امروزه اغلب نوزادانی که متولد می شوند قبل از تولد و زمانی که در شکم مادرانشان هستند، صاحب اتاق های مستقل و زیبا می شوند اتاق هایی با رنگ های شاد و جذاب که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کنند. امروزه داشتن این اتاق ها و آماده سازی آن برای کودکان به یکی از نیازهای ضروری خانواده های جوان تبدیل شده است و دیگر کمتر کودکی است که به محض تولد برای خود اتاق اختصاصی نداشته باشد، تختخواب مستقل، کمد لباس مستقل و انواع اسباب بازی هایی که حتی برای سن نوزاد متولد شده مناسب نیست.

 

داشتن چنین اتاقی به یکی از مستلزمات زندگی امروزی تبدیل شده است. ضروریاتی که در گذشته میان همه خانواده ها به آن توجه نمی شد و اصلا جزو ضروریات به حساب نمی آ مد، اما چیزی که در حال حاضر با گذشته چندان تفاوتی ندارد خوابیدن کودک کنار پدر و مادر است. اگر در نسل گذشته به دلیل نبود امکانات مالی و تعدد فرزندان امکان فراهم آوردن اتاق خواب مستقل برای نوزاد وجود نداشت و نوزاد به همین خاطر کنار پدر و مادر می خوابید، ولی امروزه به دلیل وابستگی شدید نوزاد به پدر و مادر این اتفاق صورت می گیرد. اتفاقی که از نظر برخی روان شناسان تربیتی امری ضروری و از دیدگاه برخی دیگر از روان شناسان، روشی کاملا اشتباه است.

 

 

به اعتقاد روان شناسان کودک، خوابیدن کودکان کنار پدر و مادر از دو جنبه مثبت و منفی قابل ارزیابی است. براساس مطالعات روان شناسی نزدیک بودن والدین به فرزندان هنگام خواب، سبب تنظیم و تعدیل سیستم عصبی نوزاد می شود. از طرفی با پیشگیری از خواب بسیار عمیق نوزاد از مرگ ناگهانی آنها جلوگیری می شود.

 

روان شناسان معتقدند در این شرایط والدین و نوزادان هر دو بهتر می خوابند و به خاطر نزدیک بودن والدین به نوزاد، دیگر نیاز نیست نوزادان کاملا بیدار شوند و گریه کنند تا پاسخی دریافت کنند. در مقابل مادران هم خواب بهتری دارند. تحقیقات همچنین نشان می دهد مادرانی که شب ها کنار فرزندانشان می خوابند ۲ برابر مادرانی که جدا از نوزادان شان می خوابند به فرزندانشان شیر می دهند. در مقابل نوزادانی که شب ها کنار مادرانشان می خوابند، مراقبت و توجه بیشتری دریافت می کنند. گفته می شود این توجه ۵ برابر بیشتر از زمانی است که نوزاد کنار والدین خود نمی خوابد. روان شناسان همچنین، معتقدند خواباندن بچه ها پیش والدین در درازمدت آثار مثبتی به دنبال دارد که ازجمله آنها بالا بردن اعتماد به نفس است. تحقیقات نشان می دهد کودکانی که از زمان تولد تا ۵ سالگی پیش پدر و مادرهای شان خوابیده اند، اعتماد به نفس بالاتری داشته و احساس گناه و اضطراب کمتری را تجربه می کنند. همچنین تحقیقات نشان داده دختربچه هایی که در زمان کودکی نزد والدین شان خوابیده اند، در بزرگسالی کمتر در مورد ارتباطات فیزیکی خود احساس ناراحتی می کنند. این روان شناسان معتقدند خوابیدن به همراه والدین، اعتماد، عزت نفس و همچنین صمیمیت را ارتقا می دهد و همچنین مهارت های اجتماعی آنها در محیط های زندگی آینده را بالا می برد. همچنین این کودکان نسبت به کودکانی که تنها می خوابند، بیشتر مورد تحسین معلمان خود قرار می گیرند. در تحقیقی که اخیرا در انگلستان انجام گرفته، مشخص شد بچه هایی که هیچ وقت در تختخواب پدر و مادرشان نخوابیده اند، کنترل ناپذیرتر، ناراحت تر و کج خلق تر هستند. حتی این بچه ها نسبت به بچه هایی که پیش پدر و مادرشان می خوابند، ترسوتر هستند. در تحقیق بسیار گسترده دیگری که روی ۵ نژاد مختلف در ایالات متحده آمریکا انجام گرفت، مشخص شد در میان همه این گروه های قومی، افرادی که شب ها پیش هم می خوابند احساس رضایت بیشتری از زندگی دارند. دیگر جنبه های مثبت این موضوع به احساس و تصور والدین برمی گردد. خیلی از پدر و مادرهایی که شب ها پیش فرزندان خود می خوابند، احساس می کنند هماهنگی بیشتری با فرزندان خود دارند و حساسیت آنها به نیازهای فرزندان شان هنگام شب، میل به پاسخگویی آنان به نیازهای بچه هایشان، در طول روز را افزایش می دهد و رابطه آنها را با فرزندشان قوی تر می کند.

