مادر و دختری که کپی نتیجه آزمایش ازدواج یک سال قبلش را به همراه دارد، با داد و فریاد به مسوول آزمایشگاه می‌گویند: «آزمایش شما نشان نداد که آقا معتاد است، ولی بعدا فهمیدیم تریاک مصرف می‌کرده و نتوانستیم ترکش دهیم، به دلیل همین کار به دادگاه کشید.» مادر که در عصبانیت دست کمی‌از دخترش ندارد ادامه می‌دهد: «ظاهرا آن موقع هم معتاد بوده، پس چرا آزمایش شما این را نشان نداده؟»

برای آغاز یک زندگی سالم، به‌طور مسلم سلامت و صحت طرفین ملاک است. به همین منظور، عروس و داماد با مراجعه به محضر از انجام پاره‌ای آزمایش‌ها مطلع می‌شوند. محضر، زوجین را با معرفی‌نامه عکس‌دار مهر شده به آزمایشگاه می‌فرستد. آزمایش عدم اعتیاد از هر دو نفر، بررسی بیماری سیفلیس که انجام این تست برای آقایان الزامی‌است، بررسی زوجین از نظر تالاسمی، تالاسمی‌یک نقص ژنتیکی است که به دلیل شیوع بالای آن مورد توجه قرار می‌گیرد، تزریق واکسن کزاز برای خانم‌ها از جمله اقداماتی است که پیش از ازدواج انجام می‌شود.

در کشور ما به منظور پیشگیری از شیوع بیماری سیفیلیس، انجام آزمایش تشخیصی برای کلیه مردان در زمان ازدواج و فقط خانم‌هایی که ازدواج مجدد دارند، اجباری است. همچنین برای جلوگیری از بروز موارد سیفلیس مادرزادی، این آزمایش جزو آزمایش‌های معمول دوران بارداری هم است. محضرها در فرم‌های معرفی‌نامه خود از این آزمایش با عناوین متفاوتی نام می‌برند. به عنوان مثال: تست بیماری آمیزشی، تست بیماری مسری، آزمایش خون، آزمایش وی‌دی‌آر‌ال.

برای انجام این آزمایش کمی ‌سرم (یا پلاسما) خون مورد نیاز است. در صورت تایید وجود بیماری، فرد باید از سوی متخصص مورد بررسی قرار گیرد و در صورت نیاز اقدام درمانی انجام شود. پس از پایان درمان و اجازه کتبی پزشک معالج صدور گواهی ازدواج از سوی آزمایشگاه بلامانع خواهد بود.

واحدهای بهداشت خانواده در تمام مراکز بهداشتی و درمانی کشور وظیفه دارند درباره مسایل بهداشتی ازدواج، بارداری، زایمان، نگهداری و تأمین سلامت کودکان بهترین راه حل‌ها را در اختیار مراجعان خود قرار دهند یا آنها را به افراد با صلاحیت معرفی کنند. آموزش تنظیم خانواده که در ادامه آزمایش‌های ازدواج انجام می‌شود، در راستای اهداف مطرح‌شده است. اگرچه زمان کافی در اختیار کارکنان این بخش وجود ندارد و نیز حجم مطالب اجازه توضیحات بیشتر را نمی‌دهد ولی آشنایی زوجین با این واحد می‌تواند گره‌گشای مشکلات آنان در آینده باشد.در مشاوره پیش از ازدواج توصیه‌های لازم راجع ‌به پیشگیری از بیماری‌های ارثی، بارداری، سن مناسب برای بارداری، تعداد بچه‌ها و روش مناسب تنظیم خانواده به زوج‌های جوان داده می‌شود.

بیماری در نتیجه آلودگی یک زخم (اغلب زخم عمیقی که بافت له‌شده داشته باشد) با‌هاگ باکتری به وجود می‌آید. این‌ هاگ‌ها درون زخم در شرایط بی‌هوازی به فرم فعال تبدیل می‌شوند و سم تولید می‌کنند. سم تولیدشده به طور موضعی عضلات همان ناحیه را منقبض می‌کند و همچنین از طریق رشته‌های عصبی خود را به سلول‌های عصبی حرکتی در شاخ قدامی‌نخاع می‌رساند و با تحریک آنها انقباض موضعی ناحیه آلوده را تشدید می‌کند. پس از آن با انتشار سم در تمام قطعات نخاعی، تمام عضلات بدن به حالت انقباض درمی‌آیند. به بیماری کزاز در یک ماه اول عمر اطلاق می‌شود که به علت استفاده از وسایل آلوده ضمن بریدن بند ناف، ختنه کردن، پانسمان و سوراخ کردن گوش به وجود می‌آید. کزاز نوزادان با واکسیناسیون مادر حداکثر تا ماه ششم بارداری قابل پیشگیری است. یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از بروز این بیماری کشنده این است که به واکسن کزاز هنگام ازدواج توجه کافی شود.

تالاسمی‌در ایران شایع‌ترین بیماری ژنتیکی است و از انواع تالاسمی‌ها، نوع بتا شیوع بیشتری دارد.  برای شروع برنامه غربالگری ابتدا کلیه آزمایشگاه‌های ازدواج به دستگاه شمارش سلولی خودکار مجهز شده‌اند. برای این آزمایش حداقل دو سی‌سی خون است که در ویال‌های محتوی ماده ضدانعقاد گرفته می‌شود. در طرح غربالگری تالاسمی، هدف، شناسایی زوج ناقل صفت تالاسمی‌است که تصمیم دارند با یکدیگر ازدواج کنند. اگر یکی از طرفین صفت تالاسمی‌را نداشته باشد مشکلی برای آینده زندگی مشترکشان پیش نخواهد آمد. به این منظور در ابتدا نمونه آقا گرفته می‌شود و در صورت نیاز از خانم نمونه‌گیری می‌شود.

