با وجود اینکه پیش‏گیری از اعتیاد، قبل از درمان، کار پیچیده‏ای است اما موثرترین و موفقیت‏آمیزترین روش می‏باشد که توجه به آن، از آسیب‏ها و زیان‏های بعدی، جلوگیری خواهد کرد.

امروزه مواد مخدر به راحتی قابل دسترسی است و مدت زمان دسترسی به آن نیز کاهش یافته است

دوران نوجوانی، دوران بروز و ظهور احساسات است. در موارد بسیاری، احساس‏های نوجوانان بر منطق‏شان غلبه می‏کند. به‏طور طبیعی،نوجوان، کم‏تجربه‏است و برای کنترل احساس‏ها، هم‏چنین بهره‏گیری مناسب از آن و هدایت صحیح، به فضاسازی مناسب و هدایت‏گری مطلوب نیاز دارد.

از آنجایی که مساله‏ی اعتیاد و گرایش روزافزون مردم به ویژه نوجوانان و جوانان به استفاده از مواد مخدر به عنوان یکی از مهم‏ترین آسیب‏های اجتماعی مطرح است و این موضوع، معضلی حساس برای خانواده‏ها، مسوولان و مردم می‏باشد، لزوم به کارگیری راهکارهای پیشگیرانه توسط خانواده‏ها و نهادهای آموزشی مانند آموزش و پرورش، دانشگاه‏ها و رسانه‏ها، بیش از پیش احساس می‏شود. پیش‏گیری به عنوان آسان‏ترین و کم‏خرج‏ترین راه باید مورد توجه مسوولان و برنامه‏ریزان باشد.

یای

به اعتقاد بسیاری از متخصصان، آموزش مهارت‏های اجتماعی مانند آموزش حل مساله، تقویت قدرت «نه» گفتن، آموزش پرهیز از دوستی با افرادی که رفتارهای پرخطر دارند،آموزش آسیبهای ناشی از مصرف مواد(حتی برای یک مرتبه)، نقش بسیار مهم و اساسی در پیش‏گیری از گرایش نوجوانان و جوانان به اعتیاد دارد. بی‏تردید، آموزش این مهارت‏ها با بهره‏گیری از مبانی و آموزه‏های معنوی، بسیار عمیق و ریشه‏دار بوده و اعتماد به نفس نوجوانان را به درستی ارتقا می‏بخشد. وقتی قشر تاثیر‏پذیر و حساس جامعه، با قدرت درک و تشخیص بالا و اعتماد به نفسی که به دلیل آگاهی از مسائل معنوی و اجتماعی ایجاد شده، در معرض آسیب قرار گیرد، به درستی می ‏تواند با آن مقابله کرده و در دام نیفتد، لذا خودشناسی و خودسازی، از جمله دستاوردهای آگاهی دقیق و صحیح از مبانی معنوی است که به واسطه‏ی آموزش صحیح در مدارس ایجاد می‏شود. نوجوانی که به این مرحله رسیده باشد، برای خود، چنان ارزشی قائل است که هرگز حاضر نمی‏شود آسیبی به خود وارد کند. به همین دلیل در حفظ خود از خطرهایی که او را تهدید می‏کنند، کوشا و هوشیار خواهد بود.

داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس  تعلق داشتن به منبعی والا، امیدواری به کمک و یاری خداوند در شرایط سخت زندگی، برخورداری از حمایت‏های اجتماعی و روحانی، همگی از جمله منابعی هستند که افراد با برخورداری از آنها می‏توانند در مواجهه با حوادث سخت و استرس‏زا که در مواردی برای تحمل آنها به مواد مخدر پناه می‏برند، به ‏خوبی مقاومت کرده و آسیب کمتری را متحمل شوند. تقویت باورهای معنوی، تقویت کنترل کننده‏های درونی انسان را در پی داشته و نتیجه‏های آن در برخوردهای انسان با مسائل پیرامون، به خوبی قابل مشاهده است. تحقیق‏ها نشان می‏دهد افرادی که اعتقاد به خدای متعال داشته و خدا را بر اعمال و رفتار خود شاهد و ناظر می‏دانند، بسیار کم‏تر عملی خلاف عقل و قانون انجام می‏دهند. در این میان، از نقش خانواده نیز نباید غافل شد. خانواده‏ای که از فضای معنوی برخوردار باشد، نسل آگاهی را تربیت می‏کنند که در آینده، کمتر در خطر ابتلا به آسیب‏های مختلفی که در اجتماع وجود دارد، قرار خواهد گرفت. چنین نسلی، با قدرت تشخیص بالا، یارای مقابله و مقاومت در برابر وسوسه‏ها و تشویق‏های منفی و مخرب را داشته و خود را از انحراف و سقوط در ورطه‏ی نابودی، حفظ می‏کند.