درباره مشکلات جنسی سالمندان چه می دانید؟
درباره مشکلات جنسی سالمندان چه می دانید؟
به دنبال افزایش چشمگیر جمعیت در دهه 60، هرم جمعیتی کشور تا مدت‌ها با قاعده‌ای بزرگ (نماینده افراد کم‌سن و سال جامعه) ترسیم می‌شد اما کمترشدن نرخ باروری و افزایش امید به زندگی، باعث شده است تا سالمندان به‌تدریج سهم قابل‌توجه‌تری از جامعه را تشکیل دهند و با توجه به اینکه برخورداری از سلامت جنسی از جمله حقوق این طبقه از جامعه است، حفظ کیفیت زندگی و توجه به برخی جنبه‌های مهم موضوع سلامت جنسی در زنان و مردان سالمند باید در برنامه‌های سلامت کشور لحاظ شود...
علاوه بر محدودیت‌های بالقوه زیست‌شناختی در سالمندی، ملاحظه‌های جمعیت‌شناختی نیز بر عملکرد جنسی در سنین بالا تاثیرگذار است.
مثلا حتی در کشورهای پیشرفته نیز امید به زندگی زنان حدود 5 سال بیش از مردان است. از طرفی در این کشورها هم زنان به‌طور میانگین با مردانی 2 سال بزرگ‌تر از خود ازدواج می‌کنند بنابراین بسیاری از زنان در سنین بالا، اصولا همسر خود را از دست داده‌اند.
در کشورهای اروپای غربی، امید به زندگی همراه با فعالیت جنسی بعد از 55 سالگی برای مردان 16 سال و برای زنان 10.6 سال است، اما در عمل مردان در سنین بالا بیشتر به اختلال‌های «عملکرد جنسی» دچار می‌شوند. این موضوع می‌تواند ناشی از فرایند طبیعی سالخوردگی باشد یا به علت بیماری‌های مزمن شایع در این سنین.
در زنان و مردانی که سطح سلامت خوبی دارند، هیچ سقف سنی‌برای فعال بودن از نظر جنسی وجود ندارد. البته ملاحظه های فرهنگی و اجتماعی در رفتار جنسی سالمندان تعیین كننده‌اند و برای امکان برخورداری سالمندان از مواهب زندگی فعال زناشویی، فرهنگ‌سازی و تلاش برای کمرنگ‌كردن تدریجی برخی تابوها در این خصوص از مسئولیت‌های متخصصان حوزه سلامت، فرهنگ، حقوق و اخلاق است.
اگرچه برخی اختلال‌های عملکرد جنسی بهخصوص اختلال نعوظ در آقایان با افزایش سن شیوع بیشتری می‌یابد اما افراد دچار این موضوع الزاما شکایتی از زندگی جنسی خود نخواهند داشت.
حتی مطالعه‌ها نشان می‌دهند با افزایش سن، باوجود بیشتر شدن اختلال عملکرد، شکایت و ناراحتی افراد از این وضعیت کاهش می‌یابد. توجیهی که برای این حالت ارائه میشود، این است که برخلاف نسل‌های جوان‌تر که تجربه جنسی خوب را صرفا در داشتن نعوظ کامل می‌دانند، بسیاری از سالمندان توانایی در رسیدن به یک نعوظ کامل را پیش‌نیاز ادامه فعال بودن به لحاظ جنسی نمی‌دانند بهخصوص که رسیدن به ارگاسم هم مستلزم چنین وضعیتی نیست.
علاوه بر تغییرات زیست شناختی معمول در سالمندی، بیماری‌های رایج در سنین بالا نیز بر روابط زناشویی سالمندان تاثیر می‌گذارند.
بیماری‌هایی كه بر توان جنسی مردان تاثیر می‌گذارند
از مهم‌ترین بیماری‌هایی که بر توان جنسی مردان تأثیر می‌گذارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تصلب شرایین: فرایند تصلب شرایین عملا از روزهای نخست زندگی یک انسان شروع میشود و با افزایش سن ادامه می‌یابد. هرچه سن بالاتر می‌رود، قابلیت ارتجاعی عروق کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر آن، به دنبال آسیب به سنگفرش پوشاننده داخل عروق (اندوتلیوم) و تلاش بدن برای ترمیم این آسیب‌ها، پلاک‌های «آترومی» در شریان‌ها تشکیل و به تدریج بزرگ‌تر می‌شوند و می‌توانند با توجه به محلی که در آن تنگی ایجاد کرده‌اند، علایم و عوارض مختلفی ایجاد كنند.
عواملی مثل بالا بودن فشارخون، چاقی، مصرف دخانیات، دیابت و بالا بودن کلسترول خون این فرآیند را تسریع می‌کنند. طبیعی است هرچه قطر شریان کمتر باشد، ایجاد تنگی و حتی گرفتگی رگ زودتر دردسرساز خواهد شد.
