فاطمه دختری ۱۱ ساله و ضعیف الجثه و دارای نگاه های بی روح و ناامید بود. در كلاس یا پاهایش را مرتب تكان می داد و یا ناخنش را می خورد؛ نه تنها از نظر درسی ضعیف بود تكالیفش را نیز انجام نمی داد. هم چنین با دانش آموزان مدرسه سازگار نبوده و با آن ها مرتب در خارج از كلاس جر و بحث می كرد. بنابر این وظیفه خود دانستم كه با مادرش درباره وی صحبت كنم متوجه شدم فاطمه دچار افسردگی است و بیماری وی موجب شده كه غیبت های مكرر نیز داشته باشد.

علل افسردگی ژنتیكی و محیطی است . به محض این كه افراد افسرده می شوند رفتارشان آن ها را كمتر دوست داشتنی می سازد. بنابر این نوعی چرخه مصوب به وجود می آید و ارتباط افراد افسرده با دیگران كمتر می شود و به دنبال عدم ارتباط با دیگران افسردگی در فرد باقی می ماند. (نجاریان،۱۳۷۱)

طبق بررسی های به عمل آمده برادر دو قلوی فاطمه در تصادف كشته می شود(۱۰ ساله) از همان زمان فاطمه دچار ناراحتی روحی می گردد به طوری كه موهای سرش را می كند ناخن هایش را می جود . البته طی ارتباطی كه با خواهرانش داشتم تصور می كنم ناراحتی فاطمه ژنتیكی نیز بوده است و تصادف برادرش ناراحتی وی را تشدید كرده بود.

به وسیله پرسشنامه اخلاقی wood worth علاوه بر تمایلات وی از جمله افسردگی به رفتارهای تهاجمی و پارانوئیدی وی پی بردم و از طریق پرسشنامه از طبع سوداوی وی اطمینان حاصل كردم ولی از آن جایی كه وی سر كلاس فوق العاده محجوب و آرام بود باید رفتارهایی كه از طریق پرسشنامه به آن رسیده بودم را در برون از كلاس جست و جو می كردم و طی پرس و جو متوجه شدم در حیاط با بچه ها دعوا و جر و بحث می كند و معاون مدرسه نیز از وی شاكی بود. از نظر من فاطمه دختری دوست داشتنی با جنبه و مستعدی بود بنابراین می توانستم با وی ارتباط برقرار كنم و در صدد رفع مشكلش برایم در جهت رفع مشكلات فاطمه موانعی سد راه من بود. تعدد معلمان و شیوه های مختلف تدریس دانش آموزان دوره راهنمایی با ویژگی های اخلاقی كه مقتضای من آنان ایجاب می كرد و مهم تر از همه جلوگیری از ایجاد اختلال در مشاوره های بیرون از مدرسه بود، پس باید با احتیاط بیش تری عمل می كردم با او ارتباط دوستانه برقرار كردم . با صبر و حوصله به حرف هایش گوش دادم و نكاتی از صحبت هایش و همچنین پرسش های پاسخ داده شده در پرسشنامه را استخراج كردم كه عبارتند از:

۱ – عدم حس اعتماد به نفس.

۲ – نیاز به تشویق

۳ – تأیید حضور وی در جمع.

۴ – عدم احساس مسئولیت.

۵ – نیاز به دوستی خوب و داشتن ارتباط با دیگران

در آن لحظه حس كردم من نه به عنوان یك همراه ، دوست باید با وی باشم تا بتوانم روح پر تلاطم و سردرگم وی را در جثه ضعیفش آرام كنم.

۱ – ایجاد حس مسئولیت و اعتماد به نفس: از آن جا كه به ورزش علاقه مند بود با تشویق های مكرر در مسابقات بسكتبال شركت كرده و مقام آورد و به این طریق به او قبولاندم كه توانایی بسیار زیادی دارد زیرا مقام آوردن در فعالیت های مثبت كار هر كس نیست.

۲ – احترام به او و دادن شخصیت به وی: با این عمل رفتارهای تهاجمی او كاهش یافت.

۳ – تشویق و تمجید وی مخصوصاً در حضور دیگران . عوامل ذكر شده موجب سازگاری نسبتاً خوب وی بادیگران شد و در جمع با بچه ها بودن نشانه ای از سازگاری وی بود. با رعایت موارد مذكور او به دانش آموزی فعال و منضبط و علاقمند تبدیل شد.

