همه ما همواره مایلیم دکوراسیونی زیبا برای محل کار و زندگیمان طراحی کنیم اما ممکن است شغل و تخصصمان ربطی به چیدمان و طراحی نداشته باشد. اگر بخواهیم خودمان محل زندگی و کارمان را بیاراییم چه؟ اصولش را بخوانید. البته این به معنای طراحی داخلی تخصصی برای خانه نیست بلکه صرفاً چیدمانی است که معیار زیبایی شناسی آن، رضایت ما یا نزدیکانمان از آن نحوه آرایش است. بی شک بهترین راه برای دستیابی به یک دکوراسیون زیبا و کاربردی کمک گرفتن از یک طراح داخلی برای آرایش مکان هایی است که با آنها سروکار داریم. طراح متخصص به دلیل دیدگاه تربیت شده اش با نگاهی متفاوت به اشیا و روابط آنها می نگرد و با بهره گیری از اصولی که می داند، از روابط بین این اشیا در جهت کاربری بهتر و آسایش کاربر استفاده می کند. در طراحی هر فضا همواره اصول علمی و زیبایی شناسی بسیاری رعایت می شوند. این قواعد بسته به نوع فضا و ساختار آن متفاوتند. به عنوان مثال برخی از اصولی که در طراحی فضای داخلی یک آپارتمان مسکونی رعایت می شوند در طراحی فضای یک دفتر اداری به کار نمی روند. از این رو هر چند دانستن این اصول برای فردی غیرمتخصص دشوار و غیرضروری است، اما آگاهی از نکاتی کلی که میتوانند فرد را در آرایش محل زندگی خود یاری دهند، خالی از لطف نیست. با استفاده از این نکات ضمن رعایت اصول اولیه در چیدمان، سلیقه شخصی مان را نیز می توانیم به کار گیریم. آشنایی با عناصر بصری در طراحی ابزاری وجود دارد که به طراح کمک می کند تا به وسیله آن، آنچه در ذهن دارد را بیان کند. این ابزار، عناصر بصری هستند. از نقطه، خط و شکل گرفته تا رنگ، بافت و حرکت همگی از جمله عناصر بصری اند. در اینجا می خواهیم با بعضی از این عناصر و برخی قواعد که برگرفته از کاربرد این عناصر در طراحی داخلی هستند، آشنا شویم. ۱) شکل: نقطه ها، خط را تشکیل می دهند و خط شاخص شکل است. به بیان بهتر خط بیرونی یک شیء یا محیط آن را شکل گویند. در طراحی سه شکل اصلی وجود دارد. مربع، دایره و مثلث متساوی الاضلاع. هر یک از این سه شکل دارای ویژگی هایی مخصوص به خودند و به هر یک از آنها حالت و خصوصیاتی نسبت داده شده است که یا به علت شکل ذاتی آنها بوده، یا به علت واکنش دستگاه فیزیولوژیکی روانی انسان ها یا به دلیل تعابیر خاص فرهنگی. مثلاً به مربع حالت بی حرکتی، صداقت، صراحت و مفهوم تفکر نسبت داده شده و دایره بی انتهایی، گرما و محفوظ بودن را تداعی می کند. با ترکیب انواع این سه شکل اصلی می توان تصویر کلیه شکل های ممکن در ذهن بشر یا اشکال موجود در طبیعت را ساخت. در طراحی فضای منزل خود می توان با استفاده از احجام و تصاویر گوناگون که اشکالی متفاوت و متناسب با دیگر اشیا و وسایل دارند، تنوع و هماهنگی ایجاد کرد. ۲) فضا: در اینجا فضا محدوده ای است که در دسترس کاربران قرار گرفته. در طراحی داخلی، استفاده موثر از فضا و ارتباط آن با محیط بسیار مهم است. همچنین ارتباط بین انسان با فضاهای داخلی یکی از فاکتورهای برجسته طراحی است که به کمک دانش «ارگونومی» (Ergonomy) و یکی از ابزارهای آن یعنی «اندام سنجی» (Anthropometry) میسر است. در طراحی داخلی می بایست رابطه درست انسان با فضا تعریف شود و ابعاد بدن انسان برای رعایت حدود دسترسی و کاربری آسان مدنظر قرار گیرد. ۳) فرم: بسیاری مفهوم فرم (Form) را با شکل (Shape) اشتباه می گیرند. منظور از فرم توده فیزیکی یک شیء است که سه بعدی بوده و وزن دارد. فرم