شریان‌های تغذیه‌کننده بافت‌های نعوظی آلت نیز از این قاعده مستثنی نیستند و از آنجا که بسیار باریک‌اند (حدود یک چهارم قطر عروق کرونر که به قلب خون‌رسانی می‌کنند)، نسبتا زود یعنی با 50 درصد کاهش در قطر فضای داخلی رگ، علایم بیماری آشکار میشود. امروزه اختلال نعوظ را به عنوان یک وضعیت پیش‌بینی‌کننده گرفتاری‌های عروق کرونر قلب در نظر می‌گیرند.
2. چاقی: یکی دیگر از مشکلاتی که با افزایش سن خودنمایی می‌کند، چاقی است. چاقی با مکانیسم‌های مختلف برای سلامت فرد زیان‌آور است و شانس بروز اختلال‌های عروقی نعوظ را افزایش می‌دهد.
به علاوه، چاقی عامل خطر بروز دیابت است و حدود 50 درصد از افراد مبتلا به دیابت بالای 65 سال، به اختلال نعوظ مبتلا هستند. دیابت افزون بر درگیری عروقی با آسیب به اعصاب انتهایی نیز می‌تواند باعث کاهش توانایی نعوظ مردان شود.
3. کاهش میزان تستوسترون: میل و عملکرد جنسی تا حد زیادی به سطوح هورمونی تستوسترون وابسته است. این در حالی است که برآوردها نشان می‌دهد با گذشتن از مرز میانسالی، میزان تستوسترون خون در مردان هر سال حدود یک درصد کاهش می‌یابد.
اگر این کمبود ظرفیت تولید تستوسترون در سالمندی از حدی فراتر رود، می‌تواند باعث بروز «نشانگان کمبود تستوسترون» شود كه علایم آن عبارتند از:
کاهش توده و قدرت عضلانی، خلق افسرده و کاهش قدرت شناختی، کاهش میل جنسی و توان دستیابی به نعوظ. اگرچه کمبود هورمون با اختلال در نعوظ مرتبط است ولی مشکلات عروقی و انتقال عصبی سهم بسیار بیشتری در ایجاد این اختلال دارند.
4. مشکلات ادراری: مشکلات ادراری که در بسیاری از مردان سالمند دیده میشود، مثل تکرر ادرار، نیاز به تخلیه ادرار در طول شب، دردناک یا سخت بودن خروج ادرار، بی‌اختیاری و نشت ادرار در شرایطی که مثانه پر است و تخلیه ناکامل ادرار که قبلا از آنها تحت عنوان «پروستاتیسم» یاد می‌شد و امروزه به «علایم مجرای ادراری تحتانی» معروف هستند، می‌توانند باعث اختلال در نعوظ (در مورد مکانیسم آن هنوز ابهام وجود دارد) و مشکل در انزال و حتی انزال دردناک شوند.
بیماری‌هایی كه بر توان جنسی زنان تاثیر می‌گذارند
از میان مهم‌ترین بیماری‌هایی که بر توان جنسی زنان تأثیر می‌گذارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تصلب شرایین: پدیده تصلب شرایین و بیماری‌های قلبی- عروقی اگرچه دیرتر از مردان ولی به هرحال زنان سالمند را درگیر خواهد كرد. البته در مقایسه با مردان، کمتر باعث اختلال عملکرد جنسی‌شان خواهد شد زیرا در زنان فرایندی مثل نعوظ اتفاق نمی‌افتد ولی ممكن است دچار تغییرات خلقی مثل افسردگی شوند.
برخی داروهای کنترل فشارخون نیز ممکن است بر افزایش ترشحات واژن به دنبال تحریک جنسی و حتی ارگاسم تاثیرات منفی داشته باشند.
2. چاقی: چاقی در زنان سالمند هم می‌تواند بر عملکرد و رضایت جنسی‌شان تاثیرگذار باشد. البته این موضوع تا حدی نیز به ملاحظه‌های فرهنگی و اجتماعی مرتبط است. مثلا مطالعه‌ای در ایتالیا نشان داد زنان چاق عملکرد و رضایت محدودتری را گزارش می‌كنند در حالی که این یافته در مطالعه‌ای دیگر در مورد زنان کشور ترکیه مشاهده نشد. به هر حال تصویر بدنی از خود برای اغلب خانم‌ها و در هر سنی یک متغیر مهم در زندگی زناشویی و جنسی است.
3. دیابت: دیابت نیز (نوع یک و دو) می‌تواند هر 3 حیطه میل جنسی، واکنش به تحریک‌های جنسی و رسیدن به ارگاسم را دچار اختلال کند، بهخصوص اگر با زمینه افسردگی همراه شود بنابراین کنترل دیابت (هرچه زودتر و در سن کمتر) برای حفظ عملکرد جنسی در خانم‌ها هم بسیار مهم است.
4. یائسگی: صرف نظر از بیماری‌های معمول در این دوران، پدیده یائسگی و توقف کار تخمدان‌ها نیز تغییرات بیولوژیک جدی در بدن به‌وجود می‌آورد و می‌تواند روی عملکرد جنسی خانم‌ها تاثیرگذار باشد.