 

 

در مقابل آخرین شواهد آماری که از سوی موسسه «پژوهش روی مرگ نوزادان» انجام گرفته، نشان می دهد، خوابیدن والدین و نوزاد در یک تختخواب مشترک عامل حدود نیمی از موارد خواب مرگی نوزادان است. پژوهشگران هشدار دادند این خطر بویژه در شرایطی که والدین سیگاری باشند، از داروهای مسکن و آرام بخش استفاده کرده یا خیلی خسته باشند، بسیار بیشتر می شود. در این میان نوزادان کوچک تر یا کم وزن تر که زیر ۵ / ۲ کیلوگرم هستند بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند. این متخصصان تاکید می کنند حتی بدون وجود این عوامل، ایمن ترین محل برای خوابیدن نوزادان در تختخواب خودشان است. پژوهشگران انگلیسی نیز با تحقیق روی این موضوع تاکید دارند که ما باید به تمام والدین هشدار دهیم راحت ترین جا برای خوابیدن آنها، خطرناک ترین و ناامن ترین جا برای نوزادان شان است. براساس این پژوهش خواباندن کودکان در تختخواب والدین تبعات روانی زیادی هم دارد که به همین دلیل خانواده ها باید کودک خود را بعد از چندماهگی به تنها خوابیدن عادت دهند، اما در مقابل عده بسیاری اعتقاد دارند این توصیه ها تا حدودی جنبه تجاری برای فروش کالاهای مختلف کشورهای سرمایه داری و صنعتی دارد و نوعی تبلیغ برای ترویج مصرف گرایی محسوب می شود.

 

نکته: برخی روان شناسان معتقدند کودکانی که از زمان تولد تا ۵ سالگی پیش پدر و مادرهای شان خوابیده اند، اعتماد به نفس بالاتری داشته و احساس گناه و اضطراب کمتری را تجربه می کنند.

 

به همین دلیل آنها می گویند مادران باید با توجه به شرایط و نیازهای فرزندان خود، نسبت به این موضوع تصمیم بگیرند. نسترن، خانم ۳۰ ساله ای است که مثل بسیاری از مادران با مشکل مستقل خواباندن کودک خود روبه رو است. او می گوید: دختر من ۱۰ ماهه است و هر وقت شب ها در اتاق خودش تنها می خوابد بعد از یک ساعت با جیغ بیدار می شود و دیگر نمی خوابد. نمی دانم چه باید بکنم. همه راه ها را امتحان کرده ام. مادر جوان دیگری می گوید: دختر من ۷ ماهه است و از ۲ ماهگی در اتاق خودش تنها می خوابد. در طول شب با کوچک ترین صدا بیدار می شود، ولی از این که مستقل می خوابد خیلی راضی هستم. خانم جوان دیگری می گوید: من پسرم ۹ ماهه است و از ۴ ماهگی در اتاق خودش می خوابد، خیلی هم راحت است، شبی دو بار شیر می خورد، خیلی از این شرایط راضی هستم و... خانم دیگری براساس تجربه شخصی اش با جدا خواباندن بچه ها موافق نیست و می گوید: زمانی که فرزندم یک ساله و در اتاقش تنها خوابیده بود، اما به دلیل مشکل تنفسی که برایش به دلیل نحوه خوابیدن پیش آمده بود، اگر یک دقیقه دیرتر می رسیدم بچه ام خفه می شد. او می گوید: به نظرم باید بچه بزرگ شود و بتواند صحبت کند و خودش بخواهد مستقل شود و از پدر و مادرش جدا شود.

 

 

اصغر کیهان نیا، روان شناس و مشاور خانواده در پاسخ به این سوال که کودکان باید از چه سنی در اتاق مستقل بخوابند، می گوید: پیشنهاد ما به خانواده ها این است که کودک حداکثر ۲ ماه در اتاق والدین خوابانده شود و بعد از آن به اتاق جداگانه ای انتقال یابد. او در واکنش به تحقیقاتی که توصیه می کنند به منظور نیاز کودک به احساس امنیت، بچه ها در اتاق والدین خوابانده شوند، می گوید: معمولا ۲ ماهی که توصیه می شود کودکان در اتاق والدین خوابانده شوند، به همین منظور و در جهت قوام گرفتن نوزاد است، اما بعد از آن می توان کودک را در اتاقی نزدیک به والدین خواباند تا مراقبت های لازم از او صورت گیرد و نیاز امنیت او هم تامین شود.

