بذار یک کم دیگه بخوابم ...
همه ما، در هر سن و جایگاهی، تحول را به سادگی نمی‌پذیریم و تحول برایمان ، با اضطراب و هیجانی نهفته و گاه بارز و آزاردهنده ،همراه است. فرا رسیدن فصل درس و مدرسه برای کلاس اولی‌ها، تحولی بزرگ و برای با تجربه‌ها و دانش‌آموزان دیگر، دغدغه‌ای مجدد، پس از استراحت و تعطیلی تابستان است. در این بین ، لزوم تغییر در زمان خواب و استراحت کودکان ،هنگام شروع مدرسه و امتناع و لجبازی خاص آنها در مقابل خواب و استراحت، حکایتی به قدمت تاریخ دارد. اگر با آغاز درس و مدرسه همراه شود، به معضلی آزاردهنده تبدیل میشود.
در بررسی که در پی می‌آید، راهکارهایی برای تنظیم زمان خواب و استراحت دانش‌آموزان در هفته‌های اول شروع سال تحصیلی ارائه شده است.
خواب، معضلی کودکانه
با شروع فصل پاییز و فرا رسیدن سال تحصیلی جدید، یکی از مشکلات والدین - یعنی تنظیم زمان خواب و استراحت کودکان - نیز از راه می‌رسد. تغییری که چندان خوشایند کودکان نیست.
برای کلاس اولی‌ها ،تاکنون زمان مشخص برای خواب و بیداری وجود نداشته، که اگر هم داشته، با هر تفریج و گردشی به سادگی تغییر یافته و به هم خورده است. کمی بزرگ‌ها نیز، پس از سه ماه تعطیلی، علاقه‌ای به خوابیدن در زمان مشخص ندارند، چرا که به طور ذاتی از قرار گرفتن در چارچوب و قوانین می‌گریزند...
ایجاد تحول به صورت تدریجی، بهترین و آسان‌ترین شیوه تنظیم ساعت خواب و بیداری کودکان است.
نخستین حرکت‌های به سوی نظم
خواب و استراحت کافی و در نتیجه شاداب بودن کودک، فراگیری بیشتر کودک را در پی دارد. اما پژوهش‌ها نشان می‌‌دهد، 25 درصد کودکان و والدین آنها ،بر سر مسئله خواب با مشکل روبه رو هستند، پژوهشگران راهکارهای ساده‌ای را برای تنظیم خواب کودک به این شرح ارائه می‌کنند:
- روی زمان خوابی که برای فرزندتان در نظر گرفته‌اید، تأکید داشته باشید، حتی اگر با مخالفت او رو به رو شدید. امّا تأکید شما نباید به صورت تحکم و دعوا بیان شود، بلکه با برنامه‌ریزی درست و گوشزد کردن زمان خواب و استراحت، به نتیجه مطلوب می‌رسید.
- در مقابل لجبازی فرزندتان صبر داشته باشید، دعوا و مجادله راه حل صحیحی نیست.
- از والدین موفقی که برنامه منظمی برای فرزندانشان در نظر گرفته و در اجرای آن نیز موفق بوده‌اند، کمک بگیرید.
- برای مدتی همراه فرزندتان بخوابید و بعد از به خواب رفتن او، از کنارش بلند شوید. در واقع مقدمات خواب مثل مسواک زدن، پوشیدن لباس خواب و ... را همراه او انجام بدهید تا به گمان اینکه همراه شما می‌خوابد، لجبازی نکند. این کار دروغ گفتن به کودک نیست . همراه شدن و اطمینان دادن به او است.
چرا کودکان از خواب می‌گریزند؟
بسیاری از کودکان با وجود خستگی زیاد و خواب‌آلودگی، خوابیدن را دوست ندارند و برای بیدار ماندن با خود و دیگران نبرد می‌کنند.
دلیل این رفتار، پرتحرک بودن ذاتی کودکان و علاقه آنها به جستجو کردن، شناختن، کنجکاوی و بازی و تفریح است و به همین دلیل فکر می‌کنند با خوابیدن فرصت دست یافتن به تازه‌ها از دست می‌رود. از طرفی دوست دارند بزرگ بودن را تجربه کنند و همه آنها را کودک نپندارند.
روان شناسان به دلیل این شناخت‌ها، تأکید دارند که زمان خواب و بیداری کودکان باید براساس ویژگی‌های فردی آنها و میزان نیاز آنها به خواب یا به اصطلاح «ضریب خواب» تنظیم شود . این تفاوت‌های فردی نیز چندان متفاوت نبوده و می‌توان با اندکی تفاوت، برنامه دقیق و منظمی را در نظر گرفت. به طور مثال، متوسط نیاز یک کودک 5 ساله به خواب و استراحت، 11 ساعت در طول شب است. بنابراین اگر کودک باید ساعت 7 صبح برای رفتن به مهد کودک یا مدرسه آماده شود، باید ساعت 8 شب خوابیده باشد. بنابراین با توجه به ویژگی‌های فردی، میزان تحرک هر کودک و خصوصیات خاص او زمان مناسبی را برای خواب و استراحت او در نظر گرفت. مشورت با متخصص اطفال نیز شیوه مناسبی است.