در روزهای آخر اردیبهشت طی صحبت با مادرش متوجه شدم كه در خانه هم درس خوان، منظم تر و ملایم تر شده است.

این یافته ها به صورت راه بردی مخصوص به منظور اصلاح و تفسیر شناخت های منفی طرح ریزی شده اند. افراد افسرده برای تشخیص ارتباط بین افكار و احساس رفتارهایشان تربیت می شوند تا بر افكار منفی خود نظارت كنند و این افكار منفی بر خورد كنند در این حالت در تفسیرهایشان حقایق را بیش تر جانشین می كنند و می توانند روی رفتارهای جدید منعكس شوند.

دیدگاه رفتاری: طرح های رفتاری به دست آمده به منظور افزایش فعالیت های خوشایند شامل چندین تركیب مانند خود تنظیمی فعالیت ها و خلق است. فعالیت های تفویتی مثبت مشخص كه در ارتباط با احساس مثبت باعث افزایش فعالیت های مثبت و كاهش فعالیت های منفی می شوند.

این مهارت ها شامل آموزش به كودكان در به كارگیری مهارت های چند گانه است شروع محبت عكس العمل به دیگران رد كردن درخواست ها ایجاد درخواست كودكان توسط الگو سازی فردی یا در غالب گروه آموزش داده می شوند و به آن ها آموزش داده می شوند و به آن ها فرصت برای ایفای نقش و گرفتن بازخورد داده می شود.

دیدگاه خود كنترلی: این یافته ها به منظور ایجاد راه بردهای خود كنترلی كه شامل خود تنظیمی و خود ارزیابی و خود تقویتی است طرح ریزی شده است به طوری كه این افراد بیش تز به زمینه های منفی دقت می كنند و مجموعه ای از ملاك های نامعقول برای ارزیابی عملكرد خود دارند. و یك سری انتظارات غیر واقعی از خود دارند. این افراد به خود تقویت كمی می دهند در حالی كه خود تنبیهی خود را بیش تر می كنند.

روابط بین فردی : این یافته ها روی ارتباطات ، سازگاری اجتماعی ، تسلط آموزی، نقش اجتماعی منعكس شده اند و درمان معمولاً شامل فعال بودن ، شنونده خوب بودن ، توسعه بینش ، نصیحت ، جست و جوی و كشف هیجانات زیاد است.

۱ – اوقاتی به به فرزندان خود اختصاص دهید. مراقب آنان باشید و به آنها و حرف هایشان توجه كنید و با آنان ارتباط گرم و صمیمانه برقرار كنید.

۲ – فرصت هایی را برای فعالیت های مورد علاقه آنان اختصاص دهید . آنان را از فعالیت های مثبت و بدنی موثر محروم نكنید.

۳ – رژیم غذایی مغذی برای فرزندان خود داشته باشید . اگر رژیم غذایی مناسب باشد در كنار آمدن با بیماری و تامین منبع انرژی كمك قابل توجهی می كند.

۴ – الگوی خواب مناسبی داشته باشند و از چرت زدن آنان جلوگیری كنید تا مانع كسل بودن آنان شوید.

۵ – با احترام با فرزندان خود رفتار كنید به آنان شخصیت بدهید ( به شخصیت آنان احترام بگذارید)

۶ – با نگاه محبت آمیز فرزندان خود را نگاه كنید . ( در نگاه شما محبت و عشق را درك كنند).

با توجه به آن چه گفته شد افسردگی فاطمه تنها به یك دلیل نبوده بلكه دلایلی از قبیل : از دست دادن برادر ، ژنتیكی و … او بوده پس ابتدا باید كمك روحی به وی كرد و سپس در پیشرفت آموزشی وی قدم بر می داشت البته این اقدامات باید توام انجام شود.

اگر اغراق نكرده باشم به جرأت می توانم بگویم كه با شیوه بسیار ساده و به جا و گفت و گوهای دوستانه ( آن چه از دل برآید بر دل نشیند) می توانیم دانش آموز نامتعادل را به دانش آموزی نسبتاً خوب تبدیل شده و سال تحصیلی را با نمرات خوب به پایان رساند.