برگزاری مراسم ازدواج یکی از اتفاقات خوشایند و خاطره انگیز برای هر فردی است. اما همین اتفاق خوشایند، اکنون به یک حادثه پراسترس و پرتنش تبدیل شده است. بیراه نیست اگر بگوییم که هزینه ها و چگونگی برگزاری این مراسم گاه به یکی از موانع ازدواج تبدیل می شود یا شروع زندگی مشترک را به تأخیر می اندازد. به این ترتیب یک موضوع فرعی و حاشیه ای جای خود را به اصل داده و کنار گذاشتن آن با وجود سنت هایی که در حوزه ازدواج ریشه دوانده است، ناممکن به نظر می رسد.

 

با این همه هستند همسرانی که مراسم ازدواج خود را در کمال سادگی برگزار می کنند. به راستی چگونه می توان بار سنگین مراسم ازدواج را از نامزدی، سفره عقد، خرید برای عروس و داماد، برگزاری مراسم در تالار عروسی، عکاسی و فیلمبرداری گرفته تا آن چه طی سالیان متمادی به آن اضافه شده است، از روی دوش جوانان برداشت؟ شاید پاسخ به این سوال دشوار باشد اما در این مطلب تلاش کرده ایم، به بخشی از این پرسش پاسخ دهیم.

 

وقتی می توانیم مراسم ازدواج را به شکل منطقی و صحیح برگزار کنیم که در آموزش فلسفه ازدواج به جوانان موفق عمل کرده باشیم. باید توجه کرد که اگر نتوانیم پدیده ای را از اساس به درستی تبیین کنیم، در پرداختن به مسائل جانبی آن نیز نمی توانیم به خوبی عمل کنیم. بنابراین بدیهی است که وقتی جوانان از ازدواج درک صحیحی ندارند، درباره برگزاری مراسم ازدواج هم درک و منطق درستی نخواهند داشت؛ متأسفانه گاهی مشاهده می شود که برگزاری مراسم عروسی خود به اصل تبدیل می شود و ذهن جوانان و خانواده ها را پر می کند. در چنین شرایطی از جوانانی که فلسفه ازدواج را نمی دانند، نمی توان توقع داشت که درباره مراسم و مناسک ازدواج دیدگاه درستی داشته باشند.

 

دکتر غلامرضا حسنی درمیان جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این مطلب به خراسان می گوید: درک فلسفه ازدواج مستلزم آموزش درباره دلایل ازدواج و ماهیت آن است. ازدواج یک گام بزرگ برای رشد و تعالی شخصیت و حرکت به سوی تکامل انسانی است. فرد با ازدواج به عنوان یک امر روحانی می تواند به پرورش روح و تعالی دادن جنبه های انسانی خود بپردازد. درست به همین دلیل است که در اسلام امری مقدس شناخته شده است و نیمی از دین فرد با آن کامل می شود.

 

همچنین غایت ازدواج، تربیت و پرورش نسل پاک و صالح است. فرد پس از ازدواج از منیت های خود دست می شوید و به علت داشتن هدف غایی، شخصیتی والاتر و رشد یافته تر می یابد. اما متأسفانه در جامعه کنونی شرایط به گونه ای است که انجام مراسم ازدواج، آن را به کلی از اصل خود دور کرده است و از آن جا که درباره هدف ازدواج آموزشی به جوانان نداده ایم برگزاری مراسم عروسی هم تحت تأثیر قرار گرفته است.نکته این جاست که بسیاری از آسیب هایی که بعدها نهاد خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد، از همین جا آغاز می شود. زیرا تبعات اقتصادی یک ازدواج بر خانواده ها چنان سنگینی می کند که آن ها را بامشکلات زیادی مواجه می سازد. این در حالی است که خانواده یک نهاد اجتماعی است نه اقتصادی و ازدواج یک گذر معرفت شناختی به سوی کمال است نه پله ترقی برای رسیدن به مادیات.

