شام دير هنگام و چاقي، افسانه يا واقعيت؟!

اين يک عادت غذايي معمول در خيلي از افراد چاق است که در قبل از ظهر اشتهايي به خوردن نداشته ولي در ساعات عصر به بعد بويژه در افراد شاغل دچار پر اشتهايي کاذب و پرخوري و نهايتا افزايش وزن مي گردند.


دکتر حميدرضا فرشچي متخصص تغذيه باليني و متابوليسم، فوق تخصص ديابت و چاقي از انگلستان در اين باره توضيح مي دهند :
بعضي عقيده دارند که خوردن شام دير هنگام باعث مي شود که بيشتر غذايي که مي خورند به صورت چربي در بدن ذخيره شود. اين يکي از همان گفته هاي قديمي است که جنبه افسانه اي يافته است. چرا که غذا به طور طبيعي بعد از مصرف به منظور ذخيره يا توليد انرژي، چند ساعتي زمان براي هضم و جذب لازم دارد. بنابراين اينکه وقتي بخوابيد سريعا غذا ذخيره مي شود صحيح نيست چرا که غذا بايد مراحل هضم و جذب را طي کند که خود اين مراحل ، چندين ساعت زمان احتياج دارد.

حقيقت ديگري که بايد به ياد داشته باشيم اين است که حتي هنگامي که در خواب هستيم نيز انرژي مصرف مي کنيم. يک انسان متوسط الجثه براي تامين انرژي سوخت و ساز پايه خود نزديک به 60 کيلوکالري در ساعت انرژي مصرف مي کند. بر همين اساس در حالت خوابيده حداقل انرژي که شما مي سوزانيد شامل همين ميزان است که علاوه بر آن مقدار مشخصي نيز براي هضم و جذب مواد غذايي توسط دستگاه گوارش شما مصرف خواهد شد.

بنابراين فرض مي کنيم که وعده سر شب خود را در ساعت 8 مصرف کرده ايد ، در اين صورت تا ساعت8 صبح روز بعد ، در حالي که تنها دراز کشيده ايد و يا به خواب رفته ايد و يا مطالعه يا هرکار ديگري در حالت استراحت انجام مي دهيد 12x60 يا 720 کيلوکالري را نيز مي سوزانيد.

جالب آنکه يک مطالعه اخير در مجله بين المللي چاقي بيان مي کند که خوردن يک وعده غذايي بزرگ شبانه ، ميزان متابوليسم را تا چندين ساعت پس از مصرف غذا افزايش مي دهد، حتي اگر افراد در خواب باشند. پس آنچه در بر هم زدن تعادل انرژي بدن نقش اساسي دارد کل حجم دريافتي در يک دوره زماني و نه يک وعده تنها مي باشد. پس تا زماني که وعده غذايي شبانه شما داراي کالري بيش از حدي نباشد تنها دير هنگام غذا خوردن در وعده شام، جاي نگراني براي چاق شدن شما نيست .

اما از طرف ديگر بايد توجه داشت رفتارهاي غذايي نيز علاوه بر جنبه هاي صرفا فيزيولوژيک بر تنظيم وزن يک فرد موثر مي باشند. بطوريکه اگر شما حجم بيشتر وعده هاي غذايي را از ساعات اوليه روز به بعد از عصر منتقل نماييد باعث افزايش وزن بدليل تغييرات هورموني و نيز اختلالات اشتها مي گردد. اتفاقا اين يک عادت غذايي معمول در خيلي از افراد چاق است که در قبل از ظهر اشتهايي به خوردن نداشته ولي در ساعات عصر به بعد بويژه در افراد شاغل دچار پر اشتهايي کاذب و پرخوري و نهايتا افزايش وزن مي گردند. علاوه بر اين در افراد شاغل که شام دير هنگام دارند خيلي از اوقات ترکيب گرسنگي، خستگي و استرسهاي ناشي از فعاليتهاي روزمره زمينه پرخوري را در هنگام شب باعث گرديده که نهايتا باعث چاقي مي گردد. در اين مورد آن چه عملا باعث چاقي شما مي شود وعده شام ديرهنگام نيست بلکه پرخوري و دريافت بيش از حد انرژي در اين وعده غذايي است.







نکته ديگري که در ذخيره چربي در بدن بايد مورد توجه قرار گيرد آنست که تاثير فعاليت بدني در تنظيم تعادل انرژي مهم مي باشد، حتي اگر غذا در بدن تبديل به چربي شود، شما مي توانيد با فعاليت بدني و يا با دريافت کالري کمتر از نيازتان ،يک تعادل منفي روزانه انرژي حتي به ميزان کم را ايجاد نماييد. اين تعادل منفي انرژي باعث خواهد شد تا چربي دوباره به صورت انرژي در آيد. بنابراين آنچه که مهمتر است تنظيم غذاي دريافتي در روز از يک سو و انرژي سوخت و ساز از سوي ديگر است.

اگر هر شب مقدار زيادي غذا مصرف کنيد که موجب شود تعادل انرژي شما را به سمت مثبت برود (يعني انرژي اي بيش از نياز بدنتان را دريافت کنيد) ، در طولاني مدت اضافه وزن خواهيد يافت. ولي اگر در صبحانه يا ناهار نيز بيش از حد بخوريد همين اتفاق رخ خواهد داد و بنابراين اينجا آنچه مهم است مقدار کلي کالري است که در يک دوره زماني اعم از روز يا هفته مي خوريد و نه اينکه چه ساعتي از روز غذا را مي خوريد و يا آيا پس از غذا به رختخواب مي رويد يا نه!!
در پايان شما بايد بدانيد که افراد کمي هستند که بتوانند دقيقا مقدار انرژي دريافتي و مصرفي شان را طوري مديريت کنند که در هر وعده به اندازه اي غذا بخورند که دقيقا ميزان کالري مصرف شده از وعده قبلي جبران شود و يا به عبارتي ديگر دريافت انرژي را طوري تنظيم کنند که هر وعده غذايي را قبل از وعده بعدي بسوزانند.
دقت داشته باشيد که چه کسي مي تواند تا اين اندازه با هوش باشد و يا اصلا مي خواهد تا اين حد وسواس داشته باشد؟ اما نظم غذايي و داشتن وعده هاي مکرر و منظم باعث مي شود شما بدون وسواس و بدون آنکه مجبور باشيد کالري غذاهاي مختلف را کنترل نماييد و از افزايش وزن پيش رونده جلوگيري نماييد.
بر همين اساس، ذکر اين نکته ضروري است که تعادل انرژي در بدن، يک پروسه طولاني مدت است و نه يک مقوله کوتاه مدت و شما با يک وعده غذايي به تنهايي چاق نمي شويد!