تنظیم زمان مناسب
تنظیم زمان مشخص برای خواب، ساعت بیولوژیک بدن را تنظیم کرده و ساعت خواب و بیداری کودک به طور طبیعی پس از گذشت مدتی منظم میشود.
اشاره کردیم که یک کودک 5ساله به 11ساعت خواب در طول شب نیاز دارد، از این رو می‌توان برنامه منظمی را به این شکل برایش در نظر گرفت:
30/7 دقیقه شب، نوشیدنی گرمی مثل یک لیوان شیر (چای اصلاً توصیه نمی‌شود) به او بدهید، سپس از او بخواهید مسواک زده و به دستشویی برود. او را به رختخواب هدایت کنید و برایش کتاب بخوانید (کتاب‌های ترسناک اصلاً توصیه نمی‌شود).
ساعت 8، چراغ اتاق فرزندتان را خاموش کنید.
اگر این برنامه به‌طور مرتب و هر شب در ساعت معین تکرار شود، به عادتی فراموش نشدنی در کودک تبدیل میشود که پس از مدتی بدون نیاز به همراهی یا تذکر شما انجام میشود.
هنگامی که فرزندتان خوابید، از ایجاد هر گونه سر و صدای ناگهانی جداً بپرهیزید، چرا که از خواب پریدن کودک باعث به هم ریختن زمان خواب او و کسلی و کلافگی او میشود.
تختخواب فقط برای خوابیدن است
با وجود تأکید روان شناسان برای تنظیم زمان مشخص برای خوابیدن کودک، اما نباید نکته‌ای را فراموش کرد و آن اینکه کودک باید زمانی به رختخواب برود که کاملاً آماده خوابیدن است، یعنی اینقدر خسته و خواب آلوده باشد که به محض رفتن به رختخواب، بخوابد.
از طرفی نباید زمانی که کودک برای خوابیدن آماده است، کنار والدین و یا در اتاقش تلویزیون تماشا کند، به ویژه اگر در کنار والدینش و بدون آماده شدن برای خواب و یا دراز کشیدن در تخت خود، تلویزیون تماشا کرده و با همان وضعیت بخوابد.
به عقیده روان شناسان، زمانی که کودک در مکانی غیر از تخت خود به خواب رفته و نیمه‌های شب، در رختخواب خود بیدار شود، زمان و مکان را گم کرده و با «خواب گردی» سعی می‌کند به طور ناخود‌آگاه به مکان اولیه خود باز گردد، تکرار این وضعیت کودک را خواب گرد خواهد کرد.
بنابراین پس از آماده شدن کودک برای خواب، او را به رختخوابش هدایت کنید تا بدون تغییر وضعیت بخوابد.
یکی دیگر از مشکلات والدین، امتناع کودکان از خوابیدن در تخت‌شان است. این امتناع با آغاز فصل مدرسه به ویژه در کلاس اولی‌ها نمود بیشتری می‌یابد، بنابراین والدین باید صبر و حوصله بیشتری به خرج بدهند. برای اینکه با آغاز فصل مدرسه، این مشکل بر مشکلات دیگر افزوده نشود، بهتر است از مدت‌ها قبل ،کودک را به خوابیدن در تخت خود عادت بدهیم تا با شروع مدرسه، مشکل امتناع کودک از خوابیدن در تخت خود برطرف شود.
خستگی، کلیدی برای خواب خوب
اشاره کردیم که کودک باید کاملاً خسته باشد تا خوب و راحت بخوابد. برای این منظور تنظیم برنامه‌ها باید در جهت تخلیه انرژی کودک باشد. پس لازم است تا عصرها برنامه‌های پرتحرک و ساعات پایانی شب، برنامه‌های کم تحرک‌تر در نظر گرفته شود.
بازی‌های پر تحرکی مثل دوچرخه سواری، فوتبال، بسکتبال، شنا و ... بهترین گزینه است. اما کمی قبل از خواب، مطالعه کتاب، بازی با پازل و... توصیه میشود.
در حقیقت همان‌طور که بازی‌های پرتحرک، انرژی کودک را تخلیه می‌کند، بازی‌های آرام، ذهن او را برای خواب و استراحت آماده می‌کند. بازی با کامپیوتر و بازی‌هایی از این دست، پیش از خواب به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. هر چند با شروع مدرسه نمی‌توان این برنامه‌ها را مانند قبل دنبال کرد، اما با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان حداقل نیم ساعت را به بازی‌های پرتحرک اختصاص داد.
خواب و استراحت تنها زمانی انرژی از دست رفته کودک را به او باز می‌گرداند که کودک خوابی آرام و شیرین داشته باشد، بنابراین کمی مدارا و برنامه‌ریزی صحیح، خواب شیرینی را برای کودک رقم خواهد زد.
|
توسط : مشاورفا در تاریخ : 22-05-1394, 15:06 بازدیدها : 742
مطالب مشابه :
بازدید کننده گرامی ، بنظر می رسد شما عضو سایت نیستید
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید .
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید .
