میانگین طول عمر افراد جامعه و میزان امید به زندگی از شاخص های اصلی و مهمی است كه در بررسی و پایش وضعیت بهداشت و سلامت هر جامعه ای مدنظر قرار می گیرد. اقداماتی مانند كاهش مرگ و میر نوزادان و كودكان، كاهش مرگ و میر مادران باردار، بهداشت دوران بارداری، بهداشت مادر و كودك، واكسیناسیون، مبارزه با بیماریهای واگیردار، بهداشت محیط، ارتقاء سطح دانش و آگاهی های عمومی و اطلاع رسانی علمی و دقیق و مستمر در راستای آموزش همگانی، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی نوین و روزآمد، آسان سازی و افزایش ضریب دسترسی مردم به خدمات و امكانات بهداشتی و درمانی، ساخت و اختراع تجهیزات و امكانات درمانی و تشخیصی جدید و پیشرفته، گسترش و توسعه و ارتقاء سیستم خدمات بهداشتی اولیه، آهنگ رو به رشد تحقیقات و پژوهش های پزشكی، دستیابی به روشهای درمانی بهتر، تامین و تهیه و تولید داروهایی با ضریب تاثیر بیشتر و عوارض جانبی كمتر، تغییر در شرایط و سبك زندگی، توجه به اصلاح رفتارهای تغذیه ای، توجه بیشتر به بهداشت روان و… توانسته است میانگین عمر را در كل جهان بالا ببرد.

 

 

ضمن اینكه آسیب پذیری و بالطبع تلفات انسانی ناشی از حوادث و رخدادهایی مانند جنگ، حوادث و بلایای طبیعی و… نیز كمتر شده است. البته نباید پیشرفتهایی كه در كنترل و مهار و پیشگیری همه گیری هایی كه قبلا تلفات سنگین و بیشماری برجای می گذاشتند، را فراموش كنیم.

 

در كشورمان ایران هم اگر چه هنوز هم در حوزه بهداشت و درمان با وضعیت ایده آل فاصله داریم، لیكن به گواهی شاخص های معتبر بین المللی، شرایط خوب و قابل قبولی پیدا نموده ایم كه بالارفتن میانگین عمر و امید به زندگی در ایرانیان از آن جمله است.

 

میانگین سنی جامعه كنونی ایران به گونه ای است كه ایران را جامعه ای جوان می دانند. به عبارت دیگر، هرم جمعیتی ایران از لحاظ فراوانی گروههای سنی، در شرایطی است كه اكثریت جمعیت ایران را جوانان تشكیل می دهند.

 

افزایش زاد و ولد و رشد لجام گسیخته جمعیت در سالهای قبل از مهمترین دلایل این تغییر است. البته به حمدلله آهنگ رشد جمعیت در ایران در حال حاضر به كمتر از یك سوم شرایط بحرانی گذشته رسیده است و به استناد آخرین سرشماری نفوس و مسكن در سال ۱۳۸۵ به حدود ۵/۱ درصد رسیده است.

 

جوان بودن جامعه ایران از جهاتی چون نیروی انسانی مولد و فعال، نوآوری و ابتكار، پرورش و تربیت نیروی كاردان و متخصص و تحصیل كرده، نشاط و طراوت فضای عمومی جامعه، انگیزه های سیاسی و اجتماعی و ورزشی، اهداف نظامی و دفاعی و… خود نوعی فرصت و پتانسیل و امتیاز است، لیكن از سوی دیگر با ملاحظه مشكلات و تنگناهای اشتغال، مسكن، ازدواج، سهم سرانه ملی، تولید ناخالص ملی، امكانات تحصیلی، مطالبات خاص و فزاینده دوران جوانی، اوقات فراغت و… و در صورت بی توجهی و عدم مدیریت صحیح و فقدان اهتمام ملی می تواند تهدیدكننده باشد.

 

بالارفتن تعداد سالمندان جامعه روی دیگر سكه است. اگر چه هم اكنون هم تعداد سالمندان ایرانی بنا به دلایلی كه اشاره شد بیشتر از گذشته است، اما با محاسبه انبوه جوانانی كه اكثریت جمعیت كنونی ایران را تشكیل می دهند و امید به زندگی آنها بیشتر و قوی تر و در نتیجه میانگین عمر طولانی تری را انتظار دارند، به تدریج در سالهای آینده و نه چندان دوری، جمعیت ایران به نحوی تغییر خواهد یافت كه درصد قابل ملاحظه و صدالبته به مراتب بیشتر از اكنون از جمعیت كشور را، مردان و زنان سالمند تشكیل خواهند داد.

 

خلاصه آنكه جوانان پر تعداد امروزی، سالمندان فردای ایران خواهند بود و كشورمان باید خود را برای شرایط ویژه ای آماده و مهیا سازد. چرا كه انبوه سالمندان فردای ایران، به مقتضای شرایط سنی، روحیات و مطالبات دوران سالمندی، بیماریها و مشكلات فیزیكی و جسمی و روانی آن و… شرایطی غیر از واقعیات جمعیت جوان امروز ایران را ایجاب خواهند نمود. اگر امروز توجه به اشتغال و مسكن و ازدواج جوانان از الزامات و اولویتهای جدی مدیریت كشور است، در آینده باید رسیدگی به وضع سالمندان از قبیل طب سالمندی، نگهداری و مراقبت و پرستاری از آنها، ورزش و تفریح خاص این دوران، تغذیه سالمندان و… را هم باید به اولویت های مدیریت كشور اضافه نمود.

 

متاسفانه عده ای آنگاه كه صحبت از سالمندی و سالمندان به میان می آید، تنها به سرای سالمندان می اندیشند. در صورتی كه همانگونه كه اشاره رفت، موضوع فراتر از اینهاست. ضمن اینكه آنچه امروزه در سراهای سالمندان كشور اجرا می شود اغلب نوعی رفع تكلیف است وگرنه نیازهای دوران سالمندی در ابعاد مختلف كجا و وضعیت این مراكز كجا.

 

البته بحث امكانات و بودجه ای كه باید به این حوزه اختصاص یابد، خود داستان دیگری است و كافی است كه اشاره كنیم اكثر این مراكز در حال حاضر به صورت خیریه مردمی اداره می شوند. اما سطحی نگری در برخورد با مسایل سالمندان و فقدان و یا ضعف نگاه علمی و كلان نگر در این موضوع، مشكل دیگری است كه باید بدان اندیشید و در رفع آن كوشید.

 

آنچه امروزه و در كشورهای پیشرفته دنبال می شود علاوه بر اجتناب از جدایی و ایجاد فاصله بین سالمندان و كانون خانواده و نیز تكیه بر بهره مندی از توان و دانش و تجربه سالمندان بعنوان سرمایه ای ارزشمند، تاسیس مراكز و شهرك هایی است با شرایط آب و هوایی مناسب و با كلیه امكانات رفاهی، تفریحی، علمی، ورزشی، پزشكی، توانبخشی و… تا سالمندان بتوانند بهره مند از امكاناتی مناسب، شرایطی سالم و مفید را تجربه نمایند.

 

استفاده از افراد متخصص، كاردان و باتجربه درخصوص مسایل سالمندان، بهره گیری از توان خود سالمندان در اداره این مراكز، آسان سازی روابط و تعاملات میان سالمندان و خانواده ها، امكان همراهی و هم زیستی زوجهای سالمند و… از اولویتها و امتیازات این مراكز است.