 

به گفته عضو شورای علمی برنامه جامع خانواده پایدار، عواملی همچون جامعه پذیری معیوب، غالب شدن ارزش های مادی در اعتبار سنجی زندگی اجتماعی، بروز شکاف نسلی، ایجاد سبک های جدید زندگی، تغییر دیدگاه درباره مفهوم زندگی، ضعف در جهان بینی نسلی، گرفتار شدن در روزمرگی، چشم و همچشمی و رقابت های کاذب، کاهش مسئولیت پذیری و کاهش عقلانیت از مهم ترین دلایل گرایش افراطی به برگزاری مراسم مجلل عروسی است که بخش عمده ای از آن به دلیل تغییرات اجتماعی ناشی از سپری شدن دوره گذار در جامعه ایران شکل گرفته است.

 

همچنین رواج دیدگاه های افراطی درباره شادی و نشاط در مراسم عروسی به معضلات دامن زده است. طبق یک دیدگاه گفته می شود که این مراسم باید بدون هر گونه شادی و نشاط برگزار شود و دیدگاه دیگر به ایجاد شادی و نشاط به هر بهایی اعتقاد دارد و بر این اساس متأسفانه در برخی مراسم عروسی مسائل شرعی و اخلاقی نادیده گرفته می شود. درباره دیدگاه اول باید یادآوری کرد که اسلام به هیچ عنوان با شادی مخالف نیست.

 

نکته این جاست که در بسیاری از موارد جوانان را نهی می کنیم و به عبارتی فقط به آن ها می گوییم چه نکنند. در صورتی که باید به جوانان این آموزش را بدهیم که چه کارهایی بکنند تا هم اخلاق و شرع را رعایت کرده باشند و هم اصل شادی و نشاط پابرجا مانده باشد.مسئله مهم دیگری که درباره شادی در مراسم عروسی باید مطرح شود این است که از آن جا که شادی و نشاط برای جوانان در جامعه نهادینه نشده است، به مصداق «یک شب که هزار شب نمی شود» عمل می کنند و برای شادی در مراسم ازدواج حد و مرزی قائل نمی شوند.

 

در واقع برای حل این معضل چاره ای نداریم جز این که ساختار و نظام حاکم بر اجتماع را به گونه ای اصلاح کنیم که شادی و نشاط نهادینه شود و به جوانان متذکر شویم که شادی و نشاط هم چارچوب مشخصی دارد.

 

دکتر حسنی با تأکید بر این که جامعه ما ظرفیت بالا رفتن آگاهی های عمومی را دارد، تأکید می کند: سواد عمومی ظرف سال های گذشته در کشور افزایش چشمگیری پیدا کرده است و اگر عزم جدی در سطح فردی و اجتماعی و در میان سیاست گذاران به وجود آید، تمامی آداب و رسوم دست و پا گیر و نادرست، اصلاح پذیر است. همچنین تلاش برای ایجاد برابری در ازدواج نیز از اقدامات نادرستی است که باید اصلاح شود. در حوزه ازدواج باید بر هم افزایی تأکید کنیم نه برابری خواهی. در واقع زن و مرد دو موجود مستقل هستند که یکدیگر را تکمیل می کنند و قرار نیست به دنبال تساوی باشند. بنابراین باید تلاش فردیت و استقلال یکدیگر را به رسمیت بشناسند و زمینه رشد هم را فراهم کنند.تمامی الگوهای اجتماعی قابل بازسازی است و از آن جا که هیچ امری به اندازه ارائه الگوهای صحیح و آموزش موثر نیست، لازم است الگوهای صحیح را معرفی کنیم. هم اکنون ظرفیت بالقوه ای در جامعه وجود دارد که آن را نادیده گرفته ایم. جوانان تشنه یاد گرفتن هستند و این ما هستیم که نتوانسته ایم محتوای آموزشی خوب و مفیدی را به آن ها ارائه کنیم.