌نظر‌گرفتن صنعت جهانگردی به عنوان صنعت به‌وجود آورنده مشاغل جدید در قرن ۲۱ باشد.تقاضای صنعت جهانگردی برای استخدام و بکارگیری افراد در این بخش در سال ۱۹۹۸ بالغ بر ۱۰درصد از کل اشتغال جهان بوده است. پیش‌بینی و محاسبات مربوط چنین است که استخدام و بکارگیری در این بخش نسبت به کل مشاغل تا سقف ۴۳درصد ظرف ۱۲سال آینده افزایش یابد، چون این به معنای ایجاد ۱۰۰میلیون شغل جدید خواهد بود. با تاملی بیشتر پیرامون وضع موجود به راحتی می‌توان بر نقش سازنده دولت‌ها در امر بهبود شرایط و ارتقای وضعیت صنعت جهانگردی پی برد که با انجام توصیه‌هایی مناسب به بخش‌های مختلف و از طرفی به‌وجود آوردن شرایط سرمایهگذاری و خصوصی‌سازی تغییراتی جدی در این صنعت حاصل شود. خاطر نشان می‌سازد مهمترین عواملی که در جذب سرمایه‌های سرگردان به بخش جهانگردی و در نتیجه به سرمایهگذاری بیشتر منجر می‌شود عبارتند از: ۱) جدیت بیشتر در امر تبلیغ صنعت جهانگردی به عنوان منبعی برای استخدام و به کارگیری افراد بیشتر ۲) انجام تلاش‌هایی در امر روشن ساختن ارتباط موجود بین صنعت جهانگردی و استخدام افراد و ارائه آمار و ارقام مربوط به این بخش ۳) پرهیز و جلوگیری از بروز مسائل دست و پا گیر از جمله موانعی که در بخش جذب نیروی کار وجود داشته یا احیانا در سازمانها و بخش‌های مختلف صنعت وجود دارد و جهت دهی برای رسیدن به نوآوری، خلاقیت و تشویق به امر تحقیق بیشتر در زمینه صنعت جهانگردی برای رسیدن به شرایط بهتر و جایگزینی نوآوری‌ها ۴) رفع موانع موجود در خصوص مسائل مربوط به صنعت جهانگردی از طریق تقویت بخش‌خصوصی و روشن ساختن و صراحت دادن به قوانین مربوطه ۵) سرمایهگذاری در امور زیر بنایی کشور که منجر به گسترش و توسعه فرودگاه‌ها، جاده‌ها و خطوط راه آهن و… خواهد شد. در صنایع وابسته به صنعت جهانگردی در هر حال باید مراعات دریافت مالیات مشاغل گوناگون را کرد. ۶) انجام تلاش‌هایی برای شناساندن اهمیت صنعت جهانگردی به مردم و اینکه افراد بدانند جماعت بسیار زیادی در بخش‌های مختلف این صنعت مشغول به کار هستند یا می‌توانند باشند. ۷) همچنین باید تلاش‌هایی را در جهت افزایش سطح سواد و معلومات و اجرا برنامه‌هایی جهت تعلیم تخصص‌های لازم برای بهبود مهارت‌ها و خلاقیت‌ها و خدمات جانبی انجام داد. ● دیپلماسی گردشگری به اعتقاد بسیاری از کارشناسان موفقیت یا شکست صنعت جهانگردی در هر کشور به طور مستقیم به اعمال سیاست‌های حمایتی دولت باز می‌گردد به نحوی که هر چه چتر حمایتی دولت نسبت به گردشگری گسترده‌تر باشد، شکوفایی این بخش هم بیشتر خواهد شد. تجربه چین، امارت متحده عربی و بسیاری از کشورهای دیگر در سال‌های اخیر حاکی از این است که فراهم کردن زیر‌ساخت‌های مناسب در خصوص گردشگری، رشد اقتصادی و افزایش قابل توجه درآمد را برای این کشورها به ارمغان آورده است. از سوی دیگر مجموعه عوامل طولی و عرضی سبب گشته تا دولتمردان به پدیده گردشگری به دلیل نقش موثری که می‌تواند ایفا کند به عنوان یک اهرم در روابط دیپلماسی بنگرند چرا که این صنعت می‌تواند کشور را از حالت اقتصاد تک محصولی رهایی بخشد. امروزه بازار نفت،قهوه، کائوچو و بسیاری از کالاهای دیگر که به عنوان منبع درآمد برخی از کشورها محسوب می‌شود، می‌تواند به وسیله قدرت‌های ذی‌نفع و رقیب دچار تلاطم یا افت و خیز شود. (نظیر اتفاق‌ها اخیر خاور میانه) اما سرمایهگذاری اندک در گردشگری نسبت به دیگر صنایع می‌تواند تغییرهای بسیار مثبتی را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر تاثیر‌گذاری که گردشگری در اقتصاد