منبع عمده استروژن در این سنین هورمون‌های آندروژنی هستند که به استروژن تبدیل می‌شوند. کمبود استروژن می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی مانند کم‌پشت شدن موهای ناحیه تناسلی، کم‌شدن چربی زیرپوستی در ناحیه تناسلی که گاهی می‌تواند زمینه ایجاد التهاب مثانه بعد از رابطه زناشویی را فراهم كند، كوتاه‌تر شدن واژن و كمتر شدن قابلیت ارتجاعی آن و شكننده‌ترشدن بافت پوشاننده آن (اپیتلیوم) شود كه بی‌توجهی به این تغییرات در واژن و لزوم حفظ لغزندگی کافی (حتی با استفاده از ژل‌های لوبریکانت موجود در اغلب داروخانه‌ها) ممکن است به درد هنگام رابطه زناشویی بینجامد.
علاوه بر کمبود استروژن (که موضوع لزوم جایگزینی در مقابل خطرهای تجویز آن مدت‌هاست که بین متخصصان مختلف مورد اختلاف است)، با توقف کار تخمدان‌ها حدود نیمی از ظرفیت تولید آندروژن (هورمون‌های مردانه که عامل اصلی تحریک میل جنسی در هر 2 جنس هستند) نیز کاسته میشود و این موضوع هم ممکن است بر میل جنسی تا حدی تاثیر بگذارد.
5. مشکلات ادراری: بی‌اختیاری ادرار در خانم‌های مسن مشکل ناشایعی نیست اما در مورد اینکه این بی‌اختیاری هنگام فعالیت زناشویی (بهخصوص هنگام ارگاسم) چقدر می‌تواند مشکل‌ساز باشد، اختلاف‌نظر وجود دارد.
تغییرات جنسی با افزایش سن در مردان سالم
کاهش گیرنده‌های «بتاآدرنرژیک» و گیرنده‌های «کلی نرژیک» باعث میشود تا فعالیت آلفا آدرنرژیک دستگاه عصبی سمپاتیك افزایش یابد و این موضوع با ظرفیت آزادشدن ماهیچه‌های صاف موجود در اجسام غاری که برای ایجاد نعوظ بسیار اهمیت دارند، در تقابل است.
افزایش بافت همبند در آلت تناسلی نیز از میزان قابلیت اتساع آن می‌کاهد و به‌علاوه از حساسیتش نیز کاسته میشود. به این ترتیب در نهایت ایجاد نعوظ به تحریک بیشتر ناحیه آلت و اسكروتوم (پوسته بیضه) و همچنین زمان بیشتری نیاز پیدا می‌كند.
البته همین موضوع باعث میشود اختلال انزال پیش از موعد یا آنچه به انزال زودرس معروف است، در این سنین کمتر مشکل‌ساز شود. به‌علاوه ارگاسم ممکن است کوتاه‌تر شود و خروج منی با شدت کمتری همراه باشد. دوره عدم پاسخ مجدد به تحریک جنسی متعاقب ارگاسم با افزایش سن به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد (از چند ساعت تا حتی یکی دو روز)
تغییرات جنسی با افزایش سن در زنان سالم
همان تغییراتی که در گیرنده‌های بتا و سیستم «کلی نرژیک» اتفاق می‌افتد در زنان نیز با افزایش سن باعث کاهش پتانسیل لغزنده‌سازی افزایش ترشحات واژن به دنبال تحریک جنسی میشود.
به این ترتیب ممکن است زمان بیشتری برای ایجاد لوبریکاسیون لازم باشد بنابراین همسر باید به این نکته توجه كند. اگرچه گاه رسیدن به ارگاسم نیز می‌تواند به مدت زمان بیشتری نیاز داشته باشد ولی با افزایش سن، در ظرفیت ارگاسمی یک زن یا توانایی او در رسیدن به ارگاسم (اوج لذت جنسی) هیچ خللی ایجاد نخواهد شد.
نكته پایانی
سن بالا با وجود تجربه، دانش و مهارت‌های روانی- اجتماعی بیشتر تضمین‌کننده مواجه‌نبودن زن و مرد با مشکلات جنسی نیست بنابراین مناسبت‌های جنسی مثل گذشته کماکان از روابط زناشویی زوج تاثیر می‌پذیرد و البته روابط زناشویی نیز بر مناسبت‌های زندگی مشترک اثرگذار است.
اختلال در عملکرد جنسی یکی از طرفین نیز می‌تواند باعث اختلال عملکرد جنسی طرف مقابل شود. پزشكان و متخصصان محترم باید در نظر داشته باشند در مواجهه با افراد دچار بیماری‌های مزمن، ناتوانی‌های جسمی و سرطان، بی‌توجهی به زندگی و مشکلات زناشویی آنها، نمونه بارزی از مراقبت بهداشتی درمانی نامناسب است.
از طرفی نپرداختن به زندگی و مشکلات جنسی سالمندان (که به‌طور شایع دچار بیماری‌های مزمن هستند) نیز نوعی «غفلت» و «تبعیض» در ارائه مراقبت‌های سلامت محسوب میشود.
|
توسط : مشاورفا در تاریخ : 10-02-1394, 22:53 بازدیدها : 2020
مطالب مشابه :
بازدید کننده گرامی ، بنظر می رسد شما عضو سایت نیستید
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید .
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید .
