نوجوانی ، سال‌های تغییر و تحول در همه جنبه‌های رشد جسمی، ذهنی، عاطفی، روانی و اجتماعی است و آشنایی نوجوانان و کسانی که با آنها در ارتباط هستند، با معیارهای رشد و سلامت، به ایجاد زندگی سالم و پرنشاط برای آنان کمک فراوانی خواهد کرد. نوجوانان سرمایه‌های آینده، هر جامعه هستند و هر اندازه که از سلامت کافی برخوردار باشند، رشد و پیشرفت جامعه را تضمین خواهند کرد. اولین گام در راه حفظ سلامت نوجوانان، شناخت عوامل مؤثر در خشونت به صورت مثبت یا منفی و یا تقویت کننده و بازدارنده، در این زمینه است. یکی از عوامل مهمی که به عنوان عامل بازدارنده در ارتباط با سلامت نوجوانان نقش مؤثر دارد، خشونت است.

 

خشونت همه ابعاد رشد و سلامت نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. رشد جسمی آنان را به علت ایجاد استرس و تنش فراوان مختل می‌سازد. در رشد ذهنی یا شناختی آنها تأثیرات کاهش دهنده بر جای می‌گذارد و یادگیری و پیشرفت تحصیلی آنان را کاهش می‌دهد. رشد عاطفی- روانی آنان را با مشکلات متعددی روبرو می‌سازد و سازگاری اجتماعی و ارتباط مناسب آنان را با دیگران - همسالان و بزرگسالان- دچار اختلال می‌سازد. از این رو، پرهیز از خشونت نقش مؤثری در حفظ و تأمین سلامت جسمی ، روانی و اجتماعی نوجوانان بر عهده دارد و به عنوان راهکار چه در سطح پیشگیری و چه از نظر درمان مطرح می‌شود.

 

خشونت، شیوه بروز خشم است و آموختنی است

زندگی در حوزه فردی، خانوادگی و اجتماعی همیشه با مشکلات گوناگونی همراه است و خشونت نه تنها روش سنجیده‌ای برای کاهش آنها نیست بلکه دشواری‌های دیگری را نیز ایجاد خواهد کرد و این را تجربه افراد بی‌شماری در طول زمان‌های زیاد و در مکان‌های مختلف، نشان داده است.

خشم از جمله هیجان‌هایی است که به طور طبیعی و ذاتی در همه افراد با تفاوت‌هایی وجود دارد و انسان در طول زندگی خود می‌آموزد و یا باید بیاموزد که هیجان‌هایش را تحت کنترل خود درآورد و در سطح متعادل نگاه دارد. از جمله عواملی که سبب افزایش خشونت در همه افراد به ویژه در نوجوانان می‌شود، باورهای نادرستی است که در مورد علت و چگونگی خشم وجود دارد و برخی آن را پدیده‌ای ذاتی و طبیعی بخصوص برای مردان می‌دانند. در حالی که خشونت نه طبیعی است و نه غیرقابل کنترل. خشونت با خشم متفاوت است. خشونت ،شیوه بروز خشم و آموختنی است.

اگر از دوران کودکی راه‌های درست بیان و ابراز هیجانات را بیاموزیم که بیشتر از راه الگوپذیری و همانندسازی انجام می‌گیرد ، مطمئناً از بروز خشونت پیشگیری کرده‌ایم. تفاوت‌های جنسیتی در خشونت نقشی ندارند. اگر مردان خشونت بیشتری از خود نشان می‌دهند، یاد گرفته‌اند که چنین باشند نه این که ذاتاً خشونت بیشتری دارند. باور نادرست دیگری که در مورد خشونت وجود دارد این است که گروهی فکر می‌کنند نوجوانی به طور طبیعی، دوران خشم و پرخاشگری است. درست است که تغییرات جسمی، عاطفی و روانی در دوران نوجوانی سطح هیجانات را افزایش می‌دهد و نوجوانان بیشتر احساسی عمل می‌کنند، اما به معنای آن نیست که نوجوانی با خشونت پیوند ناگسستنی دارد.

 

به‌طور کلی این مشکلی است که برای همه افراد اتفاق خواهد افتاد، به‌طوری که نقطه‌ضعف‌های آنها مورد آزمایش قرار می‌گیرد. بیشتر اوقات این تندخویی‌ها لحظه‌ای هستند و پس از آن زندگی کم و بیش به روال عادی خود بازمی‌گردد، اما برخی اوقات این دعواها طوری شدت می‌گیرد که به جاروجنجال‌هایی ناهنجار تبدیل می‌شود و ادامه پیدا می‌کند. در موارد نادری هم ممکن است این مشاجرات به زد و خورد و خشونت بینجامد.

 

 

ساده نیست اما سعی کنید در طول زمان مشاجره با فرزند نوجوان خود خونسردی‌تان را حفظ کنید. اگرچه به‌نظر کاری وقت‌گیر می‌رسد اما در غیراین صورت ممکن است این مشاجره به جایی ختم شود که هر دو شما پس از آن از گفتار خود پشیمان شوید. دعواها و نافرمانی‌های نوجوانان که حواشی آزاردهنده‌ای ایجاد خواهد کرد، را بپذیرید. بیشتر اوقات آنها منظور خود را بیان نمی‌کنند که این تنها یک واکنش است، اما این دعواها زمانی جدی‌تر و عمیق‌تر می‌شوند که مسئله‌ای غیرمنتظره اتفاق بیفتد. با این حال خونسرد باشید و درصورت امکان، نوجوانتان را هم آرام کنید. سعی کنید شرایط موجود را خنثی کرده و فتنه‌انگیزی نکنید. اگر امکان دارد با جملاتی دلسوزانه همانند "من منظورت را خوب متوجه می‌شوم یا احساسات تو را درک می‌کنم"، از او دلجویی کنید. با این حال، این عمل همیشه هم نتیجه ندارد، به‌خصوص اگر آنها بیش از حد عصبانی باشند.

بعضی از نوجوانان مانند یک بشکه باروت که هر لحظه ممکن است منفجر شود، برآشفته و سرخورده هستند. در چنین شرایطی، به‌عنوان روشی برای کاهش فشار روحی، شما می‌توانید سعی کنید که از محیط خارج شوید. به او بگویید: "به‌نظر عصبانی هستی، فکر نمی‌کنی بهتر باشد که وقت دیگری با هم صحبت کنیم؟".  در هر حال شما نمی‌توانید شرایط به‌وجود آمده را انکار کنید.اگر نوجوان در شرایطی که خشم بر او غالب شده بیش از اندازه پیشروی کرد، شما باید کاری انجام دهید. برخی افراد از راهکارهای مدیریت خشم استفاده می‌کنند که اگر بتوانید قبل از جدی‌شدن موضوع بحث، آن را حل کنید، از نوجوانتان جلوتر خواهید بود.به خاطر داشته باشید که گاهی نوجوانان برای رویارویی با خشم، به اندازه کافی به بلوغ رشدی و احساسی نرسیده‌اند و تخلیه کردن خود تنها کاری است که می‌توانند انجام دهند. برای غلبه بر خشم تکنیک‌هایی وجود دارد که می‌توانید آنها را بیاموزید.

در بسیاری موارد نوجوان از نظر شخصیتی به شما حمله نمی‌کند اما به‌عنوان راهی برای رهایی از عصبانیت و ناکامی، تنها به این خاطر که در آن لحظه شما نزدیک‌ترین فرد به او هستید شما را هدف قرار داده و به راحتی خشم خود را بروز می‌دهد. این نشانه مشکلات بسیار عمیقی است که احتیاج به درمان دارد. اگر احساس خطر می‌کنید، بهتر است خودتان مشکل را رفع کنید و اجازه دهید خشم خودبه‌خود فروکش کند. وقتی آرامش بازگشت، با نوجوان درباره آنچه رخ داده است گفتگو کنید. امکان دارد او حتی متوجه آنچه انجام داده است نشده باشد. او را ببخشید و خاطر نشان کنید که علاوه بر دیگران خودش را هم به خطر می‌اندازد. اگر خشم او واقعی و یک رویداد عادی است، او را متقاعد کنید تا با یک مشاور ملاقات کند. آشکار است که در این مورد مشکلی وجود دارد و وجود فردی متخصص که هم بی‌طرف است و هم هر روز درگیر اصل ماجرا نیست و قادر به یاری ما در کشف مشکل و راه‌حل آن است، می‌تواند بسیار مفید باشد. درصورت نیاز با مشاور و نوجوان همکاری کنید.این دوران طاقت‌فرسا برای شما و نوجوانتان ممکن است دشوار باشد اما از میان برداشتن این مسائل می‌تواند میان شما پیوندی محکم و ابدی ایجاد کند.