فیلم «خواستگاری» را دیده اید؟ همان که مرحوم هادی اسلامی نقش پیرمردی را بازی می کرد که همسرش را از دست داده بود و به خانم همسایه (که نقشش را ثریا قاسمی بازی می کرد) دل سپرده بود. حتما مخالفت سفت و سخت پسر آن خانم را با این موضوع به یاد دارید. می دانید ریشه مخالفت او با این ازدواج در سالمندی چه بود؟ این که ازدواج در این سن و سال از نظر همه زشت و ناپسند است. شاید بعضی از ما هم با این حرف موافق باشیم اما اگر در تنهایی مان به حقوق والدین خود با ذهن بازتری فکر کنیم، شاید نظرمان عوض شود...

خانم ۶۰ ساله ای که دو فرزند پسر دارد و چند سال پیش همسرش را از دست داده و اکنون تنهاست، باعث شد خاطره فیلم «خواستگاری» در ذهن مان زنده شود. این خانم که خود را «مادر تنها» نامیده، از ما خواسته است به او کمک کنیم تا به طریقی به فرزندانش بفهماند که او هم به یک همدم نیاز دارد. از نظرات کارشناسی دکتر بدری سادات بهرامی و دکتر سید سعید صدر در همین رابطه بهره مند می شویم.

تا به حال فکر کرده اید این خانم یا امثال ایشان از چه چیزی خجالت می کشند که تمایل خود را مخفی می کنند؟ آیا ضرورتی برای تشکیل خانواده، آن هم در این سن وجود دارد؟ شاید شما هم تمایل داشته باشید بدانید به راستی ضرورت این ازدواج چیست. اجازه بدهید از اینجا شروع کنم که در اولین مرحله دوره سالمندی، ما از کارمان بازنشسته شده و به خانه می رویم. تا اینجا بخشی از توجهی را که از جامعه کسب می کردیم از دست داده ایم و برای تامین نیاز عاطفی خود باید حتما یک منبع توجه و عاطفه جایگزین کنیم. این خانم ها وآقایان چون با آشیانه خالی مواجه می شوند و منبع توجهی که سال ها بخشی از نیاز عاطفی شان را تامین می کرده از دست داده اند باید حتما چاره ای بیندیشند. فرض کنید خانمی مثلا در ۴۰ سالگی، همسر خود را از دست بدهد یا به دلایلی هنوز مجرد باشد. این خانم می تواند در صورت صلاحدید خود ازدواج نکند و با مشغولیت هایی که در محیط کار و غیره دارد ایام را بگذارند اما همین خانم در ۶۰ سالگی شرایط متفاوتی دارد. همسری که ندارد، در سن کار کردن هم نیست، اگر فرزندی داشته باشد احتمالا به دنبال زندگی خودش رفته و او در تنهایی به دوره هایی می اندیشد که به سرعت از آن عبور کرده و فرصت رسیدگی به خود و عواطفش را نداشته است. این جاست که ضرورت ازدواج این افراد کاملا محرز است. آنها با ازدواج می توانند منبع توجه و تامین نیاز عاطفی تازه ای پیدا کنند و احساس کنند برای همسر خود عزیزند و کانون توجه هستند. این خانم ها و آقایان ۶۰ ساله، همانند افراد ۳۰ ساله و ۴۰ ساله نیستند که فقط تامین مسایل جنسی و اجتماعی، آنها را به سوی ازدواج سوق دهد؛ بلکه نیازهای عاطفی هم هست که به شدت آنها را متمایل به ازدواج می کند. همه می دانند که در این سن به دلیل یائسگی و کاهش ترشحات واژن، قوای جنسی در خانم ها به شدت کم می شود. در آقایان هم با افزایش سن از فعالیت هورمون ها کاسته می شود. پس با کمی واقع بینی می توان دریافت که مسایل جنسی دلیل ازدواج در این سنین نیست.

با این همه، اغلب آنها (چه آقایان و چه خانم ها) از مطرح کردن این خواسته خجالت می کشند چون نگاه مردم به این ازدواج نگاه زشت و ناپسندی است. چون مهم ترین کارکرد ازدواج از نگاه بسیاری از مردم تامین نیازهای جنسی است و به همین علت، ازدواج در سالمندی را بسیار ناپسند می دانند. متاسفانه با اینکه سطح اطلاعات مردم بالا رفته و می دانند که از نظر بیولوژیکی و شرایط سنی، مساله رابطه جنسی بین این دو کاملا منتفی است اما باز هم نمی خواهند باور کنند که ارضای نیاز عاطفی دلیل اصلی این قبیل گرایش هاست.

با کمی واقع بینی می توانیم در یابیم که تنها ماندن در آن آشیانه خالی و هجوم افکار ناراحت کننده، حاصلی جز انتظار کشیدن برای مرگ ندارد. از دست رفتن سلامت و مستهلک شدن بدن، مشکلات گوارشی و غیره، حس ناامنی و ترس موجود را چند برابر می کند. حالا که می توان به این تنهایی پایان داد؛ چرا که نه؟!

متولیان امور فرهنگی باید تلاش کنند تا فرهنگ سازی لازم را در مورد نوع نیازهای خاص این دوران داشته باشند و برنامه سازی کنند تا دیگر هیچ فردی به دلیل سن بالا تمایل به ازدواج خود را مخفی نکند و بداند که این نیازش کاملا طبیعی است و همگان باید به این باور برسند که مساله ازدواج در این سنین به ارضای نیاز جنسی مربوط نمی شود و پوششی از بعد معنوی و عاطفی دارد.

فرزندانی که پدر یا مادری تنها در خانواده دارند باید متوجه باشند که عدم ارضای نیازهای عاطفی آنها باعث تسریع روند پیری و فاصله گرفتن آنها از سلامت خواهد شد. حتما می دانید که سیستم ایمنی ما به محض اینکه تحت فشار عاطفی قرار بگیریم، واکنش نشان می دهد و تضعیف می شود. پس فرزندان باید نگران والدین خود باشند و حتی برای آشنایی والد تنهای خود با یک همسر مناسب برنامه ریزی کنند تا در نشست های خانوادگی، در رفت و آمدهای دوستانه با همکاران و همسایگان خود اگر مورد خاصی وجود داشت موجبات آشنایی بیشتر صورت گیرد. شما باید تسهیل گر باشید و اگر به حفظ سلامت جسمی والدین خود بها می دهید، باید در ابتدا به تامین سلامت عاطفی آنها بیندیشید. آشنا کردن والد خود با سازمان های مردم نهاد مختلف و عضویت در آنها، ثبت نام آنها در تورهای مسافرتی و دیگر زمینه های فراهم کردن آشنایی آنها بر عهده شماست تا علاوه بر تامین حس شادابی در آنها، زمینه را برای یافتن همسری مناسب فراهم کنید. حقیقت این است که اگر چنین فرهنگی شکل بگیرد و در جامعه جاری شود، همان طور که از والدین می پرسند که «دختر یا پسرتان ازدواج کرده یا نه» در مورد پدر و مادر هم می پرسند و حتی لحن سوال نیز اصلاح می شود که: «هنوز پدرت/ مادرت تنهاست یا ازدواج کرده؟»