معمولاً به پوسته بیرونی بنا نسبت داده می شود، در حالی که فضای داخلی هم فرم خاص خود را تشکیل می دهد. فرم فضای داخلی تابعی از عوامل مختلف است. دسترسی ها و سیر کلاسیون مهمترین این عواملند. ۴) بافت: بافت مشخصه ای از یک شیء است که با لمس کردن یا دیدن حس می شود. بافت می تواند نرم یا خشن، مسطح یا برجسته، زبر یا مخملین باشد. در طراحی داخلی پوسته ها و سطوح فضایی، بافت معمولاً بسته به عملکرد فضا تغییر می کند. چه بسا طراحی یک خانه نیازمند سطوحی نرم و منعطف باشد، اما فضای داخلی یک مکان عمومی چنین سطوحی را برنتابد. ۵) رنگ: رنگ خاصیت بصری فرم است. در واقع عنصر فرم از طریق رنگ معنا می یابد. همچنین رنگ نشان دهنده خصلت های روانی و روحیات افراد است. به کمک آن به آسانی می توان شرایط ذهنی مناسب را برای فضاهای مختلف به وجود آورد. مثلای رنگ های مناسب اتاق خواب، رنگ های ملایم و سردی هستند که انتقال آرامش را دربردارند. ۶) نور: نور وسیله دیدن و از مهمترین عواملی است که برای تعریف یک فضا به کار می رود. بدون نور، نه فرم معنی پیدا می کند و نه رنگ و بافت را می توان احساس کرد. نور جلوه ای دیگر به فضا و اشیا و ریتم خلاقانه ای به آنها می بخشد. همچنین بعد و حرکت را به ما نشان می دهد. به طور مثال، در فضای یک خانه، غذاخوری باید نور ملایم و گرمی داشته باشد یا برای حمام، منابع نوری کم ولتاژ استفاده شوند. ۷) حجم: انتخاب درست حجم و محل قرارگیری آن می تواند فضای مورد نظر ما را پدید آورد و انتخاب نادرست حجم و مکانش می تواند به آرایش کل فضا لطمه بزند. از این رو استفاده از احجام در چیدمان فضای داخلی خانه حائز اهمیت است. در بررسی معماری سنتی ایران همواره به ایجاد فضاهای پر و خالی با کمک احجام معماری برمی خوریم. مقرنس ها و گوشواره ها نمونه ای از این احجام هستند که بعد منفی دارند. به طور کلی در معماری ایرانی، گچبری ها، پدید آوردن همین فضاهای مثبت و منفی، بازی با رنگ، آینه کاری ها و بهره گیری از نقوش و طرح های منظم هندسی بخشی از آرایش فضای داخلی بسیاری از مکان ها از جمله خانه ها را تشکیل می داده اند که نمونه های آن در شهرهایی چون کاشان، اصفهان و شیراز فراوانند. اما در معماری امروز ایران که مساحت خانه ها به حداقل کاهش یافته مسلماً نمی توان از بسیاری از این شیوه های تزئینی استفاده کرد. اما به عنوان مثال با ایجاد یک گچبری ساده و فکر شده، قرار دادن سنگ های طبیعی در دیوارها، قاب بندی و تزئین آینه های موجود در خانه و از این قبیل می توان ضمن حفظ این شیوه ها و نمایش نمادین آنها بر زیبایی فضا هم افزود. استفاده از تابلوهای نقاشی یا پوسترهای مناسب با قاب های هماهنگ با رنگ دیوارها و پس زمینه تصویر، مجسمه های دیواری یا چراغ های دیواری زیبا با نور ملایم تا جایی که تناسب مثبت و منفی فضا از بین نرود، می توانند در چیدمان خانه ما را یاری دهند. از بسیاری جزئیات نیز می توان بیشترین بهره را برد و به غنی تر شدن فضا کمک کرد. سایر جزئیات معماری یک اتاق، همچون قاب پنجره ها، گچبری های روی سقف و دیوار یا قاب شومینه، به دیوارها بعد و هویت می بخشند و جدا از جنبه کاربردی بر نمای ظاهری اتاق نیز می افزایند. استفاده از این گونه اصول و نکات که اشاره ای کوتاه به آنها شد در آرایش مکان زندگی ما بی شک مفید خواهد بود و ما را با دیدگاهی بهتر در آراستن محیط زندگی مان با توجه به علایق و توانایی هایمان یاری خواهد داد.