کشورها دارد موجب شده تا گردشگری به عنوان یکی از موضوع‌های گفت‌و‌گو بین هیات‌های بلند‌پایه خارجی به شمار آید. به عبارت دیگر «دیپلماسی بر پایه گردشگری» شکل گرفته و از این رو موفق شده به تدریج جای خود را در معاهدات و قراردادهای بین‌المللی باز کند. با توجه به اینکه راه گردشگران برای ورود به کشور از سفارتخانه‌ها می‌گذرد و دولت هم به سفیرانش به عنوان بلندپایه‌ترین نمایندگان خود اختیارات زیادی اعطا کرده و آنها به طور مستقیم و غیر مستیم نقش بارزی را در پذیرش گردشگران ایفا می‌کنند، لذا سفیران محترم با اعمال دیپلماسی خاص و با رعایت تمامی‌جوانب و مسائل داخلی و خارجی و منطقه‌ای گردشگران را مورد توجه قرار دهند، چرا که اجرایی شدن «دیپلماسی گردشگری» تاثیر بسیار مستقیمی‌در مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت. ● تنگناهای صنعت گردشگری در ایران اگر‌چه توسعه و گسترش ایرانگردی و جهانگردی به منظور استفاده هر‌چه بیشتر از مزایای متعدد اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی آن اجتناب‌ناپذیر است ولی مشکلات و تنگناهای متعددی در راه رشد و صنعت گردشگری ایران وجود دارد که نباید از نظر‌ها دور بماند. مهمترین مشکلات و چالش‌های موجود در این زمینه را می‌توان این‌گونه برشمرد: ▪ مشخص نبودن هدف‌ها و سیاست‌های ایرانگردی و جهانگردی ▪ وجود تبلیغات منفی در رسانه‌های خارجی به منظور ارائه تصویری نامطلوب از کشور و منزوی نمودن ایران ▪ عدم‌تطبیق و هماهنگی فرهنگی، جهانگردان برخی از کشورهای خارجی با فرهنگ اسلامی در روابط و برخوردهای فرهنگی ▪ عدم اطلاع‌رسانی کافی از جاذبه‌های گردشگری و تبلیغات موثر جهت روشن نمودن افکار‌جهانی نظیر سازمانها، دفاتر و نمایندگی‌های اطلاع‌رسانی در امور سیاحتی در داخل و خارج کشور ▪ فقدان نیروی انسانی کارآزموده و متخصص در امور جهانگردی و بی‌اطلاعی کادر شاغل در موسسات جهانگردی (از قبیل هتل‌ها، کارکنان آژانس‌ها و راهنمایان جهانگردی) ▪ فقدان تسهیلات لازم برای وارد کردن تجهیزات و تاسیسات مورد‌نیاز صنعت جهانگردی، با استفاده از تخفیف‌های ویژه گمرکی و سود بازرگانی و ترخیص سریع ▪ هماهنگی و همکاری سازمان‌های دولتی که در بهبود وضع جهانگردی موثرند مانند: استانداری‌ها، فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، وزارت امور خارجه، وزارت راه و ترابری، سازمان تبلیغات و گمرک ▪ فقدان تسهیلات لازم به منظور اعطای وام با شرایط مناسب برای تشویق بخش‌خصوصی و عدم نظارت کافی و کمبود تسهیلات لازم در زمینه نگهداری و حفظ اماکن باستانی و تاریخی کشور ▪ کمبود امکانات اقامتی در بین شهر‌ها و نبود وسایل حمل و نقل کافی مطابق با استانداردهای جهانی و غیر‌استاندارد بودن راه‌های ارتباطی بین شهر‌ها در ایران ▪ عدم تمایل و تضمین سرمایهگذاری داخلی و خارجی نسبت به مشارکت و احداث اماکن و تاسیسات جهانگردی ● پیشنهاد‌ها و راهکارها – ارتقای ظرفیت‌های کمی و کیفی تاسیسات جهانگردی به ویژه تعداد تورهای داخلی و خارجی به منظور تعدیل شکاف موجود در مقایسه با کشورهای پیشرفته جهانگردی – توسعه و تقویت برنامه‌های تبلیغاتی جهت معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران اسلامی – تامین تدریجی شرایط خودکفایی در صنعت جهانگردی – اصلاح قوانین ورود و خروج اتباع خارجی به ویژه مقررات موجود در مبادی ورودی کشور – فعال کردن بخش‌خصوصی – آموزش نیروی انسانی جهت تربیت کادر متخصص – ایجاد شبکه کارت اعتباری برای رفاه گردشگران خارجی – ایجاد پایگاه اطلاع‌رسانی و بانک اطلاعات گردشگری