دلیل آن این است که تعداد زیادی از زنان در جامعه به کم‌خونی حاصل از فقر آهن مبتلا هستند. در این بیماری شاخص‌های مورد نظر مانند تالاسمی‌مینور کمتر از حد طبیعی است و از آن‌جایی که ملاک غربالگری فقط شاخص‌های فوق است، بنابراین مجبور خواهیم بود در مقابل این خانم‌ها، مردان بیشتری را مورد بررسی قرار بدهیم. در صورتی که آزمایش آقا طبیعی باشد، وضعیت خانم برای ازدواج از نظر صفت تالاسمی‌اهمیتی ندارد بنابراین بدون مشاوره ویژه، جواب آنها صادر می‌شود. اگر هر دو نفر شاخص‌های پایین داشته باشند (زوج مشکوک به تالاسمی)، با پزشک مشاور تالاسمی، تحت مشاوره ویژه قرار می‌گیرند. در اولین اقدام وضعیت آهن بدن آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، در صورت نیاز یک دوره درمان آهن تجویز می‌شود. سپس آزمایش دوباره انجام می‌دهند و اگر هر دو نفر ناقل تشخیص داده شوند، پس از اطلاع‌رسانی کامل در مورد آینده مشترکشان، تصمیم‌گیری برای ازدواج به عهده خودشان گذاشته می‌شود. اگر منصرف شوند پرونده آنها بسته می‌شود ولی اگر اصرار به ازدواج داشته باشند پس از تکمیل فرم‌های لازم، مجوز ازدواج برای آنها صادر خواهد شد و نیز به مرکز بهداشت محل سکونتشان معرفی می‌شوند و از طریق کارشناسان آن مرکز وضعیت بارداری خانم پیگیری می‌شود تا اقدامات لازم در زمان بارداری برای تشخیص وضعیت صفت تالاسمی‌در جنین پیش از ماه چهارم بارداری انجام شود تا در صورت نیاز مجوز سقط جنین صادر شود. در پایان این قسمت ذکر این نکته ضروری است که بیماری‌های ژنتیکی زیادی وجود دارند ولی به طور رسمی‌ و قانونی هنگام ازدواج بررسی نمی‌شوند. در صورت نیاز، خود زوجین باید از طریق مراکز مشاوره ژنتیک آنها را باید پیگیری کنند. ضرورت این پیگیری فقط به کسانی که ازدواج فامیلی انجام می‌دهند برنمی‌گردد بلکه در هر دو خانواده پسر یا دختری که با هم ازدواج می‌کنند اگر مثالی از نقص ژنتیکی، سقط‌های مکرر، مشکلات مادرزادی در وابستگان وجود دارد باید این پیگیری‌ها انجام گیرد.

نمونه ادرار از زوجین به منظور شناسایی افرادی که ترکیبات تریاک را استعمال می‌کنند، گرفته می‌شود. مصرف مواد مخدر جزو ناهنجاری‌های اجتماع محسوب می‌شود، بنابراین دور از انتظار نیست اگر مصرف‌کننده این مواد که برای ازدواج مراجعه می‌کند سعی در مخفی نگه‌داشتن آن نماید (برای مثال از طریق تقلب در گرفتن نمونه ادرار). به این دلیل، نمونه‌گیری در این بخش با حضور ناظر انجام می‌شود. به کارگیری تکنولوژی دوربین‌های مداربسته در برخی آزمایشگاه‌ها ضمن رعایت اصول اخلاقی و احترام گذاشتن به شأن افراد، صحت نمونه‌گیری را هم تضمین می‌کند. انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد و نمونه ادرار در لیوان یکبار مصرفی که در اختیار مراجعه‌کننده قرار می‌گیرد، گرفته می‌شود. بیشترین دارویی که در روش غربالگری آزمون اعتیاد موجب نتیجه مثبت می‌شود، داروهای کدئین‌دار است. متأسفانه به دلیل مصرف بی‌رویه داروهای کدئین‌دار (به‌خصوص استامینوفن کدئین) تعداد مراجعین ازدواجی که نمونه‌هایشان برای آزمایش تأییدی کنار گذاشته می‌شود کم نیستند بنابراین حتی‌الامکان پیش از آزمایش، از مصرف داروهای کدئین خودداری کنید.

حالا مراجعه‌کننده‌ای که برگه جواب مثبت در دست دارد به مسوول آزمایشگاه می‌گوید: «من نه تنها دارو نخورده‌ام بلکه سیگار هم نمی‌کشم.» پس از چندی مشخص می‌شود که وی چند روز قبل به دلیل درد کمر، یک قاشق از شربت گیاهی قهوه‌ای‌رنگی را مصرف کرده است. مسوول آزمایشگاه یادآوری می‌کند در اغلب داروهای شربت‌ مانند که در عطاری‌ها موجود است و به عنوان ضددرد تجویز می‌شوند، ترکیبات تریاک به کار رفته است و از مصرف آنها باید پرهیز کرد. همچنین قرار گرفتن در معرض دود حاصل از استعمال تریاک نیز موجب مثبت شدن تست می‌شود.