با اين که پدر و مادرش بارها از او خواسته اند بعد از بازي، اسباب بازي هايش را جمع کند، اسباب بازي هايش هميشه وسط اتاق است و به تذکر والدين براي جمع کردن آن ها، بي توجه است. علاوه بر اين بعد از بيدار شدن از خواب، پتويش را هم جمع نمي کند، معمولا وسايلش را هم گم مي کند چون به خوبي مراقب آن ها نيست. اين ها نشانه هاي کودکي است که با مهارت مسئوليت پذيري ناآشناست. دکتر هادي صدري، مشاور خانواده در ادامه نکاتي را مطرح مي کند که به والدين کمک مي کند به بهترين شيوه اين مهارت مهم را در فرزندان شان نهادينه کنند.

 

مسئله زمان مناسب براي آموزش اين مهارت به کودک به روحيه و توانايي کودک بستگي دارد. بايد در وهله اول کودک را به خوبي بشناسيم تا بتوانيم به او مسئوليت دهيم چون اگر به کودکي که آمادگي پذيرش مسئوليت ندارد مسئوليت دهيم، دچار مشکل مي شود و اعتماد به نفسش کاهش پيدا مي کند يعني احساس شکست مي کند که نمي تواند آن کار را مانند ديگران انجام دهد. در بعضي خانواده ها به کودک مسئوليت هايي مي دهند که واقعا مناسب سن و سالش نيست. اين والدين فکر مي کنند با سپردن مسئوليت هاي دشوار، کودک زودتر به رشد جسمي و عقلي مي رسد. معمولاً کودکي که در خانواده هاي پرجمعيت رشد مي کند و خواهر يا برادر بزرگ تر از خود دارد، بيشتر دچار اين مشکل مي شود و ديگر اعضاي خانواده دائم به او دستور مي دهند. ممکن است کودک در درازمدت از اين دستورها خسته و حرف شنوي اش کمتر شود. در اين مواقع والدين نبايد اجازه دهند بچه هاي بزرگ تر به کوچک تر دستور دهند يا او را تحت فشار بگذارند. بچه هايي که دائم در حال اجراي دستورات افراد ديگر خانواده هستند، در درازمدت ممکن است لجباز شوند و اعتماد به نفس شان پايين بيايد.

 

درباره اين که کودک در پذيرش مسئوليت، بهتر است آزاد باشد يا محدود، بايد گفت مسئوليت را نبايد به کودک تحميل کنيم و برعکس بايد سعي کنيم حس مسئوليت پذيري را در کودکان مان به وجود بياوريم. به اين معنا که بهتر است کودک در پذيرش مسئوليت خود آزاد باشد؛ اما باز هم بايد به توانمندي کودک توجه کرد. بعضي والدين حتي نسبت به لباس پوشيدن کودکان شان نيز حساسيت به خرج مي دهند و فکر مي کنند اگر لباس هاي بزرگ تر از سن واقعي کودک به او بپوشانند، کودک زودتر احساس بزرگي خواهد کرد! اين کار کاملا اشتباه است. بايد اجازه دهيم کودک مطابق با سنش رشد کند و دوران کودکي اش را به خوبي بگذراند. اگر اين اتفاق نيفتد و سعي کنيم او را بزرگ تر از سنش جلوه دهيم به مرور زمان از نقشي که به اجبار به او واگذار شده است، خسته مي شود و از دوران کودکي اش هم آن طور که بايد لذت نمي برد.

 

درباره تفاوت هاي مسئوليت دادن به کودکان در دخترها و پسرها، بهتر است بدانيد معمولا چون دخترها حرف شنوي بيشتري دارند، از نظر کلامي قوي ترند و زودتر و راحت تر با مسئوليت هايي که به آن ها واگذار مي شود، کنار مي آيند ولي پسرها چون شيطنت بيشتري دارند، ممکن است خيلي حرف شنوي نداشته باشند، اما بايد با توجه به سن کودک به او مسئوليت بدهيم و مي توانيم از مسئوليت هاي کوچک تر شروع کنيم، مانند جمع کردن مدادرنگي ها يا بردن نمکدان يا قاشق و چنگال براي پهن کردن سفره.

 

والدين بايد براي ايجاد يک حس خوب و مشارکت بيشتر در خانه، به کودک کمک کنند تا مسئوليت پذيري او تقويت شود؛ براي مثال به او بگويند من اسباب بازي هايت را جمع مي کنم، تو مدادرنگي هايت را جمع کن. در واقع اين حس مشارکت، همدلي و دوستي بيشتري ايجاد مي کند و کودک هم با رغبت بيشتري مسئوليتش را انجام خواهد داد.

 

همچنين بايد به کودک بياموزيم مسئوليت کاري را که انجام مي دهد، به عهده بگيرد چون اين کار باعث افزايش توانمندي و قدرت او مي شود؛ براي مثال اگر به او پول مي دهيم که به خريد برود، بايد اجازه انتخاب را هم به او بدهيم، اما گاهي متاسفانه والدين يا از اين طرف بام مي افتند يا از آن طرف بام. همچنين يا آن قدر به کودک مسئوليت مي دهند که او را خسته مي کنند يا اصلا اين کار را نمي کنند که کودک ديگر نمي تواند توانمندي هايش را بشناسد.