برای عده‌ای که عاشق پاییز و زمستان هستند، آغاز این فصول با شادی و سرزندگی همراه است ولی برخی با شروع این فصل‌ها دچار نوعی حالت افسردگی می‌شوند که به «افسردگی فصلی» معروف است و البته گاهی «اختلال عاطفی فصلی» نیز اطلاق می‌شود. در واقع با فرا رسیدن فصول سرد سال بر تعداد روزهای ابری، بارانی و برفی افزوده می‌شود و به دنبال آن، میزان تابش نور خورشید به سمت زمین کاهش یافته و همین امر در بسیاری از افراد منجر به بروز افسردگی می‌شود.

به گزارش مشاورفا به نقل از روزنامه ایران، با وجود بررسی‌های متعددی که محققان در این زمینه انجام داده‌اند، اما افسردگی فصلی همچنان مرموز باقی مانده است. عوامل مختلفی مانند مواد شیمیایی تولید شده در مغز، یون‌های موجود در هوا و بیش از هر چیز، عامل ژنتیک در بروز این بیماری مؤثر است. مبتلایان به این اختلال معمولاً به نور و کمبود آن حساس هستند. بسیاری از تحقیقات حاکی از آن است که مبتلایان غالباً با انتقال به مکان‌های پرنور یا مناطقی که در طول روز روشنایی بهتری دارند، وضعیت روحی مناسب تری پیدا می‌کنند. نقاطی که در عرض‌های جغرافیایی بالاتری قرار دارند، روزهای زمستانی کوتاه‌تری داشته و در نتیجه نور کمتری دریافت می‌کنند. ساکنان این مناطق بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی فصلی قرار می‌گیرند ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد که کمبود نور موجود را می‌توان با تعبیه نورهای مصنوعی در محیط‌های کاری و زندگی جبران کرده و از بروز این حالت پیشگیری کرد. برخی تصور می‌کنند افسردگی فصلی به دلیل بر هم خوردن نظم موجود در ساعت بیولوژیک بدن اتفاق می‌افتد. برای مثال، ساعت منزل خبر از زمان بیدار شدن می‌دهد ولی تاریکی هوای صبح باعث می‌شود که بدن باز هم تمایل به خوابیدن داشته باشد. در واقع، یک ساعت عقب کشیدن ساعت با تغییر فصل یکی از عوامل تغییر ساعت درونی بدن به شمار می‌رود. این موضوع به مرور می‌تواند نوعی دگرگونی درونی ایجاد کند. مبتلایان به افسردگی فصلی معمولاً به سختی از رختخواب جدا می‌شوند و در طول روز احساس خواب آلودگی، خستگی و حس پرخوری دارند.

برخی پژوهشگران در بررسی‌های خود دریافتند که افزایش میزان هورمون «ملاتونین» می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در بروز افسردگی باشد. ترشح این هورمون باعث احساس خواب آلودگی می‌شود. به عنوان مثال، در طول زمستان، مغز حیوانات «ملاتونین» را به مدت طولانی تری نسبت به سایر ماه‌های سال ترشح می‌کند و این دقیقاً همان اتفاقی است که در مغز افرادی هم که از اختلال افسردگی فصلی رنج می‌برند، رخ می‌دهد. محققان معتقدند در صورتی که ترشح «ملاتونین» عامل اصلی بروز چنین حالتی باشد، نور درمانی می‌تواند بهترین درمان تلقی شود چرا که نور میزان ترشح این هورمون را تحت کنترل در می‌آورد. علاوه بر این، استفاده از برخی داروهای ضد افسردگی نیز می‌تواند در بهبود این اختلال مؤثر باشد ولی اکثر پزشکان نور درمانی را ترجیح می‌دهند. در روش دیگر، پزشکان جریان یون‌های منفی باردار شده را در فردی که روی تختخوابی رسانا در حال استراحت است، هدف قرار می‌دهند. آنها دریافتند که یون‌های منفی با تراکم بالا وضعیت روحی افراد مبتلا به افسردگی فصلی را بهبود می‌بخشد. هوای محیط در فصل بهار مملو از یون‌های منفی است ولی در زمستان این اتفاق کمتر رخ می‌دهد و همین مسأله در بروز چنین اختلالی نقش دارد.

ورزش نه تنها حفظ اندام و کاهش وزن را در بردارد بلکه باعث سرزندگی و خروج از افسردگی می‌شود. محققان بر این باورند که تحرک بدنی بهترین راهکار برای رهایی از استرس‌های زندگی بخصوص در این سال‌های پراسترس است که تأثیر آن تا ساعت‌ها در فرد باقی می‌ماند. ورزش، مواد شیمیایی مفیدی را در مغز ترشح می‌کند که باعث بهبود وضعیت روحی می‌شود.

به دلیل سرمای هوا در فصول پاییز و زمستان و نیز کوتاه بودن روزها، افراد بیشتر ساعات روز خود را داخل محیط‌های بسته سپری می‌کنند که این امر می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی فصلی را تشدید کند. اما قرار گرفتن در معرض نور آفتاب نیز می‌تواند افسردگی ناشی از کمبود نور را تا حد زیادی کاهش دهد. در کنار این توصیه‌ها، مصرف رژیم غذایی متعادل و سالم و البته مغذی نیز می‌تواند مؤثر باشد. تا حد امکان از مصرف غذاهای فست فود و فرآوری شده نیز خودداری کنید.

منبع: وب. ام. دی، هلث کر