 

کیهان نیا نتایج منفی مستقل نکردن اتاق خواب کودک از ماه های اول را وابسته شدن بیش از حد کودک به والدین می داند و می افزاید: بارها مشاهده شده که بچه هایی که در اتاق خواب مستقل نخوابیده اند، در رفتن به مهدکودک و مدرسه در سنین بالاتر مشکل پیدا کرده اند. به گفته او در این شرایط، بچه ها متکی به خود بار نمی آیند و توانایی حل مشکلات شان را در آینده نخواهند داشت.

 

توصیه این مشاور به خانواده هایی که نگرانی بیشتری در زمینه مستقل کردن اتاق خواب کودکان خود دارند، این است که سعی شود کودک حتی در سنین خردسالی به جای اتاق پدر و مادر، در اتاق خواهر یا برادرهای بزرگ تر خوابانده شود. این کارشناس معتقد است در این شرایط مستقل کردن کودک در آینده، راحت تر صورت خواهد گرفت و از وابستگی بیش از حد او به پدر و مادر جلوگیری می شود. به گفته کیهان نیا در این حالت، احساس استقلال و متکی به خود بودن در کودکان بیشتر تقویت می شود.

 

 

روان شناسان کودک در نهایت اصرار برای خوابیدن بچه ها در اتاق والدین را یک تمایل افراطی نسبت به فرزندان در بعضی خانواده ها می دانند. آنها معتقدند تا این حد نگران بودن در مورد بچه ها اجازه شکل گیری شخصیت مستقل در آنها را نمی دهد و باعث می شود بچه ها در آینده شخصیتی وابسته پیدا کنند و توانایی رویارویی با مشکلات زندگی را نداشته باشند. با این وجود این روان شناسان معتقدند مناسب ترین سن برای مستقل کردن اتاق خواب بچه ها می تواند حتی تا بالای ۴ سالگی هم ادامه پیدا کند. آنها این سن را حداکثر سنی می دانند که بچه ها می توانند کنار والدین بخوابند، چرا که در این سن هم از لحاظ فیزیکی و هم از لحاظ ارتباطی و عاطفی، شخصیت بچه شکل گرفته است و بچه ها خود تمایل به مستقل شدن از والدین را دارند. مهم ترین تاکید روان شناسان کودک این است که والدین به هیچ وجه در این زمینه بچه های خود را با بچه های دیگر و حتی خواهر و برادرهای بزرگ ترشان مقایسه نکنند، چراکه شخصیت و خصوصیات هر کودکی با کودک دیگر فرق دارد.

 

آنها می گویند تمایل نشان ندادن بچه ها برای مستقل خوابیدن حتی تا ۱۰ سالگی هم جای نگرانی ندارد. آنها معتقدند حس استقلال باید به طور طبیعی در بچه ها رشد پیدا کند نه با فشار و زور والدین. روان شناسان کودک تمایل و اصرار بچه ها برای خوابیدن در اتاق والدین را ناشی از یک نیاز کاملا طبیعی و ضروری آنها در جوامع صنعتی امروز می دانند که والدین هر دو شاغلند و در طول روز وقت زیادی برای بودن با فرزند خود ندارند. برای این دسته از خانواده ها کنار والدین بودن بچه ها حداقل در موقع خواب تا حدودی جبران کننده نقش کمرنگ والدین در طول روز است. با وجود همه جنبه های مثبت و منفی که برای مستقل بودن یا نبودن اتاق خواب فرزندان بیان شد، والدینی که به هر دلیلی تمایل دارند فرزندان شان زودتر مستقل شوند، می توانند کارهای زیادی برای علاقه مند کردن آنها به تنها خوابیدن انجام دهند.

 

روان شناسان کودک پیشنهاد می کنند برای ترغیب بچه ها به خوابیدن در اتاق شخصی، باید توجه زیادی به طراحی دکوراسیون اتاق بچه ها داشت. به این شکل که نه تنها از لحاظ رعایت شرایط فیزیکی و وضعیت نور و هوا، بلکه در انتخاب همه وسایل اتاق بچه ها هم باید توجه کافی داشت. بهترین پیشنهادی که آنها می دهند نظرخواهی از خود بچه ها در این زمینه است. آنها معتقدند این بهترین شیوه ای است که والدین می توانند با صبر و حوصله تنها خوابیدن را به یک زمان و فرصت دلپذیر برای بچه ها تبدیل کنند.